Η αυτοθυσία του γάλλου αντισυνταγματάρχη

Αν παρατηρήσεις το πρόσωπό του και τις εκφράσεις του θα δεις κάποιον γνώριμο. Μπορεί να τον πέτυχες σε μια ξαπλώστρα στη Νάξο, στην Αγία Άννα, ένα μεσημέρι του Αυγούστου με την κοπέλα του να μη θορυβούν και να διαβάζουν ή μετά να τρώνε ελαφρύ γεύμα χωρίς πολλές κουβέντες, να βιώνουν σιωπηρά τον δικό τους δυνατό δεσμό που δεν εξωτερικεύεται εύκολα. Στην Πλάκα, λίγες μέρες πριν, ντυμένος κάπως παράταιρα, όπως συχνά συμβαίνει με τους γάλλους θερινούς επισκέπτες που λίγο νοιάζονται να ανανεώνουν την εκδρομική τους γκαρνταρόμπα. Έχει πρόσωπο ωοειδές, ωραίο γωνιώδες προφίλ, καθησυχαστικό ανφάς, τονισμένο μέτωπο, γλυκά μπλε μάτια. Ένα πλατύ χαμόγελο που αποκαλύπτει μια ρωμαλέα οδοντοστοιχία. Και μια μύτη γαλλική, στην ανδρική της εκδοχή. Ο οικείος Γάλλος, το γαλλάκι σχεδόν, κάπως άδολος, εγκρατής, που διαπερνά την εικονογραφία της χώρας του, με τα καστανόξανθα χρώματα στα πρόσωπα να κυριαρχούν στερεοτυπικά εδώ και δεκαετίες.

Είναι ο γάλλος αντισυνταγματάρχης της Χωροφυλακής, Αρνό Μπελτράμ. Στο δικό μας φαντασιακό και τον παρωχημένο αντιμιλιταρισμό των προοδευτικών διανοούμενων μια τέτοια φάτσα ταιριάζει σε έναν δημόσιο υπάλληλο, έναν φύλακα του Λούβρου, έναν κύριο που ενοικιάζει σκι στο Αβοριάζ, έναν κάποιον γάλλο της ειρήνης. Ο πολεμιστής οφείλει να είναι αυστηρός, σκληρός στα εξωτερικά του γνωρίσματα, δυσάρεστος στις αναλογίες του, μια προσωποποίηση της ικανότητάς του να σκοτώνει, να δείχνει πως δεν μετέχει των εγκοσμίων πραγμάτων αλλά ζει στον στρατώνα του, είτε αυτός είναι ένα στρατόπεδο με ντουβάρια, όρχους και σκοπιές, είτε είναι η ίδια η στενή προσωπικότητά του. Και όμως ο άνθρωπος αυτός, με την ευγενική γαλλικότητα της άκακης μορφής του, ήταν ένας ολοκληρωμένος στρατιωτικός ηγήτορας με πολεμικές εμπειρίες συγκεκριμένες και μέλος της γαλλικής ελίτ. Ανώτερος αξιωματικός της Χωροφυλακής, είχε προαχθεί πρόσφατα στον βαθμό του αντισυνταγματάρχη. Η υπηρεσιακή του διαδρομή πόρρω απέχει από τη γραφική εικόνα του Λουί ντε Φινές και των συναδέλφων του χωροφυλάκων του Σεν Τροπέ της αδέξιας γαλλικής κωμοδίας του ’80. Αρχηγός της τάξης του στην αντίστοιχη Σχολή Ευελπίδων με φοίτηση και αρίστευση σε σχολές αξιωματικών της Χωροφυλακής και ενεργό υπηρεσία στο Ιράκ, αλεξιπτωτιστής ελεύθερης πολεμικής πτώσης, μέλος του φημισμένου επίλεκτου αντιτρομοκρατικού σώματος της Χωροφυλακής, διοικητής λόχου στην προεδρική φρουρά, με ένα πέρασμα ως ειδικός σύμβουλος στο Υπουργείο Περιβάλλοντος, τελευταία επικεφαλής επίγειων συμβατικών δυνάμεων του σώματός του σε διάφορες γαλλικές επαρχίες και ελευθεροτέκτονας. Ήταν και αυτά ο Αρνό Μπελτράμ, και πολλά άλλα. Ερωτευμένος με τη γυναίκα του, αγαπητός από τους συγγενείς τους, πιστός καθολικός που εκτελούσε με ζήλο τα θρησκευτικά του καθήκοντα. Όμως τον γνωρίσαμε μέσα από τα προηγούμενα. Για την εξαιρετική του δράση στην αντιμετώπιση ενός εγκληματία-τρομοκράτη ισλαμιστή και για την αυτοθυσία με την οποία πρόσφερε τον εαυτό του και τη ζωή του για να σώσει μια γυναίακα όμηρο σε ένα επαρχιακό σούπερ μάρκετ του γαλλικού νότου. Αυτό είναι το σημαίνον και ύστατο γεγονός του βίου του. Οικειοθελώς και πέραν των συμβατικών κανόνων εμπλοκής, αντάλλαξε τον εαυτό και τον θάνατό του με μια γυναίκα και τη ζωή μιας γυναίκας που βρισκόταν εν κινδύνω. Η αυτοθυσία του έγινε κατανοητή από ορισμένους στοχαστές του φιλελεύθερου δημοκρατικού και συντηρητικού χώρου ως ηθική υπέρβαση που παραπέμπει στη μεγάλη ικανότητα να αναγνωρίζεις τον άλλον ως Άλλο, τον τυχαίο συνάνθρωπο ως Θεό και να χαρίζεις τον θάνατό σου για τη ζωή του. Αυτή την ηθική προσέγγιση της ατομικής υπερβατολογίας που παραπέμπει στον μεγάλο φιλόσοφο Λεβινάς εξέφρασαν στην Ελλάδα χαρακτηριστικά ο Νικόλας Σεβαστάκης [«Έγινε όμηρος των άλλων, πήρε δηλαδή τη μεγάλη ευθύνη για τους πλησίον του κι επωμίστηκε την αυτοθυσία κόντρα στον νόμο της αυτοσυντήρησης και της πάση θυσία επιβίωσης»] και στη Γαλλία ο Αλέν Φινκελκρότ [«στην πράξη του κάτι προσεγγίζει την αγιότητα»]. Και οι δύο περιγράφουν την υπερβατική συμπεριφορά ενός ήρωα, που παύει το μικρό εγώ και κάθε επαναληπτική καθημερινότητά του, που διαλύει το σύνολο των «στιγμών» του εαυτού μας και τρυπάει τα φίλτρα της κοινοτοπίας για μια μεγάλη και χρήσιμη στιγμή ύστατης και απόλυτης αγάπης. Η αυτοθυσία όμως του συγκεκριμένου ανθρώπου ξεπερνάει την ηθική του προσώπου.

