Ένα λάθος στρατηγικής του Αντώνη Σαμαρά

Ποιος ήταν ο στόχος του ξαφνικού θανάτου της ΕΡΤ; (ακόμα και αν συνυπολογίσουμε ότι έχει ήδη εξαγγελθεί η ανάστασή της για τον προσεχή Αύγουστο).

Εάν ο στόχος ήταν η εξυγίανση στο πλαίσιο της δημοσιονομικής προσαρμογής, μάλλον δεν ήταν μια επιτυχής κίνηση. Θα μπορούσε κάποιος να σκεφτεί καλύτερους τρόπους που βρίσκονται πιο κοντά στην λογική της σταδιακής εξυγίανσης, σε σχέση με την απότομη διακοπή της λειτουργίας της. Οι παράπλευρες οικονομικές απώλειες αυτής της κίνησης δεν είναι και λίγες.

Για παράδειγμα, ο Νίκος Μεγγρέλης επεσήμανε πρόσφατα ότι το κλείσιμο του οργανισμού μπορεί να κοστίσει στο Δημόσιο περίπου 30.000.000 ευρώ. Τα νούμερα σε περιπτώσεις όπως αυτή τίθενται συχνά αυθαίρετα, όμως δεν παύει να ισχύει το γεγονός ότι η κίνηση του κλεισίματος, αντί της σταδιακής εξυγίανσης, θα κοστίσει πολλά χρήματα από ακυρωθείσες συμβάσεις, από αποζημιώσεις για διακοπή μετάδοσης σήματος, αποζημιώσεις υπαλλήλων κ.λπ. Έως το τέλος αυτής της χρονιάς, άλλωστε, η ΕΡΤ δεν θα προκαλούσε κάποια πρόσθετη επιβάρυνση: τα έσοδα από το (έστω αμφιλεγόμενο) ανταποδοτικό τέλος μέσω των λογαριασμών της ΔΕΗ θα έφταναν στα 290 εκατομμύρια ευρώ, τη στιγμή που το κόστος μισθοδοσίας θα ήταν 92 εκατομμύρια ευρώ και το σύνολο του εγκεκριμένου προϋπολογισμού της ΕΡΤ για το 2013 είχε υπολογιστεί στα 205,4 εκατομμύρια ευρώ. Γιατί η περίπτωση της ΕΡΤ έλαβε το χαρακτήρα του κατεπείγοντος, σε σχέση με άλλες χειρότερες περιπτώσεις;

Ίσως η εξοικονόμηση πόρων να μην ήταν, όμως, ο μόνος στόχος. Τόσο ο πρωθυπουργός όσο και ο κ. Στουρνάρας υπονόησαν ότι ήταν και θέμα τακτικής. Η ΕΡΤ δε θα μπορούσε να κλείσει με χρονοβόρες διαδικασίες που θα προσέκρουαν σε γνωστές καταστάσεις ελληνικής κακοδαιμονίας. Η επίδειξη αποφασιστικότητας ήταν απαραίτητη για να πείσει σε εξωτερικό και εσωτερικό ότι η κυβέρνηση και θέλει και μπορεί, εν όψει μάλιστα επερχόμενων αναγκαίων μέτρων. Σε αυτή την περίπτωση, η στόχευση είχε πιο «πολιτικά» κίνητρα: ο χαρακτήρας της ΕΡΤ ως «συμβόλου αδιαφάνειας και σπατάλης», όπως είπε πρόσφατα και ο πρωθυπουργός στο ΕΒΕΑ, ήταν καθοριστικός.

Ο συμβολισμός της όμως ως δημόσιου μέσου ενημέρωσης ήταν εξίσου δυνατός. Έτσι, η Ευρώπη αντέδρασε αντίστροφα. Οι εταίροι, όταν δεν σιώπησαν, στράφηκαν ανοιχτά εναντίον (όπως έκανε ο Γάλλος υπουργός Εξωτερικών και η Γαλλίδα υπουργός Πολιτισμού), ενώ κοινωνικές οργανώσεις, πολιτικοί, κόμματα, συνδικαλιστικοί φορείς και ΜΜΕ συνεχίζουν να επιτίθενται κατά βούληση στον κ. Σαμαρά.

Στο εσωτερικό, ο συμβολικός λόγος περί εξυγίανσης του προέδρου της ΝΔ φάνηκε επίσης αδύναμος και ηθικοπλαστικός. Άλλωστε, τόσο τα δύο άλλα κόμματα της συγκυβέρνησης, όσο και οι πολίτες είναι πιο ενήμεροι, σε σχέση με τους Ευρωπαίους, για τους διορισμούς ημετέρων στην ΕΡΤ από την παρούσα κυβέρνηση, οι οποίοι αμείβονταν μάλιστα με μεγάλα ποσά. Για την τοποθέτηση της κ. Σαλαγκούδη στο κανάλι, που δεν έπεισε ότι ήταν εκεί για τα προσόντα της (τουλάχιστον τα δημοσιογραφικά). Για την τοποθέτηση του Αιμίλιου Λιάτσου σε μια θέση την οποία και ο Αιμίλιος το Μήλο θα μπορούσε να καλύψει καλύτερα, σε σχέση με το δημοσιογράφο που είχε διαπρέψει στα κουτσομπολίστικα δελτία του STAR. Για να μη μιλήσουμε για τη διαφθορά που βασιλεύει στο ιδιωτικό τηλεοπτικό τοπίο, το οποίο δεν τολμά φυσικά να αγγίξει ο κ. Σαμαράς, παρά την εξυγίανση που επαγγέλλεται για το δημόσιο βίο. Πώς μπορεί μετά από όλα αυτά ο πρωθυπουργός να πείσει για τους συμβολισμούς των κινήσεών του και για τα αγαθά του κίνητρα;

