Δανάη Στράτου: Ήμασταν πάντα ροκ

Για τη νέα πρωτοβουλία του DIEM25 για τον πολιτισμό, την προπαγάνδα των «συστημικών» ΜΜΕ, αλλά και το πώς είναι να ζεις δίπλα στον Γιάνη Βαρουφάκη μίλησε στο ραδιόφωνο η σύντροφός του και διεθνής Ελληνίδα εικαστικός Δανάη Στράτου. 

«Αυτή τη στιγμή η Ευρώπη κινδυνεύει να διαλυθεί, πρέπει να ανασυγκροτηθεί. Αυτό νομίζω όλοι το έχουμε καταλάβει. Οι καλλιτέχνες πρέπει να μπουν μπροστά και να είναι πρωτοπόροι. Όταν είμαστε στην εποχή που πρόεδρος των ΗΠΑ είναι ο Τράμπ και υπάρχει ο κίνδυνος να βγουν όλα τα ακροδεξιά κόμματα στην Ευρώπη, είναι αδιανόητο να μην ξεφοβηθούμε για τη δουλίτσα που θα βρούμε κάπου, είτε λέγεται κράτος, είτε Υπουργείο Πολιτισμού, είτε ιδιωτικός φορέας και να βγούνε μπροστά. Καλούμε τον κόσμο να μετάσχει στις πολιτιστικές εκδηλώσεις του Diem25. Να εκφράσει σκέψεις μέσω tweets ή mail κατά τη διάρκειά τους», ήταν το κάλεσμα της Δανάης Στράτου, αναπτύσσοντας το project DIEM VOICE, την νέα πλατφόρμα του DIEM25, που θα διασυνδέει την τέχνη με την πολιτική.

«Ο πολιτισμός και η τέχνη είναι κομμάτι αδιάσπαστο από το DIEM25», τόνισε η σύζυγος του Βαρουφάκη.

«Αυτή τη στιγμή είμαστε στη διαδικασία να εκπονήσουμε το πολιτιστικό πρόγραμμα, που προτείνουμε για την Ευρώπη. Αργότερα θα γίνει πιο συγκεκριμένο για την Ελλάδα. Είμαστε μια ομάδα επιστημόνων και καλλιτεχνών από όλη την Ευρώπη. Είμαστε μια χώρα καταρρακωμένη, ο πολιτισμός μπορεί να παίξει ρόλο. Δεν έχουμε βιομηχανία, κάτι να εξάγουμε. Το μόνο που έχουμε να παράξουμε είναι πολιτισμό και τέχνη. Αυτό βοηθά την κοινωνία να αναπτυχθεί, να ανοίξουν θετικές δυνάμεις μέσα σε αυτή και να παράξουμε από οικονομία μέχρι καλά συναισθήματα».

«Είναι ένας μοχλός ο πολιτισμός για να έρθει. Μια ελληνική άνοιξη μετά από ατέλειωτους μνημονιακούς χειμώνες», όπως υποτιτλίζει ο Γιάνης Βαρουφάκης το βιβλίο του «Ανίκητοι νικημένοι»; «Το πιστεύω. Θέλει σχεδιασμό, θέλει διαχείριση και εξυπνάδα, που θα μας βοηθήσουν στην υλοποίηση».

«Απ’ την αρχή υπήρχε αυτός ο διάλογος πολιτικής και τέχνης με το Γιάνη», αποκαλύπτει η σύντροφός του. «Ο ένας μοιράζεται με τον άλλο πράγματα και τον επηρεάζει στον τομέα του». Αυτό τους ένωσε; «Αυτό που μας ενώνει είναι η ματιά από μακριά. Κοιτάμε τον κόσμο από πάνω για να έχουμε συνολική άποψη», λέει.

Ενώ το DIEM25 έχει προσελκύσει μεγάλα ονόματα στο εξωτερικό (όπως ο Κεν Λόουτς, ο Μπράιαν Ίνο κ.ά), στην Ελλάδα δεν έχει αποκτήσει τo ίδιο ρεύμα. Μοιάζει να μην ακουμπά στην κοινωνία, ούτε στην ευρύτερη καλλιτεχνική κοινότητα.

