Στο Στρασβούργο τον Απρίλιο, τις ημέρες της Ολομέλειας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Πρώιμο καλοκαίρι στην πόλη. Λιακάδα. Το θερμόμετρο στους 27 βαθμούς σταθερά, ο ουρανός καταγάλανος. Όλοι με φανελάκια στους δρόμους, στις πλατείες, στις όχθες του ποταμού Ιλλ. Εδώ, όμως, τελειώνει το τουριστικό ρεπορτάζ. Κατευθείαν στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο τώρα. Εκεί ο Εμμανουέλ Μακρόν, ο πρόεδρος της Γαλλίας, εκφώνησε μια ομιλία βαρυσήμαντη*. Με θέμα; Το σχέδιό του για το μέλλον της Ευρώπης. Ο Εμμανουέλ Μακρόν, εμπνευσμένος και πεισματάρης ευρωπαϊστής –εξάλλου με ευρωπαϊκή ατζέντα εξελέγη– μίλησε για όλα. Έκανε τολμηρές προτάσεις. Και σφυροκόπησε, ιδίως, τους ευρωσκεπτικιστές· ακροδεξιούληδες και ακροαριστερούληδες.
Έχω παρακολουθήσει αρκετές φορές στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο στο Στρασβούργο πανηγυρικές τελετές, συνεδριάσεις και ομιλίες. Αυτή τη φορά, ωστόσο, υπήρχε κάτι ιδιαίτερο στην ατμόσφαιρα και εν πρώτοις απροσδιόριστο, θερμό-ψυχρό μαζί (θα αναφερθώ λίγο παρακάτω).
Το μεγάλο και εντυπωσιακό Αμφιθέατρο της Ολομέλειας γέμισε· οι ευρωβουλευτές έχουν πάρει τις θέσεις τους στα έδρανα· παρών και ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής κ. Ζαν-Κλοντ Γιουνκέρ· επάνω, ο εξώστης για το κοινό και τους δημοσιογράφους είναι κατάμεστος.
Πολυαναμενόμενος ο Μακρόν. Από άλλους ευρωβουλευτές με ενθουσιασμό και προσδοκία. Από άλλους με «ανησυχία», εξ ου και η ιδιαίτερη ατμόσφαιρα.
Έτσι συνήθως συμβαίνει όταν πρόκειται να μιλήσει κάποιος που έχει ισχυρές πεποιθήσεις και το κοινό (οι ευρωβουλευτές εν προκειμένω) δεν ξέρει ως πού θα το πάει ο ομιλητής.
Ένας ομιλητής μάλιστα που αναδείχτηκε Πρόεδρος Δημοκρατίας πριν μόλις έναν χρόνο ανατρέποντας όλα, μα όλα, τα δεδομένα, αφήνοντας τη Δεξιά και τους Σοσιαλιστές σε παραζάλη μέσα στη σκόνη. Ένας ομιλητής που μαζί με τη σημαία της πατρίδας του της Γαλλίας κρατάει και τη σημαία της Ευρώπης· αυτήν που πολλοί ευρωβουλευτές, από όλες τις πολιτικές ομάδες, Δεξιοί, Αριστεροί και ενδιάμεσοι, την έχουν καταχωνιάσει στα σπίτια τους.
Τον Εμμανουέλ Μακρόν πολλοί, ήδη, τον αποκαλούν «ο κύριος Ευρώπη». Και εκείνος δεν το κρύβει ότι θέλει να αναδιατάξει την ευρωπαϊκή πολιτική σκηνή. Σε κάθε περίπτωση τονίζει: «η Ευρώπη είναι ο κοινός μας θησαυρός, πρέπει να την προστατεύσουμε και να προχωρήσουμε»... «πρέπει να βγάλουμε την Ευρώπη από την αδράνεια»… «μόνο με μια μεγάλη μεταρρύθμιση, που πρέπει να γίνει το συντομότερο, η Ευρώπη θα ξεπεράσει τη βαθιά της κρίση».
Οι παραπάνω φράσεις δεν είναι ωραία λόγια για να περνά η ώρα. Πεποίθησή του είναι. Μαχητικός ο Μακρόν, αλλά όχι πολωτικός. Αποφασισμένος όμως.
