Είναι η ανοιξιάτικη νύχτα στο Βορειοανατολικό Αιγαίο, στη Μυτιλήνη. Η πλατεία Σαπφούς, στο κέντρο της πόλης, πριν από λίγες μέρες. Είχε προηγηθεί η έξοδος προσφύγων και μεταναστών από το στρατόπεδο της Μόριας, λίγα χιλιόμετρα βορειότερα, και η «εγκατάσταση» στο πλακόστρωτο αυτής της παραλιακής πλατείας με τις χαρακτηριστικές καμάρες νεοκλασικών κτισμάτων και τις καφετέριες και άλλα καταστήματα υγειονομικού ενδιαφέροντος που φιλοξενούνται σε αυτές. Στη φωτογραφία διακρίνεται το άγαλμα της αρχαίας ποιήτριας που φιλοτεχνήθηκε το 1965, ανάμεσα σε κοντόχοντρους φοίνικες, υπερυψωμένο αλλά αδύναμο να σημάνει τον χώρο. Το φως από τα μαγαζιά που βρίσκονται περιμετρικά της πλατείας είναι πολύ ισχυρό, δημόσιος φωτισμός δεν διακρίνεται εμφανώς.
Η ειδησιογραφία για την πλατεία Σαπφούς μάς πληροφορούσε για την αγριότητα των επεισοδίων που θα ακολουθούσαν. Άνθρωποι του στρατοπέδου της Μόριας, πρόσφυγες πολέμου και οικονομικοί μετανάστες, είχαν καταλάβει αυτό το τμήμα της πόλης. Τα αιτήματά τους δύσκολα έφταναν στα αυτιά των Αθηναίων και λοιπών αμήχανων καταναλωτών ειδήσεων. Μάθαμε μόνο αλλόκοτες πληροφορίες, ότι αρνήθηκαν να αποχωρήσουν έστω και προσωρινά από την πλατεία για να την καθαρίσει ο δήμος και ότι επιδεικτικά έβγαλαν τις μπλούζες τους και με τα χέρια τους, απελπισμένοι και καταδεικτικοί της ταπείνωσής τους, άρχισαν να σφουγγαρίζουν με αυτά τη βρώμικη πλατεία. Πώς εξάλλου να μάθεις τι συμβαίνει στη Μόρια και στα άλλα στρατόπεδα προσφύγων αυτής της χώρας, που από δήθεν φιλόξενη προστάτιδα των προσφύγων μετετράπη σε buffer zone της Ευρώπης, τη στιγμή που οι ελληνικές αρχές ουσιαστικά απαγορεύουν την ελεύθερη πρόσβαση σε αυτά και ουκ ολίγοι επαγγελματίες της ευαισθησίας και της αλληλεγγύης τηρούν έναν όρκο σιωπής για τη ζωή εκεί και που οι λαλίστατοι δημοσιογράφοι της καταγγελίας και της αποκάλυψης αγνοούν βολεύοντας συμφέροντα, ανεπάρκεια και αδιαφορία ενός κοινού που γενικά «δεν θέλει να ξέρει τίποτα». Ένας κόσμος ολόκληρος για τον οποίο εκπονούνται μελέτες, εκταμιεύονται δόσεις, γράφονται διδακτορικές διατριβές, χωρίς όμως ποτέ να μπορεί να αποκτήσει κάποια υλικότητα, την αίσθηση της ανθρώπινης υφής. Ένας κόσμος που μετεωρίζεται μεταξύ εξιδανίκευσης του ξένου και ρατσισμού, αγιοποίησης και δαιμονοποίησης, που χάνεται στις αφαιρέσεις των ιδεολόγων κάθε λογής. Εκείνων που εξυμνούν, συχνά με το αζημίωτο, και εκείνων που χειραγωγούν –όχι λιγότερο ιδιοτελώς– τους φόβους και τις αγωνίες.