Τι φταίει; «Oι λόγοι είναι πολλαπλοί», απαντά η κ. Στράτου. «Έχουν παίξει αρκετά άσχημο ρόλο και τα ΜΜΕ στην Ελλάδα, όμως αυτό δεν σημαίνει κάτι. Κυρίως επιτίθενται τα συστημικά media. Τώρα που το DIEM γίνεται εκλογικός φορέας μέσω εκλογικών κομμάτων, όπως το ΜΕΡΑ 25, στην Ελλάδα, πιστεύω θα ανοίξει ο κόσμος, θα αρχίσει να ενημερώνεται».

Παρόλα αυτά, όπως παραδέχεται, «υπάρχει εδώ φόβος, ειδικά στον κόσμο του πολιτισμού, κάτι το οποίο μου κάνει μεγάλη εντύπωση. Δεν θέλουν να εκτεθούν με οποιοδήποτε πολιτικό σχήμα, πόσο μάλλον όταν είναι ο Γιάνης Βαρουφάκης. Ίσως δεν θέλουν να ταυτιστούν με ένα τέτοιο κίνημα ή κόμμα. Αλλά είναι σημαντικό ότι υπάρχει μια ομάδα δημιουργών που δουλεύει ενεργά».

Σύντομα θα γίνουν, υπογραμμίζει, προτάσεις «συγκεκριμένες και πρακτικές για το πώς μπορεί αυτό το project να υποστηριχτεί και να έχει αποτέλεσμα θετικό. Υπάρχουν ιδέες», επαναλαμβάνει.

Έχει κάνει ζημιά στην καλλιτέχνιδα η εμπλοκή του συζύγου της στην πολιτική, και μάλιστα απ’ την πρώτη γραμμή; «Δεν μου αρέσει και δεν είναι στο χαρακτήρα μου να παραπονεθώ. Είμαι ένας μαχητής. Το να σκεφτώ ότι έγινε ζημιά θα ήταν καταστροφικό», απαντά.

Πολιτικοποιημένη με την κλασική έννοια, δεν υπήρξε ποτέ, όπως διευκρινίζει: «Δεν μπορώ να πω ότι είμαι ακριβώς πολιτικοποιημένη. Αλλά η τέχνη είναι και πολιτική, κάθε άνθρωπος ενσυνείδητος είναι ένα πολιτικό ον. Ένα έργο μπορεί να μην έχει σχέση με ένα πολιτικό θέμα αλλά η θέση του καλλιτέχνη είναι πολιτική. Αν κάνω μια δουλειά με λουλούδια, αυτό έχει σχέση με την πολιτική, από την άποψη ότι αναφέρεσαι στην πλανήτη και στο περιβάλλον. Με αυτή την έννοια ήμουν πάντα ενεργός πολίτης».

Καθόλη την περίοδο της ζάλης με τα Eurogroup ως την τελική αποκαθήλωση, κλυδωνίστηκε εσωτερικά, κλονίστηκε ποτέ, ήθελε να δραπετεύσει; «Το αποκαθήλωση είναι πολύ βαρύγδουπη λέξη», αμύνεται. «Δεν κλονίστηκα ποτέ. Πιστεύω απόλυτα σε αυτό τον άνθρωπο. Έδωσε μια μεγάλη μάχη για το καλό της χώρας μας. Σαφώς υπήρχαν δύσκολες στιγμές, αλλά ήμουν 100% μαζί του πάντοτε, γιατί βίωσα από κοντά του όλες τις εξελίξεις. Αν κανείς διαβάσει όσα έχει γράψει κι ακούσει όσα είπε, χωρίς το μοντάζ που γίνεται κατά καιρούς, θα δει ότι (ο Γιάνης) είναι ένας άνθρωπος που πάντα τα ίδια έλεγε και τα ίδια πίστευε και πιστεύει. Έχει μια συγκεκριμένη άποψη και δεν πρόδωσε ο ίδιος».