Σε έναν χρόνο από τώρα (Μάιος 2019) θα διεξαχθούν οι ευρωεκλογές. Του χρειάζεται μια μεγάλη νίκη στις ευρωεκλογές, ώστε να αποκτήσει δική του ισχυρή κοινοβουλευτική ομάδα. Του χρειάζεται, μετά, να βρει συμμάχους, να συντονιστούν και να προχωρήσουν μαζί στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Διόλου εύκολο εγχείρημα. Όμως μόνον εάν δημιουργηθεί ένας τέτοιος πόλος θα μπορούσε να πάρει μπρος το σταματημένο, κουρασμένο (όπως θέλετε πείτε το) εδώ και δεκαπέντε χρόνια καράβι της Ευρώπης· μακάρι, γιατί αλλιώς χαθήκαμε.
Ο Γάλλος Πρόεδρος ανεβαίνει στο βήμα. Παρατεταμένα χειροκροτήματα (εκτός από τους ευρωβουλευτές της Αριστεράς και τους ακραίους λοιπούς ευρωσκεπτικιστές).
Καθώς ο Εμμανουέλ Μακρόν αρχίζει την ομιλία του σκέφτομαι ότι αυτός ο νέος πολιτικός, με την εντυπωσιακή επικράτησή του πέρσι, έσωσε όχι μόνο τη χώρα του αλλά την Ευρώπη από την αφόρητη Μαρίν Λεπέν. Για πότε το ξεχάσαμε, είναι να απορείς. Για φανταστείτε να μην είχε εκλεγεί ο Μακρόν; Εκτός από το Brexit θα είχαμε και την κυρία Λεπέν προεδρίνα στη Γαλλία· ο εφιάλτης με τα ξανθά μαλλιά.
«Ευρωπαϊκή κυριαρχία»! Με το καλημέρα, ο Εμμανουέλ Μακρόν εκτοξεύει μια ωραιότατη ρουκέτα, δύο λέξεις όλες κι όλες. Δυνατά χειροκροτήματα και από τα έδρανα και τον εξώστη αλλά και αμηχανία.
Βαρυσήμαντη, αλλά σε χαλαρό ύφος, η ομιλία του Εμμανουέλ Μακρόν. Μου θύμισε άλλες παλιότερες και καλύτερες εποχές (δεν πρόκειται για νοσταλγία, διαπίστωση είναι). Πριν 15-20 χρόνια. Τότε που ο Πράσινος Γιόσκα Φίσερ ήταν αντικαγκελάριος και υπουργός Εξωτερικών της Γερμανίας (1998-2005) και με δική του κυρίως πρωτοβουλία είχε ανοίξει η συζήτηση για την Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία, μια συζήτηση περίπου αδιανόητη σήμερα.
Θα σταθώ σε δύο σημεία, δύο προτάσεις από την ομιλία του Γάλλου Προέδρου, που κάνουν, νομίζω τη διαφορά: «Ευρωπαϊκή κυριαρχία» και «Υπερεθνικό ψηφοδέλτιο».
«Ευρωπαϊκή κυριαρχία»! Με το καλημέρα, ο Εμμανουέλ Μακρόν εκτοξεύει μια ωραιότατη ρουκέτα, δύο λέξεις όλες κι όλες. Δυνατά χειροκροτήματα και από τα έδρανα και τον εξώστη αλλά και αμηχανία.
Ο Γάλλος πρόεδρος θα διευκρινίσει και θα υπερασπιστεί με έμφαση την πρότασή του. Η εθνική κυριαρχία σήμερα δεν μπορεί να προσφέρει ασφάλεια στους πολίτες μπροστά στις τεράστιες παγκόσμιες ανακατατάξεις και μετασχηματισμούς. Αυτό δεν σημαίνει ότι πρέπει να καταργηθεί. Χρειαζόμαστε όμως οπωσδήποτε (εκτός από την εθνική κυριαρχία) μια νέα κυριαρχία, πιο μεγάλη και ισχυρή, πλήρη και πραγματική, η οποία ακριβώς με το μέγεθος και την ισχύ της θα αποτελέσει την ομπρέλα προστασίας των πολιτών απέναντι στις σημερινές προκλήσεις: την «Ευρωπαϊκή κυριαρχία».
«Μπράβο, μπράβο»! Επικροτεί κατενθουσιασμένος ο Γκυ Φέρχοφσταντ**, ο πρόεδρος της Ομάδας των Φιλελευθέρων και θερμός υποστηρικτής μιας προωθημένης ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης. Με την πληθωρικότητα που τον χαρακτηρίζει θα πει (αφού πάρει τον λόγο αργότερα): «Επιτέλους ακούσαμε κάποιον, τον Πρόεδρο της Γαλλίας, να λέει ότι χρειαζόμαστε ένα νέο ευρωπαϊκό εγχείρημα που θα είναι πάνω από την εθνική φωνή»… «Συνεχίστε έτσι, με τόλμη, με ακόμη περισσότερη τόλμη».
