Ο διάβολος πίσω από τις γραμμές της συμφωνίας

Η προσωπική συμφωνία του Τσίπρα με τον πρωθυπουργό της πΓΔΜ Zoran Zaev για τη νέα συνταγματική της ονομασία και την αναγνώριση της εθνικότητας και της γλώσσας των πολιτών της από την Ελλάδα ως Μακεδονική, με την παράλληλη έναρξη της ενταξιακής της διαδικασίας στους κόλπους του ΝΑΤΟ και της ΕΕ, έχει ουκ ολίγα προβλήματα. Άσχετα με το αν η Ελλάδα βγαίνει κερδισμένη ή όχι από αυτή τη συμφωνία θα δούμε λίγα σημεία, που δεν έχουν τονισθεί ιδιαίτερα μέχρι στιγμής.

Στην παράγραφο 4 του άρθρου 7 της διακρατικής συμφωνίας Τσίπρα-Zaev γράφεται ότι «η επίσημη γλώσσα και τα άλλα χαρακτηριστικά του Δεύτερου μέρους (της πΓΔΜ) δεν έχουν σχέση με τον αρχαίο Ελληνικό πολιτισμό, την ιστορία, την κουλτούρα και την κληρονομιά της βόρειας περιοχής του Πρώτου Μέρους (της Ελλάδας)». Αυτή η παράγραφος είναι επικίνδυνα αμφίσημη, επειδή μπορεί να ερμηνευθεί είτε ότι η γείτονα χώρα απεμπολεί όλες τις αλυτρωτικές διεκδικήσεις έναντι της Ελλάδας, είτε ότι η Ελλάδα και ο ελληνικός πολιτισμός δεν έχουν καμία σχέση με την Μακεδονία και την ιστορία της. Εξαιτίας της αμφισημίας μιας παραγράφου θα μπορούσε να τεθεί υπό αμφισβήτηση η σύνδεση του Ελληνισμού με την Μακεδονία, επικυρωμένη μάλιστα από την ελληνική κυβέρνηση. Για να δείτε, αν έχω δίκιο ή άδικο, απλά ρωτήστε έναν ξένο αν διαβάζοντας τη συγκεκριμένη παράγραφο αντιλαμβάνεται ότι οι γείτονές μας δεν προέρχονται από την Αρχαία Μακεδονία, ή αν ο Αρχαίος Ελληνικός Πολιτισμός δεν συνδέεται με την Μακεδονία.

Κατά το διάγγελμά του ο κ. Πρωθυπουργός δήλωσε ότι οι πολίτες του γειτονικού μας κράτους πλέον θα ονομάζονται πολίτες της Βόρειας Μακεδονίας και όχι σκέτοι Μακεδόνες. Παρά τα λεγόμενα του κ. Τσίπρα, σύμφωνα με την παράγραφο 3β του άρθρου 1 «η ιθαγένεια του Δεύτερου Μέρους θα είναι Μακεδονική/πολίτης της Δημοκρατίας της Βόρειας Μακεδονίας, όπως αυτή θα εγγράφεται σε όλα τα ταξιδιωτικά έγγραφα». Δεν υποστηρίζω ότι ο κ. Πρωθυπουργός ψεύδεται απροκάλυπτα στους Έλληνες πολίτες στο διάγγελμά του. Κατά το παρελθόν ο ίδιος είχε αναφερθεί στη Λέσβο και τη Μυτιλήνη ως δυο διαφορετικά νησιά και είχε υποστηρίξει ότι η κυβέρνησή του κινείται σε τελείως αντίθετη κατεύθυνση από την προηγούμενη, έχοντας κάνει στροφή 360 μοιρών. Ο κ. Τσίπρας δεν επιχείρησε να εξαπατήσει τον κ. Shulz σχετικά με τον αριθμό των ελληνικών νησιών που υφίστανται το προσφυγικό πρόβλημα, ούτε να προκαλέσει ίλιγγο στους ακροατές του με τις διαφορές της κυβέρνησης του από των προκατόχων του υπολογίζοντάς τις σε μοίρες. Προφανώς, ο κ. Πρωθυπουργός δεν γνώριζε ότι η Λέσβος και η Μυτιλήνη είναι το ίδιο νησί και παρότι είναι διπλωματούχος Πολιτικός Μηχανικός του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου εξακολουθεί να μην κατανοεί ότι μια στροφή 360 μοιρών δεν συνιστά αλλαγή κατεύθυνσης. Όπως έκανε λάθη αντίληψης κατά το παρελθόν ο κ. Πρωθυπουργός, έτσι φαίνεται να μην έχει ακόμη αντιληφθεί πως η συμφωνία που ο ίδιος προωθεί, θα αναγνωρίζει ως σκέτη Μακεδονική την εθνικότητα των γειτόνων μας. Θα μπορούσε ένας τρίτος να επιμείνει πως ο κ. Τσίπρας επιθυμεί να αναγνωρίσει την εθνικότητα των γειτόνων μας ως Μακεδονική, αλλά μέχρι στιγμής δεν φαίνεται να είναι αυτή η περίπτωση, απλά δεν έχει καταλάβει τι ακριβώς συμφώνησε ως προς αυτό το ζήτημα. Αυτό θα ήταν χρήσιμο να εξηγηθεί στον κ. Πρωθυπουργό, ώστε να γνωρίζουμε ποια ακριβώς είναι η θέση του.

