Μιλώντας για την ανεργία #1

Η ενίσχυση του επιχειρηματικού πνεύματος αποτελεί μονόδρομο για την επαγγελματική αποκατάσταση στα επόμενα χρόνια, σημειώνει ο διευθυντής Έρευνας του Ινστιτούτου Οικονομικών και Βιομηχανικών Ερευνών (ΙΟΒΕ) Άγγελος Τσακανίκας. Προσθέτει ότι οι πολιτικές προσωρινής απασχόλησης -κυρίως στο Δημόσιο- μέσω συμβάσεων ορισμένου χρόνου, επιδότησης θέσης κ.τ.λ., μπορεί να ανακούφιζαν προσωρινά, αλλά αποδείχθηκαν τελικά μη βιώσιμες επιλογές.

Η άνοδος της ανεργίας αποτελεί το δυσμενέστερο κοινωνικοοικονομικό αποτέλεσμα που έχει προκαλέσει η οικονομική ύφεση στην Ελλάδα. Η ανεργία (πρώτο τρίμηνο 2013) εκτιμάται σε 27,4% του εργατικού δυναμικού, με ιδιαίτερη ένταση στους νέους 15-24 ετών (60%), και στους μακροχρόνια άνεργους (65,6%).

Ωστόσο, θα πρέπει να σημειωθεί ότι ακόμα και την εποχή της σχετικής ευμάρειας, η ανεργία στους νέους 15-24 ετών ήταν 25% (α’ τρίμηνο 2007). Πρακτικά δηλαδή είχαμε τότε περίπου 93 χιλ. άνεργους αυτής της ηλικίας και σήμερα έχουμε 170.000. Συνεπώς, οι πολιτικές προσωρινής απασχόλησης –κυρίως στο Δημόσιο- μέσω συμβάσεων ορισμένου χρόνου, επιδότησης θέσης κ.τ.λ., μπορεί να ανακούφιζαν προσωρινά, αλλά αποδείχθηκαν τελικά μη βιώσιμες επιλογές.

Έτσι και σήμερα θα μπορούσε βραχυπρόθεσμα το Κράτος –και το κάνει- να υποστηρίξει μέσω επιδότησης εισφορών, ή άλλων οικονομικών κινήτρων, αντίστοιχα προγράμματα προσωρινής απασχόλησης. Αν και είναι χρήσιμα στο σημερινό περιβάλλον της οξείας ανεργίας, δε λύνουν –όπως δεν έλυσαν και τότε- το πραγματικό πρόβλημα δημιουργίας βιώσιμων θέσεων εργασίας στην οικονομία. Αυτό που είναι βέβαιο για τα επόμενα χρόνια είναι το ότι το Δημόσιο δεν θα είναι σε θέση να προσφέρει επαρκείς αριθμητικά και ελκυστικές σε όρους αποδοχών θέσεις εργασίας για την άμβλυνση της ανεργίας. Συνεπώς και πρακτικά, οι «δουλειές» θα έρθουν από τον επιχειρηματικό τομέα, είτε από υφιστάμενες επιχειρήσεις, είτε από νέες.

Η επιχειρηματική επιλογή πρέπει έτσι να ενταχθεί εμφατικά στο σκεπτικό των νέων σήμερα, αλλά με όρους καινοτομίας. Και δεν εννοούμε καινοτομία που αφορά μεγάλες εφευρέσεις ή ριζικές τομές, αλλά ένα νέο δημιουργικό τρόπο σκέψης και αξιοποίησης της γνώσης, είτε αυτό συμβαίνει σε κλάδους αιχμής είτε και σε πιο παραδοσιακούς κλάδους, όπου επίσης μπορεί να υπάρξει καινοτομία. Με δεδομένο μάλιστα το μεγάλο αριθμό αποφοίτων από σχολές τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, η ενίσχυση του επιχειρηματικού πνεύματος αποτελεί ίσως και μονόδρομο επαγγελματικής αποκατάστασης τα επόμενα χρόνια.

Επομένως, το κράτος μπορεί να βοηθήσει περισσότερο δημιουργώντας ένα θεσμικό περιβάλλον διευκόλυνσης της επιχειρηματικότητας, αλλά και υποστήριξης της μετάβασης των νέων από την εκπαίδευση στην απασχόληση, μέσω αύξησης των σημείων πρώτης εισόδου στην αγορά εργασίας, μείωσης του χρόνου αναμονής για την απόκτηση της πρώτης εργασιακής εμπειρίας, αλλά και κινήτρων στις επιχειρήσεις για μετατροπή της πρακτικής άσκησης σε θέση εργασίας. Απαιτείται επίσης περαιτέρω αξιοποίηση των θεσμών της μαθητείας, της εναλλασσόμενης εκπαίδευσης και της πρακτικής άσκησης, ειδικά σε κλάδους που χαρακτηρίζονται από ταχεία ανάπτυξη και μεταβολή των παραγωγικών διαδικασιών.

Αντιλαμβάνομαι ότι δεν είναι εύκολη διαδικασία. Ο φόβος της αποτυχίας, η γραφειοκρατία και η έλλειψη ρευστότητας είναι παράγοντες που αποτρέπουν την επιχειρηματική δραστηριοποίηση. Όμως μετά από μια περίοδο οργής, δυστροπίας και ίσως άρνησης της πραγματικότητας και των εξωγενών περιορισμών, δε γίνεται άλλο να περιμένουμε από μηχανής θεούς ή κρατική «θεία» παρέμβαση που θα λύσει τα προβλήματά μας. Πρέπει να κινηθούμε δημιουργικά τώρα!