Εθνικό Συμβούλιο Ασφαλείας: τώρα ή μετά την καταστρoφή;

Εδώ και πολλά χρόνια σταθερά υποστηρίζω και προτείνω τη σύσταση του Εθνικού Συμβουλίου Ασφαλείας υπό τον Πρωθυπουργό. Ο λόγος είναι απλός. Πρέπει να διασφαλίζεται στην κορυφή της εκτελεστικής εξουσίας η συνέχεια στην εξωτερική πολιτική, στην εθνική πολιτική ασφάλειας γενικότερα. Η χάραξη  στρατηγικής πρέπει να στηρίζεται θεσμικά στην γνώση του χθες, στην ορθή εκτίμηση του σήμερα και στην προετοιμασία και πρόβλεψη του αύριο. Συχνά ακούμε ότι λείπει μας λείπει η συνέπεια. Αντιτείνω και επιμένω ότι λείπει κυρίως η συνέχεια. Την απουσία πρόγνωσης και έγκαιρης διάγνωσης και ανάγνωσης συγκεκριμένων περιστατικών την πληρώνουμε σήμερα. Όπως άλλωστε και παλαιότερα. Η ανάδειξη όμως των λαθών του χθες δεν μπορούν να μπορούν να αποτελούν το μόνιμο υποκατάστατο σχεδιασμού και έλλειψης αντανακλαστικών στην Εθνική Πολιτική  Ασφάλειας. 

Η γνώμη, η άποψη του ενός, όσο ικανός και αν είναι, όποιος και αν είναι, Υπουργός, Στρατηγός ή Διπλωμάτης, δεν μπορεί να υποκαθιστά τη γνώση των πολλών. Χρειάζεται δεσμευτική θεσμική διαδικασία και έλεγχος. Όποιος δεν γνωρίζει το χθες, δεν μπορεί να αντιμετωπίσει το σήμερα και να προβλέψει το αύριο. Αποτελεσματικότερο θα ήταν αν οι διασκέψεις και οι συσκέψεις που εκ των υστέρων –μετά τη ζημιά– γίνονται, είχαν γίνει χθες όχι κατά σύμπτωση αλλά στο πλαίσιο ενός θεσμικού οργάνου και συγκεκριμένης διαδικασίας; Κανείς δεν δικαιούται να ισχυρίζεται ότι γνωρίζει τα πάντα ή ότι έχει  αλάνθαστη εκτίμηση και κριτήριο. Η διαπίστωση αυτή αφορά κατ’ εξοχήν εκείνους που διακρίνονται για την υπέρμετρη αυτοπεποίθηση και τη μέχρι αλαζονείας επίδειξη παντογνωσίας.

Στην κορυφή της εκτελεστικής εξουσίας διαπιστώθηκε, έστω κι αν δεν ομολογείται, η απουσία έγκαιρης πρόγνωσης, ορθής διάγνωσης και ανάγνωσης των κινήσεων της Τουρκίας

Είμαι βέβαιος ότι και στην κορυφή της εκτελεστικής εξουσίας διαπιστώθηκε πλέον, έστω και αν δεν ομολογείται, η απουσία έγκαιρης πρόγνωσης, ορθής διάγνωσης και εντέλει ανάγνωσης των προβλέψιμων εν τούτοις κινήσεων της «συμμάχου» στο ΝΑΤΟ Τουρκίας. Η κατάσταση επιδεινώνεται λόγω έλλειψης αναλογικότητας και αντιστοιχίας των δυνατών επιλογών μας με τις υφιστάμενες προκλήσεις. Χθεσινές, σημερινές και αυριανές… Για να είμαι δίκαιος σημειώνω ότι τούτο δεν συμβαίνει για πρώτη, μετά βεβαιότητας δε ούτε για τελευταία φορά. Όσο δυσκολευόμαστε να αναγνώσουμε την πραγματικότητα τόσο μειώνονται οι δυνατότητες επιλογής κατ’ αναλογία «ανταπόδοσης» με αποτέλεσμα να καλούμαστε  να διαχειρισθούμε «τετελεσμένα».