Στους «Ανίκητους νικημένους» (Πατάκης), το βιβλίο στο οποίο ο Γιάνης Βαρουφάκης περιγράφει τις μέρες των σκληρών διαπραγματεύσεων, τη βραδιά του δημοψηφίσματος κ.ά. και ο Κώστας Γαβράς ετοιμάζεται να μεταφέρει στη μεγάλη οθόνη, η Δανάη εμφανίζεται να βιντεοσκοπεί στο σπίτι τους τα πάντα. Είχε συναισθανθεί ότι πρόκειται για ιστορικές στιγμές;

«Το έκανα για τη δική μου επιβίωση», αποκαλύπτει. «Δεν υπήρχε χρόνος. Ήταν όλα πολύ έντονα και επειδή ήθελα να υποστηρίξω τον άνθρωπό μου και δεν μπορούσα να κάνω τη δουλειά μου, ο τρόπος για να είμαι παρούσα και ενεργή μέσα σε αυτή την ιστορία ήταν καταγράφοντας κάτι που αισθανόμουν ότι ήταν όντως ιστορική στιγμή. Έχει άλλη οπτική στον ιδιωτική χώρο».

Ο χρόνος είχε αποκτήσει μια εντελώς άλλη μορφή εκείνους τους μήνες, προσθέτει: «Ο χρόνος ήταν απίστευτα πυκνός, μια μέρα ήταν σαν μια βδομάδα, ένας μήνας σαν ένας χρόνος».

Μαχήτρια αποδείχτηκε πάντως και στο επεισόδιο στα Εξάρχεια, που είχε προστατέψει τον Βαρουφάκη σαν ασπίδα. «Δεν φοβήθηκα γιατί δεν είχα το χρόνο να φοβηθώ», λέει σήμερα. «Ήταν μια στιγμή απόφασης ότι θα προστατεύσω τον άνθρωπό μου, όπως θα προστάτευε ο καθένας τον άνθρωπό του, το παιδί του, το γιο, την κόρη του. Έτσι τον αγκάλιασα, τον προστάτευσα σαν μια ασπίδα και δεν τόλμησαν να χτυπήσουν μια γυναίκα».

Τελικά, η αυθόρμητη πρωτοβουλία της «έδωσε το περιθώριο να εξελιχθεί αυτή η ιστορία σε ένα διάλογο μεταξύ του Γιάνη και των παιδιών και να τελειώσει ομαλά κι ειρηνικά η ιστορία. Αυτό δίνει δύναμη όχι φόβο. Ό,τι δεν σε σκοτώνει σε κάνει πιο δυνατό».

Μπορεί το ζευγάρι, τρία χρόνια μετά, να κυκλοφορεί άνετα στην Αθήνα; «Πάντα με τον Γιάνη κυκλοφορούσαμε, όπως τότε στα Εξάρχεια. Αυτό είναι πολύ σημαντικό. Ο κόσμος δεν υποκύπτει στην προπαγάνδα. Όπου κυκλοφορούμε έρχεται με αγάπη, υποστήριξη και περιέργεια». «Υπάρχουν ωστόσο περιοχές –συνεχίζει-, στο Κολωνάκι και στα Β. Προάστια, όπου υπάρχει μια ελίτ, η οποία δεν είναι θετικά προδιατεθειμένη, γιατί θα κινδύνευε με τον Γιάνη στα πράγματα. Εκεί βλέπεις και μίσος στο βλέμμα των ανθρώπων».

Και η εμφάνισή της με τον Γιάνη Βαρουφάκη στην πορεία της Πρωτομαγιάς αντιμετωπίστηκε πάντως με χλεύη από τους συνήθεις υπόπτους δημοσιολόγους. Δεν θυμώνει; «Το σημαντικό είναι να μη σταματάς να κάνεις αυτό που πιστεύεις. Εμένα δεν με σταμάτησε τίποτα», υπογραμμίζει . «Όπως τότε που ο Γιάννης ήταν υπουργός, εγώ συνέχισα τη δουλειά και τη ζωή μου ανέβαινα στη μηχανή. Δεν θα σταματήσουμε να κάνουμε αυτά που που αισθανόμαστε σωστά. Τώρα, αν κάποιοι έχουν συμφέροντα και τους συμφέρει να κάνουν αυτόν τον πόλεμο της προπαγάνδας, ας τον συνεχίσουν. Εμείς θεωρούμε ότι μπορούμε να κάνουμε κάτι καλό σε αυτό τον κόσμο και θα προσπαθήσουμε να κάνουμε κάτι καλό. Όσοι δεν αισθάνονται έτσι, ας συνεχίσουν να κάνουν την δουλίτσα τους».