Ουσιαστικά, μας εισάγει ξανά στην υπερβατολογία μιας άλλης πολιτικής ηθικής. Εκείνης όπου η στρατιωτική τιμή και η ανδρεία, οι αρετές του μαχητή και ο πολιτισμός της ιεραρχίας δεν είναι κλειστά συστήματα αυτοαναφοράς και επιβολής. Δεν είναι οργάνωση μιας δυναστικής εξουσίας ή ρουτίνα και τελετουργικός αρχαϊσμός των στολών και των γαλονιών. Είναι η αυτοθυσία της υποχρέωσης και του καθήκοντος έναντι ενός στιβαρού θεσμού που οργανώνει τη ζωή όσων συμπεριλαμβάνει στο εσωτερικό του, τόσο ώστε εκείνοι να μη φοβούνται και να μην κινδυνεύουν όσο και να μη νιώθουν ότι ρυθμίζεται η πίστη τους, ελέγχεται ο ψυχισμός τους και ποδοπατείται η ελευθερία τους. Είναι το δημοκρατικό έθνος, η ρεπιμπλίκ, το συμβόλαιο με το οποίο καταφάσκουμε στις αξίες του έθνους και με το οποίο αποφασίζουμε να ακολουθήσουμε κοινή μοίρα, ελευθερίας, ισότητας, αδελφοσύνης. Έγραψε για τον Μπελτράμ ο Ανδρέας Πανταζόπουλος: «Στη δημοκρατική πλήξη του ηδονιστικού ατομικισμού, ο αντισυνταγματάρχης αντέταξε το επαγγελματικό του καθήκον, συνώνυμο του ρεπουμπλικανικού καθήκοντος· στην ατομικιστική χλιαρότητα και πλεονεξία που διέπει τη δυτική ζωή, το κουράγιο, την πρώτη από όλες τις πολιτικές αρετές». Σε αυτή την πολιτική κοινότητα του δημοκρατικού έθνους έδωσε υπερβατικό περιεχόμενο η αυτοθυσία του γάλλου αντισυνταγματάρχη. Και το έκανε ως μέλος μιας ελίτ που συγκροτείται μέσα από απαιτητικές εξετάσεις, διαγωνισμούς, σκληρή εκπαίδευση, συνεχή αξιολόγηση, ιεραρχικές σχέσεις που δεν παραβιάζονται για πλάκα, διάμεσους χώρους αποστάσεων μεταξύ των ανθρώπων, υποχρεωτικούς πληθυντικούς ευγενείας με σκοπό τη διαφύλαξη των δημοκρατικών κοσμικών αρχών και την ασφάλεια των πολιτών. Υπερβατικό περιεχόμενο μιας κοινότητας που σου επιτρέπει en même temps να είσαι και ήσυχο γαλλάκι σε μια ξαπλώστρα στη Νάξο και ήρωας πολέμου μιας δημοκρατικής χώρας.

↑ Ο 44χρονος αξιωματικός της Χωροφυλακής, αντισυνταγματάρχης Αρνό Μπελτράμ διαπραγματεύτηκε με τον τρομοκράτη και πήρε οικειοθελώς τη θέση ομήρου στο σουπερμάρκετ της πόλης Τρεμπ. Τραυματίστηκε σοβαρά και υπέκυψε στα τραύματά του τις πρώτες πρωινές ώρες, στις 24/3