Σύμφωνα με τον Ησίοδο η Λήθη ήταν θυγατέρα της Έριδας και προσωποποίηση της λησμονιάς και της αγνωμοσύνης. Μισός αιώνας και ένα έτος από το πραξικόπημα των Συνταγματαρχών και την κατάλυση του δημοκρατικού πολιτεύματος στην Ελλάδα και η επετειακή αρθρογραφία ασχολήθηκε σε μεγάλο βαθμό με το κατά πόσο τα χρόνια της χούντας ήταν χρόνια «καλά» για το λαό μας ή το αντίθετο. Η παγίωση της Χρυσής Αυγής στον κοινοβουλευτικό χώρο και η ευκολία διασποράς αναληθειών και ανακριβειών διά των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, έφερε την αστική δημοκρατία σε θέση άμυνας, ενώ ανάγκασε ακαδημαϊκούς, αρθρογράφους και πολιτικούς σχολιαστές να τοποθετηθούν για την κατάρριψη του «μύθου» που θέλει την επταετή περίοδο της δικτατορίας ως περίοδο ευδαιμονίας και ανάπτυξης.
Πολλοί σχολιαστές, προκειμένου να εξηγήσουν την ευκολία με την οποία ανακρίβειες και ψεύδη που εξωραΐζουν την επταετία, βρίσκουν ευήκοα ώτα ανάμεσα στους Έλληνες και τις Ελληνίδες, αναφέρθηκαν στο γεγονός ότι όλο και μεγαλύτερος αριθμός πολιτών δεν έχει προσωπικά βιώματα από τον καιρό της χούντας και ως εκ τούτου δυσκολεύεται να αντιληφθεί τις πραγματικές συνθήκες ανελευθερίας, ανασφάλειας και εκμετάλλευσης που επικρατούν, όταν η δημοκρατία καταλύεται σε μια χώρα.
Δυστυχώς πρόκειται για ψευδοεπιχείρημα, καθώς το «προσωπικό βίωμα» είναι υποκειμενικό και δεν μπορεί να αντικαταστήσει τη συλλογική κατανόηση ενός ιστορικού φαινομένου. Σχηματικά, το προσωπικό βίωμα ενός παιδιού, ο πατέρας ή ο παππούς του οποίου υπήρξε εργολάβος της χούντας εξασφαλίζοντας με αυτό τον τρόπο ευμάρεια στην οικογένειά του, διαφέρει πολύ από αυτό του παιδιού, ο πατέρας ή ο παππούς του οποίου, την ίδια περίοδο, είχε «υπηρετήσει» στο τάγμα της Μακρονήσου. Τα πολλά, διαφορετικά και ενίοτε αντικρουόμενα προσωπικά βιώματα, έρχεται η ιστορική και κοινωνική έρευνα να επεξεργαστεί, ενώ στη συνέχεια η ανάλυσή τους θα αποτελέσει υλικό εκπαίδευσης, με στόχο τη διαμόρφωση ενεργών και ενημερωμένων πολιτών.
Εδώ λοιπόν εντοπίζεται, για άλλη μια φορά, η τραγική αδυναμία του εκπαιδευτικού μας συστήματος να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις μιας σύγχρονης κοινωνίας. Η νεότερη ιστορία της Ελλάδας διδάσκεται στις τελευταίες τάξεις του Δημοτικού, Γυμνασίου και Λυκείου και ενώ εκεί συζητούμε ενδελεχώς τα γεγονότα γύρω από την επανάσταση του 1821, σπάνια ο χρόνος και το υλικό επαρκούν για την ουσιαστική διδασκαλία της πραγματικά νεότερης ιστορίας.
Η περίοδος της δικτατορίας των Συνταγματαρχών, χαρακτηριστικά, παρουσιάζεται στην τελευταία παράγραφο σε κείμενο μίας σελίδας στην Στ΄ Δημοτικού, με θέμα τη μεταπολεμική ανασυγκρότηση της Ελλάδας, 1950-1974. Αντίστοιχα, λίγο μικρότερη έκταση καταλαμβάνει στο βιβλίο της Γ΄ Γυμνασίου, όπου διαβάζουμε: «Οι δικτάτορες ανέστειλαν βασικά άρθρα του συντάγματος, διέκοψαν τη λειτουργία του Κοινοβουλίου, διέλυσαν τα κόμματα και οργάνωσαν συστηματικές διώξεις πολιτικών, κάθε πολίτη αριστερού παρελθόντος ή όποιου εκδήλωνε φανερά την αντίθεσή του στη δικτατορία. Οι εκτοπίσεις, οι φυλακίσεις, τα βασανιστήρια, οι καταδίκες μελών αντιστασιακών οργανώσεων αποτέλεσαν συνήθη πρακτική».
Αυτή η «ποιότητα και το βάθος ανάλυσης» των σχολικών μας κειμένων μπορούν να εξηγήσουν την «αποδοχή» στη χούντα πολύ περισσότερο από την έλλειψη προσωπικών βιωμάτων. Άλλωστε δεν έχουμε κανέναν να θυμάται, προσωπικά, το 1821, εδώ και ενάμιση αιώνα. Ταυτόχρονα θα πρέπει να μας αναγκάσουν να επανεξετάσουμε τόσο τα ίδια τα σχολικά κείμενα όσο και την κατανομή της διδακτέας ύλης στις τάξεις.
Στη «Θεογονία» του Ησίοδου, η δύναμη του εξουσιαστικού λόγου αυτών που κυβερνούν εξαρτάται από τη σχέση τους με τη Μούσα Μνημοσύνη. Στην Ελληνική δημοκρατία η δύναμη του κυρίαρχου λαού γιατί χειραγωγείται διά της Λήθης;
4°