Όσο η  Εθνική Πολιτική Ασφάλειας δεν διέπεται από το αυστηρό θεσμικό πλαίσιο που προσδιορίζει το πώς, πότε, ποιος και γιατί, οι προσωπικές επιλογές και η «γνώμη» θα υποκαθιστούν τη γνώση συλλογική και αποτελεσματική δράση. Επί τέλους, δεν είναι θέμα γνώμης άλλα γνώσης. Όσο πιο γρήγορα το κατανοήσουμε τόσο λιγότερο κόστος θα καλούμαστε να καταβάλλουμε  κάθε φορά που «αιφνιδιαζόμαστε».

Η σύσταση του Εθνικού Συμβουλίου Ασφαλείας υπό τον Πρωθυπουργό θα σημαίνει ότι η κυβέρνηση πρωτίστως αλλά και το πολιτικό προσωπικό στο σύνολό του έχουν συνειδητοποιήσει την κρισιμότητα των στιγμών, καθώς και τη σημασία της σύνεσης, του σχεδιασμού και της συναίνεσης.

Είναι πλέον αναγκαίος και επείγον ο επανασχεδιασμός του Εθνικού Συμβουλίου Εξωτερικής Πολιτικής. Η σύστασή του ήταν προϊόν επίπονων διαβουλεύσεων και συνεστήθη ταυτόχρονα σχεδόν με την Επιτροπή Διαχείρισης Κρίσεων του ΚΥΣΕΑ μέσα στο φορτισμένο κλίμα των πολιτικών αιτιάσεων  και δημοσίων αντεγκλήσεων που είχαν  σαν χρονική αφετηρία τον χειρισμό της κρίσης των Ιμίων τον Ιανουάριο του 1996. Σήμερα είναι παρωχημένο.

Σταθερά και διαρκώς υποστηρίζω την ανάγκη να συσταθεί ένα  Εθνικό Συμβούλιο Ασφαλείας υπό τον Πρωθυπουργό, που θα στηρίζεται σε μία μόνιμη μονάδα πρόβλεψης, σχεδιασμού και εφαρμογής πολιτικής. Στις 21 Σεπτεμβρίου 2014 δημοσιοποίησα την πρόταση αυτή στο συνέδριο της  Επιτροπής Διαλόγου στο ΠΟΤΑΜΙ. Την περιέλαβε στο Πρόγραμμά του. Η αρχική πρόταση προέβλεπε και τη δυνατότητα πρόσκλησης συμμετοχής –οσάκις τούτο κρινόταν αναγκαίο- και των πολιτικών αρχηγών προκειμένου να ενημερωθούν πλήρως και υπεύθυνα ώστε να διαμορφώνουν την πολιτική τους θέση με βάση τη γνώση. Γνωρίζω ότι και άλλες πολιτικές παρατάξεις έχουν επεξεργασθεί ανάλογες ή διαφοροποιημένες προτάσεις.  

Είμαι βέβαιος ότι οι πρόσφατες δυσμενείς εξελίξεις αρκούν για να πείσουν ότι δεν υπάρχει πλέον χρόνος ούτε περιθώριο για κομματικές ή προσωπικές επιλογές και «παιχνίδια θρόνων» και στρατηγικών ακόμη και μέσα στην κυβέρνηση, στην εκάστοτε κυβέρνηση. Η σύσταση του Εθνικού Συμβουλίου Ασφαλείας υπό τον Πρωθυπουργό θα σημαίνει ότι επί τέλους η κυβέρνηση πρωτίστως αλλά και το πολιτικό προσωπικό στο σύνολό του έχουν συνειδητοποιήσει στην πράξη την κρισιμότητα των στιγμών, καθώς και τη σημασία της σύνεσης, του σχεδιασμού και της συναίνεσης. Κυρίως όμως το τέλος του πολιτικού χρόνου στην Εθνική Πολιτική Ασφάλειας. Το μόνο υπαρκτό δίλημμα είναι τώρα ή μετά την καταστροφή;

Για μία ακόμη φορά το αυτονόητο στην Ελλάδα δείχνει να είναι το μονίμως ζητούμενο.