Ένα χρόνο πριν, το Δημοτικό Συμβούλιο του Δήμου Αθηναίων μου ανέθεσε μια σημαντική αποστολή, εκλέγοντάς με ως Συμπαραστάτη του Δημότη και της Επιχείρησης. Ο ρόλος του νέου αυτού θεσμού της τοπικής αυτοδιοίκησης είναι η συγκέντρωση των καταγγελιών που έχουν δημότες και επιχειρήσεις για κακοδιοίκηση και η προσπάθεια για εξωδικαστική επίλυση των διαφορών τους με τον Δήμο. Θυμάμαι όταν ανακοινώθηκε το αποτέλεσμα, κάποιος στο twitter έγραψε ότι αυτή πρέπει να είναι η χειρότερη δουλειά του κόσμου! Δεν είναι όμως, αντιθέτως. Είναι από τα πιο ουσιαστικά πράγματα που μπορεί να προσφέρει ένας δικηγόρος για την βελτίωση της ποιότητας ζωής στην πόλη του.
Ήδη από την ψήφιση του “Καλλικράτη” το 2010, είχα εντοπίσει την καινοτομία της εισαγωγής ενός “συνηγόρου του πολίτη” σε επίπεδο Δήμου και με μια ομάδα φίλων δημοσιεύσαμε από τότε μια ολοκληρωμένη πρόταση για τη λειτουργία του στην Αθήνα. Το μεγάλο στοίχημα ήταν να δείξουμε πώς οργανώνεται με ελάχιστα μέσα μια πραγματικά ανεξάρτητη αρχή και πώς αυτή μπορεί να λειτουργήσει υποδειγματικά προς τις άλλες υπηρεσίες, αλλά και προς τους άλλους Δήμους. Θέλαμε οι πολίτες να δούν ότι μπορούν ακόμη και σήμερα να γίνουν βήματα για την υπεράσπιση των δικαιωμάτων τους, μέσα από τα διαδικτυακά και νομικά εργαλεία που υπάρχουν, χωρίς τυμπανοκρουσίες και χωρίς πολλά έξοδα. Ως μπλόγκερ είχα μια “προϋπηρεσία” 7 ετών επικοινωνίας με το γενικό κοινό του διαδικτύου σε νομικά θέματα και η σχέση αυτή μπορούσε να αποτελέσει χρήσιμη συμβολή στην υπηρεσία των Αθηναίων.
Υπήρξε βέβαια και η ιδανική συνθήκη για την δημιουργία ενός τέτοιου θεσμού στον Δήμο Αθηναίων: ο Δήμαρχος, ο κ. Γιώργος Καμίνης είχε θητεύσει επί οκτώ χρόνια σε αντίστοιχο ρόλο, ως Συνήγορος του Πολίτη. Από την πρώτη στιγμή υποστήριξε την οργάνωση του γραφείου Συμπαραστάτη του Δημότη και της Επιχείρησης, διευκολύνοντας τα πρώτα βήματα που έπρεπε να γίνουν: παραχώρησε ένα γραφείο σε κεντρικό κτίριο του Δήμου για λόγους συμβολισμού αλλά και προσβασιμότητας (στον 2ο όροφο του Δημαρχιακού Μεγάρου, στην οδό Αθηνάς 63), έδωσε εντολή για την δημιουργία διαδικτυακού τόπου ώστε να αναρτώνται οι πληροφορίες που αφορούν τον νέο θεσμό, βοήθησε στην στελέχωση του γραφείου με έμπειρους εργαζόμενους του Δήμου που θα μπορούσαν να υποστηρίξουν διοικητικά το έργο του Συμπαραστάτη. Οφείλω επίσης να υπογραμμίσω ότι η δημοτική αρχή έχει τηρήσει πλήρως τις αποστάσεις που επιβάλλει ο ανεξάρτητος ρόλος του θεσμού, απέχοντας από κάθε παρέμβαση στο έργο μου.
Μετά, ξεκινήσαμε κατευθείαν την οργάνωση της νέας υπηρεσίας: διαμορφώθηκε ο χώρος του γραφείου και, κυρίως, ετοιμάσαμε μια ιστοσελίδα στην οποία αναρτώνται -σε τίτλους- όλες οι καταγγελίες που δεχόμαστε, αλλά και όλες οι πληροφορίες για τις διαμεσολαβήσεις που γίνονται ώστε να λυθούν τα προβλήματα, καθώς και οι απαντήσεις που μας δίνουν οι υπηρεσίες του Δήμου. Στο www.cityofathens.gr/symparastatis μπορεί να βρει κανείς τα πάντα, καθώς η απόλυτη και πλήρης διαφάνεια – με σεβασμό των προσωπικών δεδομένων – είναι μια υποχρέωση που επιβάλλεται από την νομοθεσία για την ηλεκτρονική διακυβέρνηση, αν και ακολουθείται από ελάχιστους δημόσιους φορείς. Θέλαμε να δείξουμε ότι μπορεί να γίνει πράξη: έστω και με στοιχειώδη μέσα, αλλά να γίνει καλά.