«Υπερεθνικό ψηφοδέλτιο». Η δεύτερη ρουκέτα του Εμμανουέλ Μακρόν. Αφορά τον τρόπο διεξαγωγής των ευρωεκλογών. Την εκτόξευσε από το βήμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, δηλαδή από τον πιο κατάλληλο για την περίπτωση τόπο. Δεν είναι όμως η πρώτη φορά. Το είχε κάνει και στην καταπληκτική ομιλία του στη Σορβόννη, επίσης με θέμα το μέλλον της Ευρώπης (Σεπτέμβριος 2017). Υπερεθνικό ψηφοδέλτιο, λοιπόν, το οποίο προτείνει να ισχύσει από τις προσεχείς ευρωεκλογές.
Πρακτικά αυτό τι σημαίνει; Ότι στις ευρωεκλογές ο ψηφοφόρος θα έχει μπροστά του δύο ψηφοδέλτια. Στο ένα επιλέγει τον «εθνικό» ευρωβουλευτή. Στο άλλο επιλέγει τον «υπερεθνικό» από μια λίστα πανευρωπαϊκή· με υποψηφίους από όλες τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ενωσης.
Πρόταση πολύ φιλόδοξη, πολύ λογική και στο κάτω κάτω πραγματικά ευρωπαϊκή. Χρειάζεται άραγε επεξήγηση για ποιον λόγο είναι σημαντικό το υπερεθνικό ψηφοδέλτιο; Κι όμως η πλειοψηφία των ευρωβουλευτών δεν συμφωνεί, μέχρι τώρα τουλάχιστον.
Ο Γάλλος πρόεδρος ωστόσο επιμένει στην πρότασή του για το υπερεθνικό ψηφοδέλτιο· εξάλλου οι ευρωεκλογές δεν αργούν. Φαίνεται μάλιστα ότι είναι στα σκαριά ένα άτυπο δίκτυο που προωθεί αυτή την πρόταση και συνδέει το κόμμα του Μακρόν «Η Δημοκρατία Μπροστά!» (LREM), με τους Φιλελεύθερους (ALDE), με Σοσιαλδημοκράτες και με το «Κόμμα των Πολιτών» (Ciudadamos) της Ισπανίας. Ένας ξένος συνάδελφος σχολίασε εύστοχα ότι «ο ιππότης Μακρόν προσπαθεί να ξυπνήσει την ωραία κοιμωμένη Ευρώπη».
Εκτός από προτάσεις, ο Εμμανουέλ Μακρόν προχώρησε και σε διαπιστώσεις. Οχι ευχάριστες.
Μίλησε για ένα μαύρο κύμα στην Ευρώπη. Δηλαδή για την άνοδο του αυταρχισμού, του εθνολαϊκισμού και της δημαγωγίας που μάλιστα επιβραβεύονται μέσα από εκλογές. Μίλησε για εθνικούς στραβισμούς και εθνικές οπισθοδρομήσεις. Μίλησε για τους ευρωσκεπτικιστές που υπονομεύουν, για τους κακομαθημένους που όλα τα ισοπεδώνουν, για τους αχάριστους που ξεχνούν.
Τέσσερα αποσπάσματα τώρα από την ομιλία του Εμμανουέλ Μακρόν· πολύ σύντομα αλλά ενδεικτικά.
«Η ευρωπαϊκή φιλελεύθερη δημοκρατία είναι η μεγαλύτερη αξία μας, είναι η ταυτότητά μας. Οφείλουμε να την υπερασπιστούμε απέναντι στον αυταρχισμό. Οφείλουμε ακριβώς με αυτό το πρότυπο δημοκρατίας να αντιπαρατεθούμε στον λαϊκισμό, τη δημαγωγία, την απολυταρχία».
«Ανήκω σε μια γενιά που δεν γνώρισε τι είναι πόλεμος. Όμως δεν έχουμε την πολυτέλεια να ξεχάσουμε τη φρίκη που έζησαν οι μεγαλύτεροι. Λέω όχι στην αμνησία. Δεν θέλω να ανήκω σε μια γενιά υπνοβατών».
