Καθώς κινούμαι καθημερινά στο Πανεπιστήμιο της Θεσσαλονίκης για τη δουλειά μου (στην οποία, παρεμπιπτόντως, βρήκα και πάλι, παρά τα μεγάλα προβλήματα, ένα χώρο στοιχειώδους εσωτερικής ηρεμίας και αξιοπρέπειας), παρακολουθώ τις διαρκείς μεταλλάξεις της φοιτητικής ζωής τα τελευταία χρόνια και προσπαθώ να κατανοήσω τα αίτια και τα σύμβολα της νέας ρητορικής που την εκφράζει.
Ειδικά στο Πολυτεχνείο (και ακόμη περισσότερο στην πτέρυγα και τους χώρους της Αρχιτεκτονικής) έχει σταδιακά κυριαρχήσει και τελικά θεσμοθετηθεί και παγιωθεί μια νέα κατάσταση, που θα μπορούσαμε να την ονομάσουμε «κουλτούρα εξέγερσης» αν δεν είχε το μειονέκτημα να κείται αποκλειστικά σε φαντασιακό επίπεδο. Γκράφιτι και συνθήματα, επιτηδευμένο χάος, εφημερίδες τοίχου και πανό, μεταβιομηχανική αισθητική στα όρια της εγκατάλειψης, αδέσποτα που συμβολίζουν τη μοναξιά και τη χαμένη επαφή με τη φύση και τα χαϊδεύουν τρυφερά παιδιά αραγμένα στο διάδρομο με ράστα ή πανκ αναφορές.
Καθώς περνάω από μπροστά τους για το μάθημα και δέχομαι τα καχύποπτα και θυμωμένα βλέμματά τους, παλεύουν μέσα μου ανάμεικτα αισθήματα. Από τη μια μεριά συμπάθεια, κατανόηση και ανεκπλήρωτη διάθεση για ένα διάλογο που δεν θα γίνει ποτέ, γιατί οι ίδιοι δεν τον επιθυμούν. Κι από την άλλη θλίψη και οδύνη για τα ερείπια του δημόσιου πανεπιστημίου, την εργαλειακή σχέση των φοιτητών με τη γνώση, την έλλειψη περιεχομένου και νοήματος, την απειλή της βίας που εκκρεμεί παντού στο χώρο του υποτιθέμενου αλλά ανύπαρκτου ασύλου.
Πρόκειται για μια εμπειρία εκπτωτική, γιατί επικρατούν μεταφυσικές αλήθειες που δεν πέρασαν ποτέ από την αντιπαράθεση επιχειρημάτων στα αμφιθέατρα, αλλά επιβάλλονται από περιχαρακωμένες ομάδες. Γιατί δεν υπάρχει απορία ή αμφισβήτηση, ούτε επιθυμία για μάθηση αλλά ούτε έρωτας ή, έστω, ανοχή για τις απόψεις των άλλων.
Πιστεύω πως όλη αυτή η «κουλτούρα εξέγερσης», που, όπως θα ’λεγε κι ο Αλεξανδρινός ποιητής «μόνο στο μυαλό και στη φαντασία βρίσκεται», δεν είναι παρά μια τελετουργία ενηλικίωσης που καταλήγει σε βίαιη κοινωνική ενσωμάτωση. Όταν με το τέλος των σπουδών και την απαξίωση του πτυχίου οι ψευδαισθήσεις καταρρεύσουν και από τη θαλπωρή της ιδρυματικής θερμοκοιτίδας του ασύλου βρεθεί ξαφνικά κάποιος χωρίς εφόδια στην ανοιχτή και αφιλόξενη στέπα της αγοράς.
Το ελληνικό πανεπιστήμιο ιδρύθηκε και κινείται ακόμη με όρους επιστημονικού διαφωτισμού και όχι με προδιαγραφές επαγγελματικής κατάρτισης. Η εσωτερική του διάβρωση από τη φαντασιακή τελετουργία της εξέγερσης που βιώνουν θεατρικά οι φοιτητές (και κολακεύουν ιδιοτελώς κάποιοι διδάσκοντες) υπονομεύει την ηθική και πνευματική του διάσταση και αδυνατίζει την αντίστασή του στις επιθέσεις που δέχεται από παντού.
Και για να εξηγούμαστε: μου αρέσει πολύ το πάθος και η ενέργεια των παιδιών και ζηλεύω τη δυνατότητά τους να ονειρεύονται και να απαιτούν τα πάντα. Άλλο όμως η αναπαράσταση και η απομίμηση ενός άλλου κόσμου και άλλο η κατανόηση της σημερινής πραγματικότητας μέσω της γνώσης και η ανατροπή της.
19°