Το τελευταίο που ήθελα να ακούσω ήταν ότι ιδρύσαμε άλλη μια γραφειοκρατική δομή. Σύντομα βρέθηκα σε γειτονιές και στα δημοτικά διαμερίσματα, αλλά και στις συναντήσεις συλλόγων και κινήσεων πολιτών για να ενημερώσω σχετικά με τα νέα δικαιώματα που μπορούν να ασκήσουν οι κάτοικοι μέσω του Συμπαραστάτη του Δημότη και της Επιχείρησης. Οι ομιλίες ηχογραφήθηκαν και ανέβηκαν στο facebook και στο twitter του θεσμού. Παράλληλα, ενεργοποιήσαμε και πολίτες που θα μπορούσαν να μεταδώσουν το μήνυμα του Συμπαρατάτη του Δημότη και της Επιχείρησης και σε κατοίκους που ποτέ δεν θα έμπαιναν στο Διαδίκτυο: με ένα πρόγραμμα εθελοντικής δράσης προσελκύσαμε συνεργάτες που ήρθαν να προσφέρουν τις υπηρεσίες τους στην πόλη, βοηθώντας τους πολίτες στην καταγραφή των παραπόνων τους και την προώθησή τους για επίλυση στο γραφείο μας.
Διαφάνεια σημαίνει, μεταξύ άλλων, να ξέρει ο πολίτης από την αρχή ποιά θα είναι η πιθανή έκβαση της υπόθεσής του, να ξέρει τι θα περιμένει όταν στείλει μια καταγγελία. Τα “γραφεία παραπόνων” που ήταν της μόδας παλιότερα, λειτουργούσαν περίπου ως μηχανισμοί απορρόφησης κραδασμών, όχι ως διαδικασία ανεξάρτητης διαμεσολάβησης. Θεωρώ ότι έχουμε κερδίσει την εμπιστοσύνη των πολιτών ως προς την διαφάνεια της λειτουργίας και ως προς την ανεξαρτησία του Συμπαραστάτη του Δημότη και της Επιχείρησης. Εξάλλου, ήδη απο τον Νοέμβριο αναγνωριστήκαμε επίσημα ως θεσμικό μέλος του Διεθνούς Ινστιτούτου Συνηγόρων του Πολίτη, ύστερα από έλεγχο για την τήρηση αυτών των κριτηρίων. Τον Δεκέμβριο ιδρύσαμε και το Δίκτυο Συμπαραστατών, μέλη του οποίου είναι οι συνάδελφοί μου από Δήμους και Περιφέρειες όλης της Ελλάδας.
Σκοπός τον επόμενο χρόνο της θητείας μου, η οποία θα ολοκληρωθεί με την λήξη της τρέχουσας δημαρχιακής περιόδου, είναι η αύξηση της αποτελεσματικότητας των παρεμβάσεων υπέρ των πολιτών και των επιχειρήσεων. Οι πολίτες μάς εμπιστεύονται το πρόβλημά τους ολοένα και περισσότερο. Τώρα όμως πρέπει και οι υπηρεσίες του Δήμου, αλλά και η δημοτική αρχή να επιδείξουν μεγαλύτερη προσήλωση στις αρχές της ορθής διοικητικής συμπεριφοράς, όπως αυτή αναλύεται μέσα από τις παραινέσεις και τις συστάσεις μας. Σταδιακά παρατηρείται βελτίωση στο χρόνο ανταπόκρισης στις καταγγελίες των πολιτών, χρειάζεται όμως να γίνουν ακόμη αρκετά βήματα για την γεφύρωση της σχέσης δημότη και Δήμου.
Μέσα από τον διάλογο και τη διαμεσολάβηση, μπορούν να λυθούν τα περισσότερα προβλήματα, χωρίς να χρειάζεται να καταφεύγει κανείς σε δικαστικές ή και άλλες – λιγότερο νόμιμες- ενέργειες. Οι λύσεις μπορούν να βρεθούν, αρκεί να υπάρχει η διάθεση και από τις δύο πλευρές. Δουλειά μου είναι να δημιουργήσω αυτές τις συνθήκες και να υποστηρίζω την δίκαιη έκβαση των υποθέσεων. Μια δουλειά στην οποία αξίζει να αφιερωθεί κανείς ολοκληρωτικά.
11°
