Ο Επίτροπος των Ανθρώπων

Σκεφτείτε έναν άνθρωπο, έναν πολιτικό, ντυμένο με τζιν, ορειβατικές μπότες και αδιάβροχο γιλέκο εργασίας να μιλά σε Σομαλούς πρόσφυγες κάπου στην Κένυα, να κρατά στην αγκαλιά του μια γηραιά κυρία σε προσφυγικό καταυλισμό στο Ιράκ ή να περπατά μέσα στα συντρίμμια των σεισμών του Νεπάλ, προσπαθώντας να δημιουργήσει μια συνθήκη ελπίδας κι αξιοπρέπειας για τους λεγόμενους damnés, τους κολασμένους, δηλαδή, αυτού του δύσκολου κόσμου. Ο Επίτροπος Χρήστος Στυλιανίδης, αρμόδιος για την ανθρωπιστική βοήθεια και την διαχείριση κρίσεων, ακόμη κι όταν φορά κοστούμι, δεν είναι συμβατικός πολιτικός. Όσοι τον γνωρίζουν χρόνια, το ξέρουν καλά. Όσοι πάλι τον συναντούν για πρώτη φορά, το συνειδητοποιούν γρήγορα. «Άννα, I am taking a photo with my family», ήταν η φράση που φώναξε ο Επίτροπος στην Άννα Διαμαντοπούλου, δείχνοντας τον Yassin, έναν Λίβυο φοιτητή που ζει στην Αθήνα από τα χρόνια της επανάστασης, ο οποίος παρακολούθησε το Working Breakfast του ΔΙΚΤΥΟΥ, την περασμένη εβδομάδα. Κι η φράση του αυτή έχει διπλή, συμβολική σημασία.

Πριν λίγο καιρό, το Paris Match δημοσίευσε ένα εκτενές ρεπορτάζ από την πρώτη επίσκεψη Ευρωπαίου Επιτρόπου στο Κονγκό. Σύμφωνα με το γαλλικό περιοδικό, ο Χρήστος Στυλιανίδης δεν αρκέστηκε σε επισκέψεις κορυφής με αξιωματούχους της κυβέρνησης Kabila, προσπαθώντας να πείσει για την ανάγκη παροχής ανθρωπιστικής βοήθειας προς τη χώρα. Ταξίδευσε στις ευάλωτες περιοχές, εκεί όπου διοικούν φύλαρχοι και παραστρατιωτικοί, ώστε να αξιολογήσει από κοντά τα μεγάλα ζητήματα. Έχει πει ότι «όταν κάτι συμβαίνει, πρέπει να είσαι εκεί», και τα περίπου 400 ταξίδια του, πιστοποιούν ότι δεν είναι μόνο λόγια. Προσπάθησε να αντιμετωπίσει την ανθρωπιστική κρίση στη Μοσούλη και τη Sulaymaniyah του Ιράκ, όπου η σταθερότητα μόνο ως όραμα μπορεί να συλληφθεί. Προώθησε την επάνοδο της μετεμφυλιακής Κολομβίας σε συνθήκες ειρήνης και σταθερότητας. Βοήθησε ουσιαστικά τους Αφγανούς πρόσφυγες στο Ιράν και το Πακιστάν, συμβάλλοντας έτσι στην διαχείριση μιας καταστροφικής κρίσης στην Κεντρική Ασία.

Μία από τις μεγαλύτερες ανησυχίες του Επιτρόπου είναι αδιαμφισβήτητα η Αφρική. Ένα, άλλωστε, από τα μεγαλύτερα στοιχήματα που κλήθηκε να αντιμετωπίσει αμέσως μετά την ανάληψη των καθηκόντων του ήταν να σταματήσει την μετάδοση του Ιού Έμπολα, μιας πανδημίας που απειλούσε να διαπεράσει ακόμη και τα ευρωπαϊκά σύνορα. Έχει πει ότι μία από τις μεγαλύτερες προκλήσεις που θα κληθεί να αντιμετωπίσει η ΕΕ και η Δύση γενικότερα είναι η διαχείριση της πληθυσμιακής έκρηξης στην αφρικανική ήπειρο. Και κάθε άλλο παρά άδικο έχει. H αποτυχία ή ίσως η αμέλεια της ΕΕ στην αντιμετώπιση του φαινομένου δεν αποτελεί εναλλακτική. Περίπου το 13% του παγκοσμίου πληθυσμού ζει στην υποσαχάρια Αφρική. Το ποσοστό προβλέπεται να διπλασιαστεί έως το 2050. Η δημιουργία, θα συμφωνούσε ο Στυλιανίδης, ενός πακέτου οικονομικής κι τεχνογνωσιακής βοήθειας μεγάλης κλίμακας θα μπορούσε να δράσει αποτρεπτικά έναντι μιας ανεξέλεγκτης μελλοντικής μεταναστευτικής κρίσης «Ένα Σχέδιο Μάρσαλ για την Αφρική», όπως συχνά λέει.