«Θα το επαναλάβω με όλη μου τη δύναμη. Δεν θέλω να είμαι μέρος μιας γενιάς υπνοβατών. Θέλω να είμαι μέρος μιας γενιάς που έχει τη βούληση να υπερασπιστεί τη δημοκρατία της με σθένος».
«Είμαι αντίθετος με κάθε μορφή απόσυρσης και απομονωτισμού. Την υπέρβαση της ευρωπαϊκής κρίσης θα την πετύχουμε όχι με λιγότερη αλλά με περισσότερη Ευρώπη».
Για τον πρόεδρο της Γαλλίας είναι ξεκάθαρο. Η Ευρώπη εάν θέλει να συνεχίσει να υπάρχει πρέπει να ενωθεί. Όλα τ’ άλλα είναι στάχτη στα μάτια. Θα τη θυμόμαστε αυτή την ομιλία του στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Τότε που ο Μακρόν προειδοποιούσε: Η Ευρώπη, Μπροστά! Όχι στους υπνοβάτες ευρωσκεπτικιστές!
* Ο πρόεδρος της Γαλλικής Δημοκρατίας, Εμμανουέλ Μακρόν, είναι ο τέταρτος Ευρωπαίος ηγέτης που μίλησε για το μέλλον της Ευρώπης στην Ολομέλεια του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου (17.4.2018). Προηγήθηκαν από την αρχή του έτους, ο Ιρλανδός πρωθυπουργός, Λίο Βαράντκαρ (17.1.2018), ο πρωθυπουργός της Κροατίας, Αντρέι Πλένκοβιτς (6.2.2018), ο πρωθυπουργός της Πορτογαλίας Αντόνιο Κόστα (14.3.2018). Έπεται συνέχεια.
Μαθαίνω ότι ο πολυχρονεμένος μας πρωθυπουργός, ο κ. Τσίπρας (ο δις εκλεγμένος από τους σοφούς Έλληνες ψηφοφόρους), θα μιλήσει και αυτός στην Ολομέλεια του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, στο Στρασβούργο, τον Σεπτέμβριο. Με θέμα; Το όραμά του για την Ευρώπη!
Θεσμικά, βέβαια, δεν υπάρχει πρόβλημα. Ο κ. Τσίπρας είναι πρωθυπουργός χώρας μέλους της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Μάλιστα. Επί της ουσίας όμως; Μη χειρότερα. Τσίπρας και ευρωπαϊκό όραμα ίσον contradictio in terminis.
Θα μιλήσει, λοιπόν, για την Ευρώπη ποιός; Ο πάντα θαυμαστής του Φιντέλ Κάστρο. Ο πάντα θαυμαστής του Τσάβες, του Μαδούρο και των απανταχού Μαδουραίων. Αυτός που, όταν έπεφτε το Τείχος του Βερολίνου το 1989, έσπευδε να μπει στο Τείχος της ΚΝΕ.
Στο όνομα της δημοκρατικής πολυφωνίας –και της θεσμικής ορθότητας, είπαμε– χάνεται το νόημα και η ουσία. Ετσι, μπορείς να θαυμάζεις τυραννικά καθεστώτα τύπου Κούβας και να μιλάς για το μέλλον της Ευρώπης. Και να σε χειροκροτοιύν.
Ποιος κοροϊδεύει ποιόν; Φάρσα κακόγουστη. Και μάλιστα από το βήμα της Ολομέλειας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, από το κέντρο, δηλαδή, των ευρωπαϊκών θεσμών.
Με το καλό, μετά τον κ. Τσίπρα, να έρθουν να μιλήσουν στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και άλλοι αστέρες του εθνολαϊκισμού για το ευρωπαϊκό τους όραμα. Όπως; Όπως ο Πολωνός πρόεδρος Κατσίνσκι ή το άλλο άνθος, ο Ούγγρος πρωθυπουργός Βίκτορ Ορμπαν. Γιατί όχι; Εκλεγμένοι είναι και αυτοί.
Άραγε, όταν θα εκφωνεί την ομιλία του στο Στρασβούργο ο κ. Τσίπρας, ο ευρωβουλευτής και αντιπρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου κ. Παπαδημούλης τι θα κάνει; Θα μιλάει ακατάπαυστα στο κινητό του (όπως έκανε σε όλη τη διάρκεια της ομιλίας του Εμμανουέλ Μακρόν) ή θα κοιτάζει στα μάτια τον αρχηγό του;
16°
