Πάνω στα «εθνικά θέματα» στήθηκαν καριέρες. Εξιλεώθηκαν πολιτικοί και «άνθισαν» πολιτικές. Αυτή η διαδικασία βαστά από τότε που ιδρύθηκε το ελληνικό κράτος. Τα πραγματικά στατιστικά μεγέθη κρατήθηκαν καταχωνιασμένα στα συρτάρια και τους φωριαμούς. Παρά τις υπογεγραμμένες διεθνείς συνθήκες, το ελληνικό κράτος απεδέχθη (Συνθήκη της Λωζάνης) μόνον μία μειονότητα, τη μουσουλμανική, η οποία δεν παραπέμπει σε κάποια γλώσσα. Δηλαδή τα Πομάκικα, που είναι σλάβικα και ομιλούνται από μουσουλμάνους της Ροδόπης, τι είναι; Δεν είναι γλώσσα; Τα διάφορα γλωσσικά ιδιώματα των Ρομά της Θράκης, που είναι μουσουλμάνοι, δεν είναι γλώσσα; Η τουρκική, που χρησιμοποιείται στη Θράκη από τους τουρκογενείς, δεν είναι γλώσσα; Η βλαχική, η αλβανική, παλαιότερη και πιο σύγχρονη (η τοσκ, η γκεγκ), δεν είναι γλώσσες; Η σλαβομακεδονική (την οποία αποδέχεται ως «ύστατη υποχώρηση» και ο «εθνικός» γλωσσολόγος - φιλόλογος Γιώργος Μπαμπινιώτης) δεν είναι γλώσσα;
Αν δεν είναι, τότε γιατί το ελληνικό κράτος τύπωσε Αλφαβητάρι το 1925 στην γλώσσα αυτή, σε λατινικό αλφάβητο (την επόμενη χρονιά τυπώθηκε και σε Κυριλλικό) που παρουσιάστηκε επίσημα και στην Κοινωνία των Εθνών. Ήταν μία αποδοχή από το ελληνικό κράτος της ύπαρξης και μιας άλλης γλώσσας στην ελληνική επικράτεια. Η εκτύπωση του βιβλίου ήταν απόρροια των δεσμεύσεων της ελληνικής πλευράς με την συν-υπογραφή της Συνθήκης των Σεβρών. Αλλά και τα Λαντίνο, που ομιλούσαν οι δεκάδες χιλιάδες Εβραίοι στη Θεσσαλονίκη και αλλού, δεν ήταν γλώσσα; Τι ήταν δηλαδή;
Αντιγράφω: «Το ελληνικό κράτος, που επί δεκαετίες αρνείται την ύπαρξη αυτής της μειονότητας, είχε τυπώσει το 1925 ένα αναγνωστικό στην (ανύπαρκτη) γλώσσα της, για να τη διδάσκει στα σλαβόφωνα παιδιά της Βόρειας Ελλάδας».
Ήταν μία φωτεινή στιγμή, η συμμόρφωση προς τα άρθρα 7, 8 και 9 της «Συνθήκης των Σεβρών», που υπογράφτηκε το 1920 με την εποπτεία της «Κοινωνίας των Εθνών» (προδρόμου του ΟΗΕ). Ειδικά το άρθρο 9 γράφει: «Σχετικά με την εκπαίδευση, η ελληνική κυβέρνηση στις πόλεις και περιοχές που κατοικεί μεγάλος αριθμός πολιτών οι οποίοι δεν ομιλούν την ελληνική, θα τους παραχωρήσει τις κατάλληλες διευκολύνσεις ώστε να μπορούν τα παιδιά αυτών των Ελλήνων πολιτών στα δημοτικά σχολεία να μαθαίνουν τη μητρική τους γλώσσα».
