Η ευρωπαϊκή ενοποίηση στην ιταλική κατάψυξη

Ο θρίαμβος των αντιευρωπαϊστών στις ιταλικές εκλογές πυροδοτεί εξελίξεις

Μετά το Brexit, το αποτέλεσμα των ιταλικών εκλογών είναι το ισχυρότερο πλήγμα στη διαδικασία της ευρωπαϊκής ενοποίησης και στην Ε.Ε. με τη σημερινή της μορφή. Δεν γνωρίζουμε ποιο ακριβώς σενάριο θα επικρατήσει, είναι φανερό όμως ότι ο εκλογικός θρίαμβος του ιταλικού λαϊκισμού πυροδοτεί αρνητικές εξελίξεις.

Αντιευρωπαϊστές και ευρωσκεπτικιστές

Μεγάλοι νικητές των ιταλικών εκλογών είναι το Κίνημα των Πέντε Αστέρων που δημιούργησε ο κωμικός της τηλεόρασης Μπέπε Γκρίλο και αύξησε τις δυνάμεις του από 25,6% στις εκλογές του 2013 σε 32,7% στις εκλογές της περασμένης Κυριακής, και η ξενόφοβη Λέγκα του Βορρά του Ματέο Σαλβίνι η οποία εκτοξεύθηκε από το 4,1% στις εκλογές του 2013 στο 17,4% στις εκλογές του 2018 και μετατράπηκε έτσι στη μεγάλη δύναμη του συνασπισμού κεντροδεξιών - ακροδεξιών κομμάτων που συγκέντρωσε συνολικά το 37% των ψήφων. Απέκτησε έτσι το δικαίωμα να προτείνει τον επόμενο πρωθυπουργό.

Η Forza Italia, το κόμμα του Σίλβιο Μπερλουσκόνι, περιορίστηκε σε κάτι λιγότερο από 14% και έτσι αντί να προωθήσει στην πρωθυπουργία τον μετριοπαθή πρόεδρο του ευρωκοινοβουλίου κ. Ταγιάνι, είναι υποχρεωμένη −βάσει της συμφωνίας στην οποία στηρίζεται ο συνασπισμός− να δεχθεί την πρόταση του κ. Σαλβίνι.

Τρία είναι τα βασικά σενάρια που θα κυριαρχήσουν του επόμενους μήνες.

Πρώτο σενάριο ο σχηματισμός κυβέρνησης συνασπισμού κεντροδεξιάς - άκρας Δεξιάς με την τελευταία να κυριαρχεί και πρωθυπουργό τον ηγέτη της κ. Σαλβίνι. Για την πραγματοποίηση αυτού του σεναρίου πρέπει να δεχθεί ο Μπερλουσκόνι τους όρους Σαλβίνι και να υπάρξουν μερικές δεκάδες ανεξάρτητοι βουλευτές και γερουσιαστές που θα στηρίξουν το εγχείρημα.

Δεύτερο σενάριο ο σχηματισμός κυβέρνησης μειοψηφίας από τη Λέγκα του Βορρά η οποία αναδείχθηκε το μεγαλύτερο κόμμα και κατέβηκε στις εκλογές αποκλείοντας συνεργασίες με άλλα κόμματα.

Τρίτο σενάριο, το οποίο είναι παραλλαγή του δεύτερου, η κυβερνητική συνεργασία Κινήματος των Πέντε Αστέρων, Λέγκας του Βορρά −κάτι το οποίο διαψεύδουν και οι δυο πλευρές προς το παρόν− ή η συνεργασία Λέγκας του Βορρά και του κεντροαριστερού Δημοκρατικού Κόμματος, την οποία εύχονται ορισμένοι στις Βρυξέλλες αλλά μοιάζει ελάχιστα πιθανή.