Υποτίθεται ότι το σκεπτικό της συμφωνίας Τσίπρα-Zaev είναι η διατήρηση της σταθερότητας της περιοχής των Δυτικών Βαλκανίων και η ένταξη της πΓΔΜ στο ΝΑΤΟ και την ΕΕ, ώστε να αποτραπεί η δορυφοροποίησή της από το Κρεμλίνο. Όσοι γνωρίζουν την ιστορία των Δυτικών Βαλκανίων και τη δυναμική του εθνικισμού σε αυτή την περιοχή κατανοούν ότι η αναγνώριση της Μακεδονικής εθνικότητας από την Ελλάδα συνιστά κίνδυνο αποσταθεροποίησης, καθώς τίθεται σε κίνδυνο η αλβανόφωνη μειονότητα της γειτονικής μας χώρας. Οι Αλβανόφωνοι ξεκαθαρίζουν ότι δε θεωρούν τους εαυτούς τους Μακεδόνες και αρνούνται να αποκαλούνται με αυτό τον όρο. Οι Βουλγαρόφωνοι, που συνιστούν την πλειοψηφία του πληθυσμού, είναι εκείνοι που θέλουν να αναγνωρίζονται ως Μακεδόνες, για να διεκδικούν το ότι κατοικούσαν στην περιοχή πριν από τις υπόλοιπες εθνικές ομάδες και ότι η χώρα είναι αποκλειστικά δική τους. Με την αναγνώριση της Μακεδονικής εθνικότητας από την ελληνική κυβέρνηση παρέχεται άλλοθι στη γειτονική χώρα για την υπονόμευση των μειονοτήτων και δημιουργεί απειλή της ύπαρξής τους, καθότι δεν υπάρχει καμία αναφορά στην προστασία και τον σεβασμό τους, πέραν του ότι η διαπραγμάτευση μεταξύ των δυο χωρών γίνεται σαν να μην υπάρχουν άλλοι, που τους επηρεάζει αυτή η διαδικασία.

Ως προς τη δορυφοροποίηση των Σκοπίων από το Κρεμλίνο, η ένταξή τους στο ΝΑΤΟ και την ΕΕ από μόνη της δε συνιστά στρατηγική, που θα δημιουργήσει ανοσία στη ρωσική επιρροή. Η Τουρκία, παρότι είναι το δεύτερο σε μέγεθος ενόπλων δυνάμεων κράτος-μέλος του ΝΑΤΟ, αυτή τη στιγμή προσεγγίζει όλο και περισσότερο τη Μόσχα, ενώ απομακρύνεται από τη Δύση. Η Τσεχία και η Ουγγαρία διατηρούν ενοχλητικά θερμές σχέσεις με τη Ρωσία, ενώ τα ευρωσκεπτικιστικά κόμματα, παρότι είναι φερέφωνα της ρωσικής κυβέρνησης, αποκτούν όλο και μεγαλύτερη φωνή στις χώρες της ΕΕ. Για να μη ξεχνάμε τα δικά μας, όταν ο Π. Λαφαζάνης ήταν μέλος της κυβέρνησης Τσίπρα, επιχειρούσε να πείσει τον κ. Πρωθυπουργό και τους Έλληνες να εγκαταλείψουν την ΕΕ και να μπουν στη ρωσική σφαίρα επιρροής. Ένα ακόμη πρόβλημα προστίθεται σε αυτή την προσέγγιση και είναι το γεγονός ότι αγνοείται πως η Ρωσία δεν επιθυμεί να καταστήσει την πΓΔΜ κράτος-δορυφόρο της. Οι Ρώσοι σήμερα παρεμβαίνουν σε δύο εμφύλιες συρράξεις στην Ανατολική Ουκρανία και στη Συρία, οι φτωχές τους οικονομικές δυνατότητες σε συνδυασμό με τις κυρώσεις για την κατοχή της Κριμαίας δε τους επιτρέπουν να εμπλακούν και σε μια χώρα δίχως πρόσβαση στη θάλασσα, που φλερτάρει με την εθνοκάθαρση του ενός τρίτου του πληθυσμού της. Πιο πιθανό είναι το Κρεμλίνο να επιθυμεί να πανικοβάλλει τις Βρυξέλλες σχετικά με τις προθέσεις του για την πΓΔΜ, ώστε να φορτωθεί η ΕΕ την προβληματική χώρα.