Το ΑBECEDAR το κυκλοφόρησε η ελληνική κυβέρνηση το 1925, όπως προβλεπόταν από τη Συνθήκη των Σεβρών (1920) και το Πρωτόκολλο της Γενεύης (1924). Το συνέταξαν ο έλληνας εθνολόγος-γλωσσολόγος Γεώργιος Σαγιαξής (που σπούδασε γλωσσολογία στη Γερμανία με υποτροφία του Υπουργείου Εξωτερικών) και οι έλληνες φιλόλογοι Ιωσήφ Λαζάρου και Ι. Παπαζαχαρίου. Το παρουσίασε περήφανα στην Κοινωνία των Εθνών ο έλληνας Επιτετραμμένος Βασίλειος Δερδάμης, στις 10-11-1925, λέγοντας πως «η Μακεδονική γλώσσα είναι διαφορετική από τη Βουλγαρική και γι’ αυτό φτιάχτηκε αυτό το αλφαβητάρι της». Αυτή ήταν η επίσημη θέση της ελληνικής κυβέρνησης – και ο λόγος που το βιβλίο δεν τυπώθηκε με κυριλλικούς αλλά με λατινικούς χαρακτήρες (για να ξεχωρίζει από τα βουλγάρικα).
Μία στιγμή κρατάει μόνο μία στιγμή. Το αλφαβητάριο με το όνομα ABECEDAR αποσύρθηκε πριν καν διανεμηθεί στα σχολεία.
Είχαμε, βλέπετε, την ατυχία να διαμορφώσουμε ιστορικά έναν ευρύτατο χώρο από αλλεπάλληλες αυτοκρατορίες. Του Φιλίππου του Β', του Αλεξάνδρου, των Ρωμαίων, των Βυζαντινών και των Οθωμανών. Όπως εύστοχα παρατηρεί πολύ πρόσφατα και η κυρία Γλύκατζη Αρβελέρ, στις αυτοκρατορίες επικρατεί μία ολιστική - οικουμενική αντίληψη, όχι εθνική πάντως. Η δημιουργία πάνω σε έναν «οικουμενικό καμβά» εθνικών κρατών ήταν μία επώδυνη διαδικασία. Συνέβη προηγουμένως και στη Γαλλία (και συνεχίζεται). Συνέβη στην Ιταλία. Συνέβη στην Ισπανία (και συνεχίζεται). Διά πυρός και σιδήρου πέρασαν τα Βαλκάνια τη δημιουργία των εθνικών κρατών. Το κοινό παρελθόν τους όχι μόνον δεν διευκόλυνε τις διαδικασίες αλλά επέτεινε και επιβάρυνε τη σύγκρουση. Ο τελευταίος πόλεμος στην Πρώην Γιουγκοσλαβία ήταν απλά άλλος ένας γύρος σε αυτή τη διαδικασία. Αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίο οι αξιωματούχοι της ΕΕ, οι κεντρικές ευρωπαϊκές δυνάμεις, εκφράζουν τις ανησυχίες τους για νέο πολεμικό γύρο στα Δυτικά Βαλκάνια. Διά της εντάξεως στην ΕΕ επιχειρείται η άμβλυνση των διμερών και πολυμερών διαφορών.
Η σημερινή μορφή της διαβαλκανικής αντιπαλότητας, όπως και στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, όπως και στον Β΄ Παγκόσμιο, όπως και στη δεκαετία του ’90, αποτελεί εξέλιξη της ανάμιξης κεντρικών ευρωπαϊκών και περιφερειακών δυνάμεων στη σύγκρουση. Η διαδικασία συνεχίζεται. Η κατάσταση επιβαρύνεται κάθε φορά που κάποια ισχυρή παγκόσμια δύναμη βρίσκεται σε πορεία παρακμής ή αποδυνάμωσης, ακόμη και εσωστρέφειας. Ο πόλεμος στην Πρώην Γιουγκοσλαβία αρχίζει με την πτώση του Τείχους του Βερολίνου. Η νέα κρίση εμφανίζεται με την ανασύσταση της ρωσικής επιρροής στη Βαλκανική και παράλληλα με αποδοχή της μείωσης της αμερικανικής επιρροής σε διάφορα σημεία του Πλανήτη. Στην περιοχή μας η σύγκρουση προσλαμβάνει γεωγραφικά τρεις διστάσεις: τη Δυτικο-Βαλκανική, αυτήν της Εγγύς Ανατολής (Συριακό) και το Ουκρανικό Ζήτημα (με επέκταση το Κριμαϊκό).
