Ο Σπινόζα στην «κάτω πλατεία»

Η εφημερίδα «Καθημερινή» είχε την ιδέα να ζητήσει, για το φύλλο της περασμένης Κυριακής, από τον Γιώργο Καμίνη και τον Κώστα Δουζίνα, βουλευτή του ΣΥΡΙΖΑ, να σχολιάσουν την αμφιλεγόμενη δήλωση του πρωθυπουργού μετά την άγρια επίθεση που δέχτηκε ο Γιάννης Μπουτάρης στη Θεσσαλονίκη. Κατά τον πρωθυπουργό λοιπόν, «αυτοί που επιτέθηκαν στον δήμαρχο […] δεν είναι ούτε αγανακτισμένοι πολίτες ούτε συγκεντρωμένο πλήθος […] είναι απλά (τι ελληνικά κι αυτοί οι τύποι στο Μαξίμου!) ακροδεξιοί τραμπούκοι». Με άλλα λόγια, αν ήταν «αγανακτισμένοι πολίτες» ή «συγκεντρωμένο πλήθος» (όπως ήταν αυτοί που έφεραν τον ΣΥΡΙΖΑ στην εξουσία) δεν θα ήταν καταδικαστέοι. Είναι φανερό ότι για τον Αλέξη Τσίπρα και το κόμμα του ισχύει πάντοτε η διάκριση σε κακή (δεξιά, αντιδραστική, κ.λπ.) και καλή (αριστερή, προοδευτική, επαναστατική, κ.λπ.) βία, όπως είναι επίσης φανερό ότι λέξεις σαν το «πλήθος» και την «αγανάκτηση» είναι για αυτούς ιερές, και επομένως υπεράνω πάσης κριτικής.

Αυτό, ωστόσο, που είναι πραγματική απόλαυση είναι το απαντητικό κείμενο του κ. Δουζίνα, ο οποίος, μεταξύ άλλων, γράφει: «Από τον Σπινόζα μέχρι τον Χέσελ [υποθέτω ότι εννοεί τον Εσέλ (Stéphane Hessel), Γάλλο αντιστασιακό ο οποίος, λίγο πριν πεθάνει, το 2017 σε ηλικία 96 ετών, είχε γράψει μια μπροσούρα με τίτλο «Αγανακτήστε!»], η φιλοσοφία αντιμετωπίζει την αγανάκτηση ως βαθιά ηθικό και πολιτικό συναίσθημα. […] Στο Σύνταγμα η αγανάκτηση έγινε άμεση δημοκρατία […] οι αγανακτισμένοι μιλούσαν και συναποφάσιζαν. […] Η συνεχής διαβούλευση, οι συνήθως ομόφωνες αποφάσεις, οι ομάδες εργασίας αποτελούσαν αριστοτελική πράξη. Ο λόγος μετουσιωνόταν από εργαλειακό σε επιτελεστικό και βαθιά πολιτικό. […] Η λαϊκή κυριαρχία έπαιρνε την κυριολεκτική της σημασία [σαν να μην έφταναν όλα τα άλλα, τρισβάρβαρα και τα ελληνικά του καθηγητή Δουζίνα]. Στο Σύνταγμα το πλήθος εν συνελεύσει έγινε δήμος».

Στην αρχή, όταν διάβασα το κείμενο του κ. Δουζίνα, στου οποίου τους φίλους και συνομιλητές συγκαταλέγονται αστέρια του διεθνούς «αντισυστημισμού» όπως ο Τόνι Νέγκρι και οι απολογητές των όπου Γης «αριστερών» ολοκληρωτισμών Ζίζεκ και Μπαντιού, σκέφτηκα πως έχουμε να κάνουμε απλώς με ένα ακόμα παραλήρημα, ενός ακόμα αλαφροΐσκιωτου του διεθνούς αριστερισμού. Μετά όμως, όταν το σκέφτηκα καλύτερα, του έδωσα ένα δίκιο του κ. Δουζίνα. Στο κάτω κάτω, αναλογίστηκα, δεν είναι παράδοξο να υμνεί κάποιος τους «αγανακτισμένους», αν λάβουμε υπόψη ότι η «κάτω πλατεία» υπήρξε η θερμοκοιτίδα στην οποία εκκολάφθηκε η πολιτική του καριέρα.

Κατά τον βουλευτή Δουζίνα λοιπόν, ο ίδιος και ο Κατρούγκαλος, ο Βαρουφάκης και ο Τσακαλώτος, ο Καζάκης (που πήρε ψηλά τον αμανέ και πήγε κι έκανε δικό του κόμμα, αντί να σπεύσει κι αυτός να βρει μια θέση στο φιλόξενο οικοσύστημα του ΣΥΡΙΖΑ) και άλλοι πολλοί, βρέθηκαν στην «κάτω πλατεία» πιστοί στα προτάγματα του Αριστοτέλη και του Σπινόζα, οι οποίοι, είμαι βέβαιος, πολύ θα καμάρωναν βλέποντας να γίνονται, επιτέλους, οι ιδέες τους πράξη. Χρειάστηκε να περιμένουν, βέβαια, μερικούς αιώνες μέχρι να εμφανιστούν ο Δουζίνας και ο Κατρούγκαλος, αλλά έτσι είναι αυτά τα πράγματα. Δεν γίνεται από τη μια μέρα στην άλλη «δήμος» το «πλήθος εν συνελεύσει».

Α, ναι. Υπάρχει και μια ακόμα λεπτομέρεια που του διέφυγε (;) του κυρίου καθηγητή και που ας ελπίσουμε να μην έπεσε τουλάχιστον στην αντίληψη του Αριστοτέλη, του Σπινόζα και του Εσέλ, καθώς καμάρωναν από εκεί ψηλά τα, κατά Δουζίνα, «παιδιά τους» να αγορεύουν στην «κάτω πλατεία». Λίγα μέτρα πιο πάνω από εκεί όπου «ο λόγος μετουσιωνόταν από εργαλειακό σε επιτελεστικό και βαθιά πολιτικό» (sic), κάτι άλλα παιδιά ανέμιζαν όχι μόνο γαλανόλευκες αλλά και κίτρινες σημαίες με τον δικέφαλο αετό, ζητούσαν κρεμάλες για τους πολιτικούς γενικώς και αδιακρίτως, μούντζωναν και με τα δυο τους χέρια το μπ… τη Βουλή την οποία απειλούσαν να κάψουν, αναθεμάτιζαν την Ευρωπαϊκή Ένωση.

Από τον παράδεισο της «άμεσης δημοκρατίας» και της «λαϊκής κυριαρχίας» που γίνεται πράξη (αλήθεια, αυτό έχει καταλάβει ο κ. καθηγητής, και μάλιστα του Δικαίου, ότι είναι η αρχή της λαϊκής κυριαρχίας;) έως τα εκτροφεία εχθρών της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας και του κοινοβουλευτισμού ίσως τελικά η απόσταση να μην είναι απαραιτήτως πολύ μεγάλη. Άσε που, στο κάτω κάτω της γραφής, οι άνθρωποι δεν μπορούσαν να βάλουν και φράχτη ή συρματόπλεγμα στη μέση της πλατείας…

Α, ρε κατακαημένε Σπινόζα, τι σου ’μελλε να πάθεις! Ακόμα και «τον ύπνο της λογικής να γεννάει τέρατα» σου ’μελλε να δεις.