Γιατί η Eurovision είναι ορόσημο της γκέι κουλτούρας;

Σήμερα θα προσπαθήσουμε να απαντήσουμε στο πρώτο ερώτημα, αφήνοντας το δεύτερο να συνεχίζει να πλανάται και να μας στοιχειώνει ως ευσεβής πόθος.

Γιατί έχει πραγματικά χώρο για όλους: Σε αντίθεση με ένα σωρό άλλους θεσμούς που τιμούν την πολυσυλλεκτικότητα μόνο στα λόγια και αντιμετωπίζουν το διαφορετικό με όρους μειονότητας που θέλουν να πατρονάρουν και να ράψουν στα μέτρα τους, ο ετήσιος διαγωνισμός τραγουδιού έχει πραγματικά χώρο για όλους: Μπορείς να είσαι κόρη μαροκινών ή ελλήνων μεταναστών στη Σουηδία και να κερδίσεις το μεγάλο βραβείο. Μπορείς να είσαι τσιγγάνα γιαγιά από τα Σκόπια, ούγγρος χίπστερ, έφηβος από τη Σουηδία, καστράτος βρικόλακας από τα Καρπάθια, αζέρος γυμναστής που μέχρι τώρα ανέβαζε βίντεο με καποέιρα στο Youtube ή 60άρα ουαλή ντίβα της δεκαετίας του ’80 που ήρθε να θυμηθεί τις παλιές της δόξες: Η μεγάλη σκηνή τους χωράει όλους. Στη Eurovision δεν υπάρχουν «μειονότητες» γιατί όλοι είναι διαφορετικοί. Όπως και στην πραγματικότητα, δηλαδή.

Γιατί, όπως και οι γκέι, η Eurovision καλείται συνεχώς να δικαιολογήσει την ύπαρξή της: Όταν όλη σου τη ζωή πρέπει να λογοδοτείς για αυτό που είσαι και για αυτόν που αγαπάς, μάλλον δεν έχεις πρόβλημα να ταυτιστείς με κάτι που όλοι γύρω σου κατακεραυνώνουν ως «κιτς πανηγυράκι». Αυτό που δεν καταλαβαίνουν οι κήνσορες του καλού γούστου και όσοι αλαζονικά ορίζουν τον εαυτό τους ως αισθητική ή πολιτική πρωτοπορία είναι ότι η ταύτιση των γκέι με το «πανηγυράκι» είναι κάτι που πηγαίνει πολύ βαθύτερα από τα στρας και το γκλάμουρ της βραδιάς. Είναι αγάπη για ένα θέαμα που πραγματικά δοκιμάζει τα όρια της ανοχής των «ορθώς σκεπτόμενων», μια δοκιμασία στην οποία συνήθως μένουν μετεξεταστέοι. Αγάπη για έναν θεσμό που –όσες επιθέσεις κι αν δέχεται– καταφέρνει να επιβιώνει μέσα από τη συνεχή μετάλλαξη χωρίς ούτε μια στιγμή να απολογείται για αυτό που είναι.

Γιατί, σε αντίθεση με τον καπιταλισμό και τον σοσιαλισμό, είναι πραγματικά διεθνιστική: Τι κάνεις αν είσαι φωνάρα εκπάγλου καλλονής και είχες την ατυχία να μη γεννηθείς στις ακτές του Μαϊάμι αλλά στα περίχωρα του Κιέβου; Τι κάνεις αν είσαι καλλιτέχνης αζέρος ή βόσνιος και οι περισσότεροι άνθρωποι δεν ξέρουν πού βρίσκεται η χώρα σου στον χάρτη; Τι κάνεις αν είσαι ισραηλινός, αλβανός ή λιθουανός και οι πιο πολλοί δεν σε περιλαμβάνουν καν σε αυτό που οι ίδιοι ορίζουν ως «Ευρώπη»; Λαοί που τους είχε καταπιεί για δεκαετίες η σοσιαλιστική «μητέρα-πατρίδα» διεκδίκησαν για πρώτη φορά μια θέση στο τραπέζι της Ευρώπης μέσα από τις συμμετοχές τους στη Eurovision. Και χάρη στο διαγωνισμό καλλιτέχνες που λόγω καταγωγής δεν θα μπορούσαν ποτέ να ελπίζουν σε μια θέση στο στερέωμα της δήθεν «παγκοσμιοποιημένης» αμερικάνικης μουσικής βιομηχανίας έχουν τη μοναδική ευκαιρία να γίνουν σταρ εκτός συνόρων έστω και για μια βραδιά. Με τον ερωτικό διεθνισμό και τον πλουραλισμό που τους χαρακτηρίζει, οι γκέι δεν θα μπορούσαν να μην εκτιμήσουν αυτό το στοιχείο...