Το κόστος στη σχέση τους με την είσοδο του Γιάνη στον πολιτικό στίβο το γλίτωσαν στον τελικό απολογισμό; «Κόστος πάντα υπάρχει. Είναι κάτι που το συζητούσαμε και τις τελευταίες μέρες και με τον Γιάνη. Σίγουρα δεν βρισκόμαστε όσο πολύ θα θέλαμε. Και σήμερα αυτή την ώρα είναι σε ένα αεροπλάνο, ετοιμάζεται να πάει στην Αμερική για να μιλήσει με ανθρώπους που βοηθάνε, όπως ο Μπέρνι Σάντερς και άλλοι. Όμως, σίγουρα αυτή τη στιγμή μπορεί να κάνει τη διαφορά. Η ζωή έρχεται σε κύκλους, σε κύματα. Τώρα υπάρχει η ευκαιρία να γίνουν κάποια πράγματα. Στα πρώτα 5-6 χρόνια της σχέσης μας ταξιδέψαμε για τη δική μου δουλειά. Πρέπει να είσαι ανοικτός και έτοιμος να ακολουθήσεις αυτό που σου δίνεται στη ζωή. Σίγουρα μου λείπει πολύ κάποιες στιγμές, δεν είμαστε όσο θα ήθελα μαζί, αλλά ίσως κι αυτό κρατά πιο ζωντανή τη σχέση μας».

Ποια είναι τα χαρακτηριστικά του ανθρώπου που έκανε την υφήλιο να έχει στραμμένα τα μάτια πάνω του, την εποχή που φορώντας στενά t-shirt μπαινόβγαινε στα Eurogroup, κάνοντας έξαλλο τον Ντάισενπλουμ; «Ο Γιάνης είναι πάρα πολύ πιστός στους ανθρώπους και στις ιδέες, σε αυτά που αγαπάει. Είναι ένας άνθρωπος πιστός, ένας άνθρωπος που δεν φοβάται να δεσμευτεί και να αγαπήσει, πανέξυπνος, δεν το συζητώ, με μια εντυπωσιακή κατανόηση του κόσμου, του πώς λειτουργεί η ανθρώπινη ιστορία. Έχει αυτή την ικανότητα και δυνατότητα να κατανοήσει τι είναι αυτό που περνά η κοινωνία με τις πολλαπλές κρίσεις και να δίνει συνεχώς λύσεις. Είναι αρκετά εντυπωσιακό, αλλά μην ξεχνάνε ότι είναι ένας πολύ καλός άνθρωπος, με χιούμορ, ανθρωπιά και πολύ πιστός στους ανθρώπους».

Το σοκ της φωτογράφισης στο Paris Match το ξεπέρασε; «Μετάνιωσα. Αλλά ξέρεις τι θα γίνει τώρα που το λέω; Θα ξαναβγάλουν όλες αυτές τις φωτογραφίες που δεν αντέχω να βλέπω». Η φωτογράφιση, προσθέτει, έγινε «μέσα σε ένα πανικό. Δεν ελέγχθηκε η εικόνα προς τα έξω, σε αντίθεση με το κείμενο. Μεγάλο δυστύχημα. Η εικόνα ήταν λάθος, ήταν ψεύτικη, δεν εκφράζει αυτό που είμαστε».

Η μεγάλη είδηση, πέρα από την ίδρυση του DIEM VOICE, είναι αναμφίβολα ότι ο Κώστας Γαβράς βρίσκεται στις προεργασίες της κινηματογράφισης του βιβλίου του Βαρουφάκη. «Είναι σε πολύ στενή επικοινωνία. Ο Κώστας Γαβράς ήρθε σε επαφή με τον Γιάνη και νομίζω ότι εμπνεύστηκε από ήθος και τη στάση του το 2015, αλλά και με την αποχώρησή του, το πώς και γιατί έφυγε, γιατί οποιοσδήποτε μορφωμένος κι έξυπνος άνθρωπος καταλαβαίνει γιατί έφυγε ο Γιάνης τότε», αναφέρει. «Είναι μεγάλη τιμή και πολύ σημαντικό να ειπωθεί αυτή η ιστορία,όπως αξίζει να παραμείνει στις συνειδήσεις των Ελλήνων και των Ευρωπαίων».