Ανευθυνότητα χωρίς όρια

Το κοινό χαρακτηριστικό του Κινήματος των Πέντε Αστέρων και της Λέγκας του Βορρά είναι η ανευθυνότητα χωρίς όρια. Για παράδειγμα, το Κίνημα των Πέντε Αστέρων αύξησε το ποσοστό του στη Σικελία στο 50% υποσχόμενο μηνιάτικο 780 ευρώ σε όλους τους άνεργους. Οι θριαμβευτές των ιταλικών εκλογών είχαν θέσει σαν στόχο τη διενέργεια δημοψηφίσματος για την έξοδο της Ιταλίας από το ευρώ τον οποίο απέφυγαν να προβάλλουν στην προεκλογική περίοδο αλλά δεν τον έχουν εγκαταλείψει επίσημα. Ήδη ο κ. Σαλβίνι δήλωσε μετά την εκλογική του νίκη ότι το ευρώ είναι μια τελειωμένη υπόθεση και πως η Ιταλία πρέπει να προετοιμάζεται. Ο Σαλβίνι ξεκίνησε την πολιτική του σταδιοδρομία καταγγέλλοντας τη μεταφορά πόρων μέσω του κρατικού προϋπολογισμού, από τον πλούσιο Βορρά στον ιταλικό Νότο, αλλά έγινε πρωταγωνιστής κερδίζοντας την υποστήριξη του Νότου στο αίτημα για απέλαση των περισσότερων από τις 600.000 πρόσφυγες και μετανάστες που κατέφυγαν στην Ιταλία τα τελευταία τέσσερα χρόνια.

Οι προεκλογικές υποσχέσεις των κομμάτων που επικράτησαν αθροίζονται σε μείωση φόρων, μείωση της ιταλικής συνεισφοράς στον ευρωπαϊκό προϋπολογισμό, μείωση του ηλικιακού ορίου συνταξιοδότησης και αυξήσεις συντάξεων, επιδομάτων και παροχών.

Για να γίνουν όλα αυτά επιβάλλεται η ρήξη με την Ευρωζώνη και τους κανόνες της χωρίς κανείς να ξέρει πώς ακριβώς θα χρηματοδοτηθεί το ιταλικό δημόσιο χρέος το οποίο ανέρχεται στο 130% του ΑΕΠ και είναι, αναλογικά, το δεύτερο υψηλότερο στην Ευρωζώνη μετά από το ελληνικό.

Πηγαίνουμε σε μια δεξιόστροφη επανάληψη της ελληνικής κρίσης του 2015 στην Ευρωζώνη μόνο που η Ιταλία αποτελεί συστημικό κίνδυνο εφόσον έχει την τρίτη μεγαλύτερη οικονομία στην Ευρωζώνη.

Όλα στο ψυγείο

Η Γερμανία δεν πρόκειται να κάνει βήμα στην κατεύθυνση της ευρωπαϊκής ενοποίησης προτού αντιμετωπιστεί η ιταλική κρίση. Διαφορετικά ο μεγάλος συνασπισμός Χριστιανοδημοκρατών - Σοσιαλδημοκρατών, ο οποίος με τόση δυσκολία σχηματίστηκε, θα μετατραπεί σε εύκολο στόχο της σκληρής δεξιάς έως ακροδεξιάς Εναλλακτικής για τη Γερμανία η οποία είναι πλέον κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης.

Στη Γαλλία ο Μακρόν δυσκολεύεται να βάλει τάξη στον ευρύτερο δημόσιο τομέα της οικονομίας και πηγαίνει σε  μια κρίσιμη αναμέτρηση με τους σιδηροδρομικούς −οι οποίοι είναι πάνω από 250.000 και έχουν εντυπωσιακά προνόμια όπως σύνταξη στα 50 ή τα 52− γνωρίζοντας ήδη μετρήσιμη πολιτική φθορά. Ο ιταλικός θρίαμβος του λαϊκισμού δυσκολεύει τις κινήσεις του.  

Οι επιτυχημένοι «αυστηροί» της Ε.Ε. (Ολλανδία, Αυστρία, Δανία, Σουηδία) αισθάνονται δικαιωμένοι από τις εξελίξεις στην Ιταλία με τη λογική ότι η αύξηση της συνεισφοράς τους στον ευρωπαϊκό προϋπολογισμό είναι πεταμένα λεφτά και πως το σύνθημα «περισσότερη Ευρώπη» δεν έχει σχέση με την πολιτική πραγματικότητα.

Το ιταλικό σοκ προβλέπεται ισχυρό και για την Ελλάδα για τρεις λόγους. Εμποδίζει τις πρωτοβουλίες για κοινή αντιμετώπιση των μεγάλων ευρωπαϊκών προβλημάτων. Αναδεικνύει ξανά το ζήτημα του ιταλικού Νότου και προετοιμάζει το έδαφος για αύξηση των επιτοκίων δανεισμού των υπερχρεωμένων χωρών. Επιβραβεύει τις ασυνάρτητες πολιτικές θέσεις και τη διαμαρτυρία χωρίς προοπτική ενθαρρύνοντας ανάλογες εξελίξεις στην Ελλάδα.