Γιατί είναι το μοναδικό πράγμα που συνδέει τις παλιότερες γενιές των γκέι με τους νεότερους: Καθώς η ιστορία του διαγωνισμού ταυτίζεται με την ίδια την ιστορία της ευρωπαϊκής τηλεόρασης, δεν υπάρχει σήμερα καμία γενιά ομοφυλόφιλων που να μην έχει συνδέσει κάποιες από τις πρώτες της τηλεοπτικές αναμνήσεις με το διαγωνισμό. Με δεδομένη τη δυσκολία της κάθε γενιάς να μεταφέρει τις εμπειρίες της στους επόμενους, τις αδιάκοπες αλλαγές στους τρόπους γνωριμίας, τα γούστα και τις τεχνολογίες, αλλά και τον αποδεκατισμό των παλιότερων γενεών λόγω του Aids, ο διαγωνισμός έγινε ντε φάκτο το μοναδικό ορόσημο της γκέι κουλτούρας που έχει παραμείνει σταθερό μέσα στις δεκαετίες.

Γιατί αναγκάζει ακόμα και τα ανελεύθερα καθεστώτα να έρθουν αντιμέτωπα με όσα φοβούνται: Η τουρκική τηλεόραση αρνήθηκε φέτος να μεταδώσει τον τελικό – και πολλοί υποψιάζονται ότι ο πραγματικός λόγος ήταν το λεσβιακό φιλί της Φινλανδίας. Το 2009 το ρωσικό καθεστώς δεν δίστασε να συλλάβει όσους γκέι προσπάθησαν να διαδηλώσουν στη Μόσχα την ημέρα του τελικού. Και πέρσι το Αζερμπαϊτζάν αναγκάστηκε να λογοδοτήσει τόσο στο Ιράν που το κατηγόρησε για αντι-ισλαμική ανοχή απέναντι στους «διεστραμμένους» φαν του διαγωνισμού, όσο και στην περσινή νικήτρια που του καταλόγισε έλλειψη σεβασμού στα ανθρώπινα δικαιώματα. Η αλήθεια βρίσκεται κάπου στη μέση: Πολλά καθεστώτα μπαίνουν στον πειρασμό να κρύψουν το πραγματικό τους πρόσωπο πίσω από τη γιουροβιζιονική φιέστα. Ταυτόχρονα, όμως, ο διαγωνισμός εξοικειώνει τους πληθυσμούς των χωρών αυτών με την έννοια της διαφορετικότητας, είτε πρόκειται για μια drag-queen από την Ουκρανία, είτε για το ρώσο νικητή που ξεκίνησε την καριέρα του με φωτογραφίσεις σε γκέι περιοδικά, είτε για το λεσβιακής αισθητικής νικητήριο τραγούδι της Σερβίας.

Γιατί είναι η μοναδική περίπτωση όπου ο ανταγωνισμός παίρνει τη μορφή γιορτής: Ακόμα και η μόνιμη γκρίνια για τις κολεγιές μεταξύ των χωρών κατά τη διάρκεια της ψηφοφορίας δεν είναι αρκετή για να επισκιάσει την ατμόσφαιρα ενός τεράστιου πάρτι που κάθε χρόνο μεταφέρεται από χώρα σε χώρα. Ο ανταγωνισμός μέσα από τη μουσική, τα κοστούμια, τα πυροτεχνήματα και το χορό μετουσιώνεται σε έμπρακτο μάθημα συνύπαρξης με βάση συστατικά στοιχεία της γκέι κουλτούρας, όπως ο ανελέητος αυτοσαρκασμός, το κέφι και η καλή διάθεση. Γιατί όσο πωρωμένος κι αν είσαι ιδεολογικά ή πολιτικά, είναι πολύ δύσκολο να κακιώσεις πραγματικά με τον καρτουνόφατσα τραγουδιστή από τη Μάλτα, τη φινλανδέζα που ντύθηκε νύφη ή τον γίγαντα από την Ουκρανία. Η πολιτική δεν έλειψε ποτέ από την Eurovision, όμως το πνεύμα της επικράτησης και της εκμηδένισης του αντιπάλου που θα βίωνε κανείς σε έναν ποδοσφαιρικό αγώνα της είναι εντελώς ξένο. Μακάρι και τα διάφορα ευρωπαϊκά συμβούλια να διεξάγονταν σε ανάλογη ατμόσφαιρα...