Ως προς το αν ο κ. Τσίπρας πράγματι παραδίδει δικαιώματα αλιείας στο Αιγαίο κατά το άρθρο 13 στην περίκλειστη από ξηρά γείτονα χώρα, δεν χωρούν ερμηνείες από τρίτους, οφείλει ο ίδιος ο κ. Πρωθυπουργός να τοποθετηθεί και να μας εξηγήσει για ποιο λόγο συμφώνησε σε τέτοιο όρο.

Το τελευταίο που θα ήθελα να θέσω, είναι το πώς ο κ. Πρωθυπουργός αποφάσισε να αναγγείλει την υπογραφή μιας διακρατικής συμφωνίας, χωρίς να έχει συμβουλευθεί πιο πριν τους αρχηγούς των κομμάτων και το κοινοβούλιο. Σύμφωνα με τον κ. Τσίπρα απέφυγε να συγκαλέσει συμβούλιο αρχηγών, επειδή «είχε κακή εμπειρία από τις προηγούμενες φορές και έχει καταλάβει από ορισμένους ότι δεν έχουν τη σοβαρότητα και την αίσθηση ευθύνης». Το πρόβλημά μου έγκειται στο ότι στην κοινοβουλευτική δημοκρατία ένας Πρωθυπουργός είναι υποχρεωμένος να ενημερώνει τους βουλευτές και τους πολίτες στη Βουλή και να λαμβάνει υπόψιν του τις ενστάσεις τους μέσω του διαλόγου που διεξάγεται εκεί. Κατανοώ ότι δεν είναι πολύ ευχάριστο για έναν Πρωθυπουργό να επιχειρεί να πείσει τον κυβερνητικό του εταίρο και την αντιπολίτευση για ένα πολύ δύσκολο θέμα που ταλανίζει την ελληνική πολιτική ζωή εδώ και δεκαετίες, αλλά γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο έχει διαμορφωθεί έτσι η πολιτική διαδικασία. Αν επρόκειτο για ένα ασήμαντο ζήτημα που δεν απασχολεί κανέναν, όλοι θα ευχαριστούσαν τον κ. Πρωθυπουργό που τους απάλλαξε από το να ασχοληθούν μαζί του και το πήρε πάνω του. Όμως, η κοινοβουλευτική δημοκρατία ισχύει στην Ελλάδα από το 1862, επειδή οι σημαντικές αποφάσεις δεν μπορούν να παίρνονται από την κυβέρνηση χωρίς κοινοβουλευτική εκπροσώπηση και ύπαρξη πολιτικού διαλόγου.

Ίσως ο κ. Τσίπρας ξαφνικά αποφάσισε να λειτουργεί σαν απόλυτος μονάρχης στo Παλαιό Καθεστώς των Βουρβόνων, επειδή δεν του αρέσει να ακούει από άλλους πολιτικούς ότι κάνει λάθος. Θα μπορούσε ο κ. Τσίπρας να ρυθμίσει να περιτριγυρίζεται μόνο από κόλακες στο Μέγαρο Μαξίμου και κανείς δεν θα του φέρει αντίρρηση ως προς αυτό, αλλά δεν μπορεί να συνεχίσει να συμπεριφέρεται λες και ο ίδιος είναι το κράτος. Πέραν του πλήγματος που επέφερε στην Ελληνική Δημοκρατία η αυταρχική του απόφαση να ανακοινώσει μια συμφωνία με ξένο ηγέτη χωρίς να την έχει συζητήσει πιο πριν στη Βουλή, έδωσε την εικόνα στο εξωτερικό ότι η ελληνική πολιτική τάξη δρα διχασμένη ως προς τη χάραξη της εξωτερικής πολιτικής. Αυτή η απερίσκεπτη κίνηση ενθαρρύνει τις ξένες κυβερνήσεις εναντίον των ελληνικών συμφερόντων, πολύ περισσότερο και από την υπογραφή μιας κακής συμφωνίας.