Το μήνυμα των απολύσεων στο δημόσιο

Έφτασε ο κόμπος στο χτένι και η κυβέρνηση, η οποία με κάθε τρόπο είχε προσπαθήσει να αποφύγει το αναπόφευκτο, ήδη προχώρησε στο κλείσιμο του πρώτου μεγάλου δημόσιου οργανισμού, της ΕΡΤ, που σημαίνει ότι απολύθηκαν όλοι οι περίπου 2.700 εργαζόμενοι σε αυτήν. Μέχρι το τέλος του έτους, σύμφωνα με τις δεσμεύσεις που έχουμε αναλάβει, πρέπει να πραγματοποιηθούν 4.000 απολύσεις δημοσίων υπαλλήλων.

Φαίνεται ωστόσο ότι δεν έχει προηγηθεί καμία σοβαρή αξιολόγηση του προσωπικού, ούτε καν των οργανισμών που πρέπει να κλείσουν. Και σίγουρα δεν έχει γίνει καμία πρόβλεψη επανακατάρτισης και επανεισόδου στην αγορά των ανθρώπων αυτών. Κυρίως, δεν έχουν δημιουργηθεί οι συνθήκες που θα επιτρέψουν τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας εκτός του δημοσίου, για να απορροφήσουν τους απολυμένους – τα δύο τελευταία ισχύουν και για τους 1,4 εκατ. ανέργους του ιδιωτικού τομέα.

Υποστηρίζω ότι το μέγεθος του στενού και ευρύτερου δημοσίου τομέα στη χώρα μας πρέπει να μειωθεί δραστικά, μέσω απολύσεων και αποκρατικοποιήσεων – όχι επειδή είναι μεγαλύτερο από αυτό άλλων χωρών, αλλά επειδή περιλαμβάνει πληθώρα αναποτελεσματικών και άχρηστων υπηρεσιών και εταιριών, μερικές από τις οποίες υπάρχουν μόνο για να εξυπηρετούνται οι «ημέτεροι» της κάθε κυβέρνησης ή να ταλαιπωρείται ο πολίτης.

Ωστόσο, αυτές οι 4.000 απολύσεις δεν συμβάλουν στην ελάφρυνση του δημοσίου, ούτε καν στατιστικά (περίπου 0,5% για το στενό δημόσιο). Αντιθέτως, δημιουργείται τεράστιο θέμα (το ζούμε με την ΕΡΤ), που δεν είναι μόνο επικοινωνιακό, αλλά και φυτίλι στη συγκυβέρνηση. Αν όμως είναι να περάσεις από την κριτική, να βάλεσαι από σχεδόν όλα τα ΜΜΕ και τα social media, να βρίσκεσαι σε θέση άμυνας και να έχεις εσωτερικές συγκρούσεις στην ομάδα σου, τουλάχιστον οργάνωσε εσύ τη μάχη.

Η χρησιμότητα των 4.000 απολύσεων δεν μπορεί να είναι ποσοτική, μπορούν όμως και θα έπρεπε να χρησιμοποιηθούν για να περάσει το μήνυμα ότι μπαίνει επιτέλους αξιοκρατία στο δημόσιο. Η ευκαιρία χάθηκε ήδη μία φορά με τις οριζόντιες περικοπές των αποδοχών των δημοσίων υπαλλήλων, δεν πρέπει να ξαναχαθεί τώρα. Πρέπει να εμπεδωθεί το πολύ σημαντικό μήνυμα ότι οι ανεπαρκείς, οι άχρηστοι, θα φεύγουν. Έτσι θα βελτιωθεί και η συμπεριφορά των υπαλλήλων γενικότερα – το πρόβλημα δεν είναι μόνο ποσοτικό, είναι κυρίως ποιοτικό.

Η κυβέρνηση θα μπορούσε εδώ και μήνες να έχει αξιολογήσει τους ανθρώπους και τις υπηρεσίες, αντί να τρέχει να προλάβει στο παρά πέντε έναν ποσοτικό στόχο. Δεν χρειάζεται ιδιαίτερη προσπάθεια για την αρχή, διότι σε κάποιες περιπτώσεις τα πράγματα είναι προφανή: ποιος ήταν υπεύθυνος για τις καθυστερήσεις, τις δυσλειτουργίες και τον κακό σχεδιασμό του Γενικού Εμπορικού Μητρώου (ΓΕΜΗ); Ποιος ήταν υπεύθυνος για την απλοποίηση της διαδικασίας ίδρυσης και αδειοδότησης εταιριών, για την οποία ακόμα δεν έχουν συντονιστεί λειτουργικά όλοι οι φορείς;

Ποιοι ήταν υπεύθυνοι για τη δημιουργία του κτηματολογίου; Ποιες πολεοδομίες επέτρεψαν το χτίσιμο μίας ολόκληρης αυθαίρετης πόλης στην Ηλεία; Πόσο δύσκολο είναι να ελεγχθούν οι πολεοδομίες στις οποίες έγιναν οι περισσότερες νομιμοποιήσεις αυθαιρέτων, τρανή απόδειξη της ανεπάρκειας, αν όχι της διαφθοράς των υπαλλήλων που ήταν υπεύθυνοι για τους σχετικούς ελέγχους;

Θα μπορούσε βεβαίως η κυβέρνηση να έχει προχωρήσει και στη διαδικασία δημιουργίας μόνιμου συστήματος ατομικής αξιολόγησης για το άμεσο μέλλον, ώστε η ανανέωση του προσωπικού στο δημόσιο να γίνεται περιοδικά και αξιοκρατικά. Διότι, αυτά που διαβάζουμε, ότι τελικά τα επόμενα χρόνια θα αποχωρήσουν με εθελουσία έξοδο περί τις 170.000 δημόσιοι υπάλληλοι «που είναι κοντά στη συνταξιοδότηση», δηλαδή 50-60 ετών, είναι πραγματικά τρομακτικά. Κατ’ αρχήν, τίποτα δεν λέει ότι αυτοί είναι οι χειρότεροι που πρέπει να απομακρυνθούν, κυρίως όμως πρέπει επιτέλους να καταλάβουμε ότι δεν έχουμε να πληρώνουμε δεκάδες χιλιάδες νέες πρόωρες συντάξεις σε πενηντάρηδες. Έτσι όπως πάμε, οι νεότεροι δεν θα πάρουμε ούτε τη βασική σύνταξη των 360 ευρώ.

Η μόνη χρησιμότητα των 4.000 απολύσεων είναι συμβολική: επιτέλους, γίνονται απολύσεις στο ελληνικό δημόσιο. Πόσο καλύτερο θα ήταν το μήνυμα όμως, τόσο προς το εσωτερικό όσο και προς το εξωτερικό, αν αυτές γίνονταν αξιοκρατικά και οργανωμένα; Η κυβέρνηση δυστυχώς προχωρά με άτακτο τρόπο στη δήθεν αναδιάρθρωση του δημοσίου. Είναι δε πιθανόν και αυτές οι απολύσεις στο μέλλον να υπακούουν στον κανόνα 4-2-1, για να τηρηθούν και οι απαραίτητες ισορροπίες.

*Η Γεωργία Πανοπούλου είναι μέλος της Διοικούσας Επιτροπής της Δράσης