«Το Νόμπελ Λογοτεχνίας του 2018 δε θa απονεμηθεί φέτος, εξαιτίας σεξουαλικού σκανδάλου. Τελευταία φορά που δεν είχε απονεμηθεί το Νόμπελ της Λογοτεχνίας ήταν το 1943, εξαιτίας του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου».
Αυτά διαβάζουμε τούτες τις μέρες στους τίτλους των ειδήσεων. Λεπτομερέστερα, βλέπουμε το εξής: «πέτρα του σκανδάλου» είναι ο φωτογράφος κ. Ζαν Κλοντ Αρνό, σύζυγος μέλους της Ακαδημίας που παραιτήθηκε. Σε βάρος του υποβλήθηκαν 18 καταγγελίες για σεξουαλική παρενόχληση και βίαιες επιθέσεις, ακόμα και μέσα στην Ακαδημία. Κατηγορείται μάλιστα ότι έχει «αγγίξει απρεπώς» ακόμα και κάποια πριγκίπισσα. Συνολικά έχουν παραιτηθεί 6 από τα 18 μέλη της Ακαδημίας, ενοχλημένα από τον τρόπο χειρισμού του θέματος (δηλαδή, φοβισμένα μήπως θεωρηθεί ότι, απονέμοντας το βραβείο, θα έχουν ευθύνη - για ποιο πράγμα ακριβώς;)
Σουμάρω: Κάποιος φωτογράφος –που συμβαίνει η γυναίκα του να ήταν μέλος της Ακαδημίας Απονομής του Νόμπελ– κατηγορείται για 18 σεξουαλικές ενοχλήσεις και επιθέσεις. Τέσσερα αποτελέσματα: Πρώτο, παραιτείται η γυναίκα του. Δεύτερο, παραιτούνται άλλα 5 μέλη της Ακαδημίας, συνολικά το 1/3 των μελών της. Τρίτο, αναβάλλεται η απονομή του σημαντικότερου λογοτεχνικού βραβείου διεθνώς. Τέταρτο, η Ακαδημία «θα ρυθμίσει τα του οίκου της» (ό,τι κι αν σημαίνει αυτό) και θα δώσει του χρόνου μαζί τα βραβεία του 2018 και του 2019.
Δηλαδή, ένα ζήτημα που αφορά την Ποινική Δικαιοσύνη και τη σχέση ενός ανδρόγυνου, οδηγεί σε μη απονομή του Νόμπελ. Πώς να το πιάσει κανείς; Ασυσχέτιστα πράγματα («από την πόλη έρχομαι και στην κορφή κανέλλα»); Συλλογική ευθύνη; Φόβος απέναντι στο κίνημα #metoo; Δηλαδή, κάθε φορά που κάποιος συγγενής (εξ αγχιστείας; εξ αίματος;) κάποιου μέλους της Ακαδημίας κατηγορείται για κάτι σοβαρό, θα αναβάλλεται η απονομή του βραβείου; Μα έτσι μπορούν να φτάσουν να πρέπει να δώσουν καμιά δεκαριά Νόμπελ π.χ. το 2035. Ή η επαναλαμβανόμενη αναβολή να γίνει ματαίωση.
Και γιατί μόνο στο Νόμπελ Λογοτεχνίας; Και γιατί μόνο στη Σουηδική Ακαδημία; Το Νόμπελ Ειρήνης το προτείνει η Νορβηγική Επιτροπή Νόμπελ και το απονέμει η Νορβηγική Βουλή. Εκεί τι θα γίνει; Και γιατί α φ ο ύ ξεσπάσει κάποιο σκάνδαλο; Γιατί όχι από πριν, ποινικά μητρώα, προκαταρκτικοί έλεγχοι, δηλώσεις του νόμου 105 (του ανάλογου νορβηγικού) για συγγενείς μέχρι τρίτου βαθμού – και πάει λέγοντας.
Και γιατί μόνο σεξουαλική κατηγορία; Και γιατί μόνο οι απονέμοντες; Οι ίδιοι οι υποψήφιοι ή ήδη βραβευμένοι δε θα πρέπει να ελεγχθούν αναδρομικά; Πόσα Νόμπελ θα μένανε αλώβητα, νομίζετε, αν κοσκινιζόταν η προσωπική ζωή των νικητών; Αν μαθαίναμε ότι ο Αϊνστάιν ήταν δολοφόνος, θa άλλαζε κάτι στην αξία του έργου του; Αν ψάχναμε καλύτερα την προσωπική ζωή του Χέμινγουέι ή του Σαρτρ;
Κι όλα αυτά, επαναλαμβάνω, χωρίς να υπάρχει ακόμα καμιά δικαστική απόφαση. Αν ο φωτογράφος κ. Ζαν Κλοντ Αρνό καταδικαστεί, ας σαπίσει στη φυλακή. Η γυναίκα του τι σχέση έχει; Η Ακαδημία τι σχέση έχει; Και τα μέγιστα βραβεία; Φρονώ ότι σε κάθε περίπτωση το σπάσιμο του φόβου από τη μεριά των θυμάτων σε συνδυασμό με το Ποινικό Δίκαιο αρκούν – τα άλλα είναι άσχετα.
Στις ΗΠΑ αρχικά κυνηγήθηκε ο παραγωγός Χ. Γουάινστιν, γιατί (όπως δέχτηκε ο ίδιος) προωθούσε τη συναλλαγή «σεξ για ρόλο» - προφανώς κολάσιμη. Ας σκεφτούμε όμως με ψυχραιμία: αυτό μειώνει την καλλιτεχνική αξία των ταινιών του;
Στη συνέχεια «καρατόμησαν» αναδρομικά το σπουδαίο ηθοποιό Κέβιν Σπέισι (τον αντικατέστησαν ακόμα σε πλάνα νέας ταινίας που είχε ήδη γυρίσει!) για κάτι που είχε γίνει τον καιρό του Νώε, ή αποβάλανε τον Ρομάν Πολάνσκι από το «Hall of fame» για κάτι που είχε επίσης γίνει πολύ παλιά.
Roman Polanski & Emmanuelle Seigner, César Awards 2011, Wikimedia Commons
Σάμπως αυτό μειώνει την καλλιτεχνική αξία των παραπάνω; Όταν όλα τα σκάνδαλα θα έχουν ξεχαστεί, το κοινό θα συνεχίσει νa απολαμβάνει τις ταινίες τους. Στην ίδια χώρα, φωνές σαν της Μόνικας Μπελούσι ή της Σάρον Στόουν δεν εισακούστηκαν, όπως δεν εισακούστηκε η Κατρίν Ντενέβ στη Γαλλία, όταν μιλούσαν για το δικαίωμα στο φλερτ και τον ερωτισμό και εναντιώνονταν στο νεοπουριτανισμό.
Τώρα όμως η εκστρατεία του #metoo έφτασε σε μια χώρα που θεωρούνταν κατεξοχήν σεξουαλικά απελευθερωμένη, τη Σουηδία. Και έφτασε σαν καρικατούρα, με ασυσχέτιστους συσχετισμούς, με προκαταρκτικές παραιτήσεις και με συνολική υπονόμευση του κληροδοτήματος που έχει αφήσει ο μεγάλος εφευρέτης Άλφρεντ Νόμπελ, άρα και του συνακόλουθου θεσμού.
Εκτός αν είμαστε ξανά στα 1943 κι έχει ξεκινήσει πάλι Παγκόσμιος Πόλεμος, οπότε πάω πάσο.
11°