Οι μουσικές επιλογές της εκπομπής στο ραδιόφωνο 247 ήταν δικές της και ροκ: Jethro Tull, Doors, Nick Cave… «Αυτές οι μουσικές είναι ένα δείγμα του τι ακούμε με τον Γιάνη», ανέφερε. «Αλλά πάντα ήμουν ροκ. Ήμασταν και οι δυο και ροκ και με τον αθλητισμό και της περιπέτειας, προτού γνωριστούμε. Αθλητισμός δεν είναι μόνο να πας γυμναστήριο αλλά να πάρεις τα βουνά, να σκαρφαλώσεις. Το έχω κάνει και με τον Γιάνη. Πήγαμε σε 7 διαχωρισμούς, σε διαχωριστικές γραμμές στον κόσμο, σκαρφαλώσαμε στα βουνά του Κασμίρ, η δουλειά μου με έχει πάει στα 7 ποτάμια της γης. Μπαίνει στην ίδια τη ζωή και τον τρόπο ζωής μας αυτό».

Ο μπαμπάς της προέρχεται από επιχειρηματική οικογένεια, η μαμά της είναι εικαστικός. «Μεγάλωσα μεταξύ δυο κόσμων που πάλι μαζί ήταν. Από πολύ νωρίς είχα καταλήξει ότι με ενδιαφέρει ο χώρος της δημιουργίας και της περιπέτειας περισσότερο ως μια πιο ελεύθερη έκφραση στη ζωή».

Έτσι οδηγήθηκε για ένα εικαστικό της project ως τη Σαχάρα: «Τρεις νέες γυναίκες σηκωθήκαμε και φύγαμε από τη βολή του σπιτιού. Το έργο κράτησε 3 χρόνια μέχρι να υλοποιηθεί πλήρως. Εμείς μείναμε εκεί 9 μήνες».

Τα καλλιτεχνικά ίχνη της ανιχνεύονται στην Αιθιοπία, στο Κόσοβο, στην Κύπρο. Σε περιοχές πολιτικά εύφλεκτες, εύθραυστες. «Το 2006 είχα γνωρίσει τον Γιάνη και είχα ξεκινήσει να κοιτάζω τους διαχωρισμούς στην Κύπρο. Κι άρχισα να σκέφτομαι «γκρίζο -πράσινες γραμμές…». «Ήθελα να θέσω το θέμα των διαχωριστικών γραμμών σε ένα πλαίσιο πιο παγκόσμιο. Και το έπιασα συμβολικά για να μπω σε βάθος».

Πρόσφατα, ολοκλήρωσε το έργο «Πάνω στη γη κάτω από τα σύννεφα» στο φεστιβάλ Αισχυλίων στην Ελευσίνα, που είναι «πολύ κομβικό στην πορεία της δουλειάς μου».

Το έτερο έργο της «Ιt’s time to open the black box», ταξιδεύει στην υφήλιο (Αυστρία, Γαλλία) και προσεχώς θα κάνει στάσεις στην Ισπανία και στη Μαγιόρκα.

«Είναι ένα έργο συμμετοχικό με την κοινωνία και η δική μου αντίδραση στην πολιτικοκοινωνική κρίση», εξηγεί. «Αισθάνθηκα την ανάγκη να εκφραστεί ο κόσμος σε μια περίοδο που αυξάνονται οι αυτοκτονίες και η κατάθλιψη στη χώρα μας. Είναι φοβερό αυτό που βιώνουμε. Με ενδιέφερε λοιπόν να μου δώσουν τη λέξη αυτού που πρέπει να προστατέψουμε γιατί απειλείται περισσότερο. Στην Ελλάδα η λέξη ήταν αξιοπρέπεια. Στο πρόσφατο open call του ΜΕΡΑ 25 η λέξη είναι Δικαιοσύνη».

Τι την στενοχωρεί περισσότερο στην Ελλάδα του 2018; «Η απελπισία. Το ότι έχει χαθεί η ελπίδα. Δεν αντέχω να βλέπω ανθρώπους να ψάχνουν στα σκουπίδια. Δεν μπορώ να βλέπω τόσους άστεγους, πόσοι νέοι, τα πιο δημιουργικά μυαλά να φεύγουν. Πρέπει να παλέψουμε γι’αυτό. Δεν μπορούμε να αφήσουμε να καταστραφεί αυτή η χώρα. Γι’αυτό είμαστε εδώ! Και προσπαθούμε να δημιουργούμε πράγματα που θα μπορέσουν να αγκαλιάσουν και να φτιάξουν την Ελλάδα».