Η εικόνα της πλατείας Σαπφούς αξίζει την προσοχή μας. Είναι λίγο πριν η βία διαλύσει την ακινησία και την ισορροπία του τρόμου. Κυρίως είναι πριν η βία τραμπούκων και αγανακτισμένων διασπάσει τη γεωμετρία. Ήρθε εξάλλου η ώρα ο όρος –αγανακτισμένοι– να ενωθεί με τη σημασιολογική καταβολή και να περιγράψει ομάδες πολιτών που επιτίθενται σε άλλους πολίτες στο όνομα της τάξης, να δείρουν εκείνους που κατά την κρίση τους δεν αντιμετωπίζει όπως θα όφειλε η αστυνομία. Ας επιστρέψουμε όμως στη γεωμετρία της πλατείας. Στο κέντρο γυναίκες με μαντήλες με τα μικρά παιδιά τους κάθονται κάτω, γύρω τους ο κλοιός των ανδρών τους που όρθιοι έχουν σχηματίσει προστατευτική αλυσίδα με τα σώματά τους. Η επίθεση επίκειται και οι διαθέσεις δεν είναι καθόλου ειρηνικές. Ομόκεντρα προς την αλυσίδα των ανδρών με τα τζόκεϊ, τον δυτικότροπο –σε αντίθεση με τις γυναίκες τους– ρουχισμό και τα backpacks είναι οι ένστολοι της ΕΛΑΣ με τα λευκά κράνη, που ξεχωρίζουν στο ημίφως. Ο τελευταίος ομόκεντρος κύκλος και μάλλον ο πολυπληθέστερος αποτελείται από εκείνους που ετοιμάζονται να επανακαταλάβουν την πλατεία. Αν προσθέσουμε τα κτίσματα που περιβάλλουν την πλατεία από τρεις τουλάχιστον πλευρές –η τέταρτη είναι ελεύθερη προς τη θάλασσα μα και εξ αυτού δεν προσφέρει πραγματική διαφυγή–, προστίθεται ένας ακόμα κλοιός. Και αν σε αυτόν προσθέσουμε και το ίδιο το νησί, ως γεωλογική και πολιτική μονάδα που ενσωματώνει την ίδια την ακτογραμμή ως σύνορο, τότε θα καταλάβουμε ότι η γεωμετρία μέσα στην οποία καλούνται όλοι να ζήσουν, είναι ένας πολλαπλός εγκλεισμός. Για όλους, πρόσφυγες και ντόπιους, κρατούμενους και φύλακες.
Πόση ειρωνία αν σκεφτούμε ότι οι άνθρωποι αυτοί απέδρασαν από κάπου, διέσχισαν σύνορα, πόση πνευματική δυστυχία αν αναλογιστούμε ότι η κυβέρνηση άνοιξε τα σύνορα υπό τους πανηγυρισμούς του κινήματος των no borders και τις παγκόσμιες επευφημίες για τη φιλοξενία των Ελλήνων, εκείνων που ένιωσαν για μερικούς μήνες υπέροχοι και παγκοσμίως ηθικά πλεονέκτες με την ψευδαίσθηση ότι όλοι αυτοί οι καταραμένοι κάπως «εξαφανίζονται», διολισθαίνουν σε μια πλατφόρμα για να πάνε σε άλλες πλουσιότερες χώρες και, όχι, δεν θα εγκλωβιστεί κανείς εδώ. Πόση ελπίδα μπορεί να υπάρχει για αυτή τη γεωμετρία ομόκεντρων κύκλων ασφυξίας, που είναι η ίδια η χώρα μας, όπως μικρογραφικά χαράσσεται στην πλατεία Σαπφούς στη Λέσβο και στη Μυτιλήνη.
↑ Το βράδυ της Κυριακής αστυνομικές δυνάμεις παρατάχθηκαν μεταξύ προσφύγων και μεταναστών που είχαν καταλάβει την πλατεία Σαπφούς και συγκεντρωμένων ντόπιων που απαιτούσαν την εκκένωσή της. Ακολούθησαν εκτεταμένα επεισόδια, όπου κυριάρχησαν οι εξτρεμιστές που επιτέθηκαν με δολοφονική βία στους μετανάστες, 22/4/2018
18°