Πάνω στα «εθνικά θέματα» στήθηκαν λοιπόν καριέρες και διαμορφώθηκαν πολιτικά μέτωπα. Η ιστορία επαναλαμβάνεται και σήμερα. Ο νέος γύρος διαπραγμάτευσης επί του «Ονοματολογικού» και των συνιστωσών του «κόλλησε» ακριβώς εκεί που «κόλλησαν» όλες οι προηγούμενες, στον λεγόμενο «λαϊκό παράγοντα». Επί της ουσίας πρόκειται για επαναφόρτιση μίας πολύ παλαιάς «μπαταρίας» η οποία ενεργοποιείται όποτε κάποιοι μηχανισμοί, συνήθως σε συγκρουσιακή τροχιά, κρίνουν πως ο «λαϊκός παράγων» τούς είναι απολύτως απαραίτητος. Κάτι πάντα σαν «βαρυτική βόμβα». Αν και οι μηχανισμοί είναι γηγενείς, οι εντολείς δεν ανήκουν στον συγκεκριμένο γεωγραφικό χώρο. Πρόκειται για ένα παιχνίδι στρατηγικής που έπαιζε φανατικά και σε καθημερινή βάση ο πρόεδρος Μάο. Το «GO». Αντίθετα με το περσικής καταγωγής σκάκι, το κινεζικής έμπνευσης επιτραπέζιο παίγνιο καθορίζει τον νικητή από την «εκ των έσω ανατροπή της κυριαρχίας του αντιπάλου». Κάθε πιόνι (πούλι) έχει ακριβώς την ίδια αξία. Δεν υπάρχουν διακριτοί ρόλοι. Αυτό το παιχνίδι παίζεται στους τρεις γεωγραφικούς χώρους που προαναφέρθηκαν.
Είναι προφανές πως οι συντελούμενες διαδικασίες, καθώς και οι κυοφορούμενες εξελίξεις, ξεπερνούν τους μικρούς παίκτες οι οποίοι χρησιμοποιούνται ως «πούλια». Όπως ακριβώς συνέβη στην κρίσιμη δεκαετία 1904-1914, όταν οι λαοί υπνοβατούσαν και οι αυτοκρατορίες βρίσκονταν σε κατάσταση αποσύνθεσης, κυρίως γεω-οικονομικής. Η τραγωδία δεν ολοκληρώθηκε, χρειάστηκε η κρίση του 1929 και ο δεύτερος πόλεμος για να διαμορφωθεί ο νέος χάρτης.
Τα προβλήματα της χώρας είναι γνωστά και διατυπωμένα. Ορισμένα από αυτά είναι τόσο παλαιά όσο και η σύσταση του νεο-ελληνικού κράτους. Κάποια επιδέχονται επίλυσης. Ένα, το «Μακεδονικό», είναι ευκολότερο να επιλυθεί από άλλα αντίστοιχα πολυπλοκότερα ζητήματα. (Ελληνοτουρκικό - Κυπριακό). Αν η διαπραγμάτευση «στόμωσε», αυτό οφείλεται σε δύο παράγοντες: στην υιοθέτηση προσωπικών στρατηγικών από τους βασικούς διαπραγματευτές, αλλά και στη διαμόρφωση συγκρουσιακού κλίματος μεταξύ συμπολιτεύσεων και αντιπολιτεύσεων και στις δύο χώρες. Όταν χρειάστηκε να «παρέμβει» ο Οικουμενικός Θρόνος, το έκανε αθόρυβα και αποτελεσματικά, όπως ξέρει να το κάνει, διότι δεν εμφορείται από προσωπικές στρατηγικές. Όταν ομιλούμε για οικονομικά μεγέθη τότε οι λύσεις βρίσκονται διότι απλά ένα και ένα κάνουν δύο και όχι τρία (ΕΛΠΕ - Διυλιστήρια Σκοπίων κ.λπ.). Όταν ομιλούμε για «γλώσσα» τότε παρεμβαίνει ο κ. Μπαμπινιώτης ο οποίος δεν συνεισφέρει σε λύση αλλά προσθέτει στη συμπύκνωση της διαφοράς. Όταν μιλάμε για «πολιτική» τότε παρεμβαίνει ο «λαϊκός παράγων». Η διαπραγμάτευση δεν «στόμωσε». Οι μηχανισμοί ανέλαβαν δράση. Όπως και παλαιότερα. Όπως και το 1993. Όπως και λίγο πριν από το Βουκουρέστι.
13°