Αν, όμως, μας ρωτούσατε, ποιό επίτευγμα του Χρήστου Στυλιανίδη θα ξεχωρίζαμε, θα σας μιλούσαμε για την ανάδειξη της σημασίας της εκπαίδευσης στην ανθρωπιστική διαδικασία, και τον οκταπλασιασμό του σχετικού προϋπολογισμού από το 1 στο 8% κατά τη διάρκεια της θητείας του. Είναι μάλλον το γεγονός ότι τα σημαντικά ποσοστά των παιδιών εκτός σχολείου σε περιοχές βαλλόμενες από συγκρούσεις, όπως μέρη του Λίβανου και της Ιορδανίας, είναι πιο επιρρεπή στην στρατολόγηση από τρομοκρατικές οργανώσεις και παραστρατιωτικές «λεγεώνες», που μας κάνει να τονίζουμε το εκπαιδευτικό ζήτημα. Πρόκειται για παιδιά που δεν γνώρισαν ποτέ ένα ελεύθερο σχολείο, για παιδιά βίαια εξόριστα από την παιδική τους ηλικία, για κορίτσια χωρίς δικαίωμα σ’ ένα αυτόνομο γυναικείο μέλλον. Πρόκειται για θυματοποιημένες γενιές.

Η ευρωπαϊκή πορεία του Χρήστου Στυλιανίδη έχει πολλούς σταθμούς και ενδιαφέροντα, ενταστανέ, που ασφαλώς δεν χωράνε σ’ ένα άρθρο. Για το RescEU, για παράδειγμα, το ευρωπαϊκό σύστημα συλλογικής αντιμετώπισης φυσικών καταστροφών, ένα σημαντικό δίχτυ ασφαλείας για την “homeland security” των κρατών - μελών, που καθιερώθηκε με δική του πρωτοβουλία, θα χρειαζόταν ξεχωριστό άρθρο.

Ωστόσο, η πορεία του Χρήστου Στυλιανίδη δεν αρχίζει από την Κομισιόν. Ιδρυτής της Κίνησης Πολιτικού Εκσυγχρονισμού την δεκαετία του ’90, Κυβερνητικός Εκπρόσωπος και στενός συνεργάτης του μεγάλου Γλαύκου Κληρίδη, ο Στυλιανίδης υποστήριξε από πολύ νωρίς την ευρωπαϊκή πορεία της πατρίδας του, της Κύπρου και την δίκαιη επίλυση του Κυπριακού, χωρίς παρωπίδες και τεχνητούς εθνικισμούς. Ως κυβερνητικός εκπρόσωπος της κυβέρνησης Αναστασιάδη, ήταν από τις βασικές φωνές πραγματισμού μέσα στον πανικό της κρίσης που αντιμετώπισε η Κύπρος τους δύσκολους μήνες του 2013.

Αντίθετα με τα πολλά που μπορεί να βρει κανείς στο ίντερνετ για έναν σημαντικό άνθρωπο, η προσωπική επαφή είναι μια εμπειρία που αναμφίβολα προσθέτει και αξίζει να την μοιραστείς, έστω κι εν συντομία. Τον Χρήστο Στυλιανίδη τον γνώρισα στο φόρουμ των Δελφών, τον περασμένο Μάρτιο. Δύσκολα. βέβαια σχηματίζει κανείς άποψη για έναν άνθρωπο από μια χειραψία και ένα ολιγόλεπτο tête-à-tête. Στο Working Breakfast που διοργάνωσε το ΔΙΚΤΥΟ για τη Μεταρρύθμιση με κεντρικό ομιλητή τον ίδιο, την περασμένη εβδομάδα, είχα την ευκαιρία να τον γνωρίσω καλύτερα. Πέρα από έναν πολιτικό με ανησυχίες και άποψη για τα μεγάλα ζητήματα της Ευρώπης, από την άνοδο των ανελεύθερων δημοκρατιών στους κόλπους της έως τα προβλήματα στην εξωτερική της περιφέρεια, κατάλαβα ότι ο Χρήστος Στυλιανίδης ακολουθεί ακόμα και σήμερα τη συμβουλή που του είχε δώσει κάποτε ο πατέρας του, να μείνει, δηλαδή, «ένας φυσιολογικός άνθρωπος». Και ίσως, εν τέλει, το μεγαλύτερό του επίτευγμα να είναι αυτό.