Capulcu: η διάσημη τούρκικη λέξη των ημερών

«Capulcu» θα πει πλιατσικολόγος. Έτσι χαρακτήρισε ο πρωθυπουργός της γείτονος κ. Ρετζέπ Ταγίπ Έρντογαν τους διαδηλωτές που έκλεισαν ήδη μια βδομάδα στους δρόμους των μεγάλων πόλεων. Βολικότατος χαρακτηρισμός του εξουσιαστή, απέναντι στους ελευθεριακά ξεσηκωμένους των πόλεων - αλλά δε θέλω να γράψω επί της ουσίας, τουλάχιστον όχι εδώ.

Τι ήταν να το πει, όμως. Όπως συνήθως συμβαίνει, οι ίδιοι οι διαδηλωτές υιοθέτησαν την ύβρη ως σκώμμα, πλείστοι διάσημοι και μη ανά τον κόσμο δήλωσαν «είμαστε όλου capulcu», κι έτσι ακόμα μια τούρκικη λέξη έγινε παγκόσμια. Γνήσια αυτή τη φορά, όχι γιαλαντζί (άλλη τούρκικη κι αυτή!), όχι όπως η τουρκοαγγλική «Resistanbul», που ενώνει την αγγλική resist (αντιστέκομαι) με την τούρκικη Istanbul (που κι αυτή, με τη σειρά της, τουλάχιστον κατά την επικρατέστερη εκδοχή, είναι παραφθορά της ελληνικής έκφρασης «εις την Πόλη»).

Capulcu, λοιπόν. Τώρα ξέρουμε πώς (ίσως) θα λέγονται οι διαδηλωτές στο μέλλον. Και δε θα είναι η πρώτη φορά που μια βρισιά υιοθετείται περήφανα από τους υβριζόμενους. Τα αγγλικά κόμματα, οι τόρηδες (συντηρητικό) και οι ουίγοι (φιλελεύθεροι), ως υβριστικά παρατσούκλια είχαν ξεκινήσει. Οι δικοί μας ναπαίοι (το ρωσόφιλο κόμμα του Καποδίστρια) το ίδιο, από κάποιον Νάπα μακρομύτη, καποδιστριακό στρατιώτη. Όπως και οι κουκουέδες (που δήθεν δεν ξέραν γράμματα και διάβαζαν «κουκουέ», αντί του ορθού «κάπα κάπα έψιλον»). Από κοντά οι γάβροι (Ολυμπιακοί), οι βάζελοι (Παναθηναϊκοί), τα σκουλήκια (Αρειανοί). Όλ΄ αυτά, και πολλά άλλα, υιοθετήθηκαν από τους υβριζόμενους και κατέληξαν μπούμερανγκ κατά των υβριστών. Για να μην επικαλεστώ πως η κοινότερη ελληνική βρισιά, το «μαλάκας», αποτελεί διαχρονικά (ανάλογα βέβαια με τον επιτονισμό) την πιο οικεία προσφώνηση μεταξύ φίλων και/ή ομηλίκων.

Το 1999, για διάφορους λόγους που δεν είναι του παρόντος, προσπάθησα να γίνω και κειμενογράφος (και όντως μισοέγινα). Μια από τις πρώτες μου δουλειές, με ανάθεση από γνωστή διαφημιστική εταιρία, ήταν η προεκλογική εκστρατεία του τότε υπουργού Παιδείας κ. Γεράσιμου Αρσένη για τις εκλογές του 2000. Πρότεινα στη διαφημιστική (δεν ήρθα ποτέ σε απευθείας επαφή με τον κ. Αρσένη, δούλεψα δηλαδή outsourcing, κι ας μην ήξερα ακόμα την ορολογία), να κατέβει ο πελάτης με σύνθημα «Κάτσε καλά, Γεράσιμε»: να υιοθετήσει δηλαδή το μπινελίκι που του εκτόξευαν τότε οι μαθητές στους δρόμους. Αρχικά δεν έγινε δεκτή η πρόταση, θεωρήθηκε too much για ένα τόσο προβεβλημένο στέλεχος του ΠΑΣΟΚ, που είχε «σίγουρη έδρα». Επέμεινα, είπα τα δικά μου, πέρασε η πρόταση, έγραψα τα σχετικά κείμενα. Ο κ. Αρσένης εκλέχτηκε, τελευταίος όμως. Πολύ αμφιβάλλω αν θα είχε πάρει έστω κι αυτή τη θέση, αν δεν είχε δεχτεί το «Κάτσε καλά, Γεράσιμε».

Θεωρώ ότι το χιούμορ ήταν που του προσπόρισε τους κρίσιμους, τελευταίους, σταυρούς και κέρδισε την έδρα.

Παλιές ιστορίες, θα μου πείτε, κι έχετε δίκιο. Αλλά εξακολουθώ να νομίζω πως ένας εξαιρετικά αποτελεσματικός τρόπος για να αντικρούσει κανείς μια βρισιά, είναι να τη δεχτεί και να τη νοηματοδοτήσει διαφορετικά. Αυτό δείχνουν όλα τα παραπάνω παραδείγματα - μαζί με αυξημένο αίσθημα χιούμορ, εννοείται. «Capulcu» και ξερό ψωμί, λοιπόν.

d.fyssas@gmail.com