Ίσως ο στόχος τελικά να ήταν μια ευρύτερη πολιτική μανούβρα. Πολλοί υποστηρίζουν ότι ο κ. Σαμαράς σκεφτόταν το ενδεχόμενο να οδηγήσει τη χώρα σε εκλογές, σε μια στιγμή που το πολιτικό περιβάλλον ήταν ευνοϊκό (;) για τη ΝΔ και σε ένα χρονικό σημείο που η κυβέρνηση είχε καταφέρει να περάσει ένα στοιχειώδες κλίμα αισιοδοξίας, πριν από μια πιθανή ανώμαλη προσγείωση μετά το φθινόπωρο. Αν όντως υπήρχαν τέτοια εκλογικά σενάρια, μάλλον δεν έχουν την ίδια δυναμική μετά από την ατμόσφαιρα που δημιούργησε στην Ελλάδα η απόφαση για το κλείσιμο της ΕΡΤ (πιθανώς αναπάντεχη για το επιτελείο του πρωθυπουργού) και μετά από την αντίδραση στο εξωτερικό.

Ειδικά οι εταίροι μας στην Ευρώπη δεν φαίνεται να συμπαθούν ούτε το ενδεχόμενο μιας εκλογικής αναμέτρησης, ούτε την αιτία που πάει να την προκαλέσει. Πρέπει να παρακολουθούν έκπληκτοι για μία ακόμα φορά, ύστερα από εκείνη την πρόταση του Γιώργου Παπανδρέου για δημοψήφισμα, έναν άλλον Έλληνα πρωθυπουργό να διαταράσσει με μια κίνηση αιφνιδιασμού τις όποιες ισορροπίες πάνε να δημιουργηθούν. Και όλα αυτά, ελάχιστους μήνες πριν από τις γερμανικές εκλογές.

Και ερχόμαστε έτσι στην ουσία. Το πρόβλημα με αυτή τη στρατηγική του κ. Σαμαρά είναι το εξής: ο πρωθυπουργός σπατάλησε μέχρι τώρα όλο το επικοινωνιακό του δυναμικό για να πείσει Έλληνες και Ευρωπαίους, ότι αποτελεί το μοναδικό παράγοντα σταθερότητας, αντιπαραβάλλοντας τον εαυτό του στην αβεβαιότητα που εκφραζόταν από τον ΣΥΡΙΖΑ και τον Αλέξη Τσίπρα. Αυτή η στρατηγική είχε αποδώσει σημαντικά. Μερικές φορές με τη χρήση υπερβολικών μεθόδων και «μαύρων» επικοινωνιακών τακτικών, είχε καταφέρει να αγγίξει ευαίσθητες χορδές ενός τμήματος του εκλογικού σώματος, που επιζητούσε τη σταθερότητα μετά από μια μεγάλη περίοδο αστάθειας, που ευνοούσε το δόγμα «του νόμου και της τάξης» ύστερα από την αβεβαιότητα και την ανασφάλεια των τελευταίων χρόνων και που δεν έβλεπε πια θετικά την πολιτική και πολιτιστική ηγεμονία της Αριστεράς. Ήξερε ο πρωθυπουργός πού στόχευε όταν έλεγε στο ΕΒΕΑ ότι «η Ελλάδα είχε καταντήσει Jurassic Park, όπου επιβίωναν οι δεινόσαυροι απαρχαιωμένων ιδεοληψιών».

Δεν ξέρω αν αυτή τη φορά θα εισπράξει πολιτικά οφέλη από αυτή την τακτική. Τις στιγμές που γράφεται αυτό το κείμενο διαβάζω στην «Ημερησία» άρθρο με τίτλο «Η Ελλάδα επιστρέφει στην αβεβαιότητα», στο in.gr ένα άλλο με επικεφαλίδα «Η ΕΡΤ σπρώχνει υψηλότερα τις αποδόσεις των ομολόγων», ενώ το Reuters αναφέρει: «Η Ελλάδα επιστρέφει σε κανονικούς ρυθμούς: απεργίες, διαδηλώσεις, αυξημένο κόστος δανεισμού». Ο κήρυκας της σταθερότητας έχασε ένα από τα λίγα του πλεονεκτήματα.

Περίεργο πράγμα η πολιτική. It’s not only the economy, stupid: μετά από αλλεπάλληλες μειώσεις μισθών, οριζόντια μέτρα και φόρους, να την πάθεις από την ΕΡΤ που, στο κάτω-κάτω, την έβλεπε - δεν την έβλεπε ένα 10% του πληθυσμού. Θα μου πεις, εδώ ο Ερντογάν την έπαθε από ένα πάρκο και λίγα δεντράκια. Ή μήπως την πάτησε από την αλαζονεία του;