Κι ενώ η σκόνη από τη σημαντική συγκέντρωση της Θεσσαλονίκης για το Μακεδονικό δεν έχει ακόμα καθίσει, η ελληνική κοινωνία βρίσκεται για μία ακόμα φορά μπροστά σε ένα σημαντικό δίλημμα:
«…θα αφήσει ή όχι, το συναισθηματισμό να επικρατήσει στη διαχείριση ενός ζητήματος εξωτερικής πολιτικής, εμποδίζοντας με αυτό τον τρόπο τη διασφάλιση των εθνικών συμφερόντων αλλά και τη δημιουργία των προϋποθέσεων διατηρήσιμης οικονομικής και πολιτικής συνεργασίας μεταξύ των χωρών των Δυτικών Βαλκανίων, πάντα εντός του ευρωατλαντικού πλαισίου;».
Κατά τη γνώμη μου, υπάρχουν δέκα βασικά ερωτήματα, των οποίων οι απαντήσεις θα καθορίσουν την επιτυχή διευθέτηση του θέματος, προς όφελος των ελληνικών συμφερόντων
Μπορεί ή όχι, η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-Ανεξαρτήτων Ελλήνων να διαχειριστεί επιτυχώς το ζήτημα;
Κατά τη γνώμη μου, τα συλλαλητήρια για τη Μακεδονία και κυρίως ο αφορισμός αυτών που δεν συμμετέχουν ως «προδότες» ή ως «μη σωστοί Έλληνες» είναι η άλλη όψη του νομίσματος των συγκεντρώσεων των Αγανακτισμένων, όπου οι υπερασπιστές της ευρωπαϊκής πορείας καταγγέλλονταν από τα κόμματα της παρούσας κυβέρνησης ως «γερμανοτσολιάδες». Αυτό δείχνει ότι εκ των πραγμάτων είναι δύσκολο τα κόμματα του κυβερνητικού συνασπισμού να πείσουν εκείνο το τμήμα της ελληνικής κοινωνίας που εκπαίδευσαν στο λαϊκισμό και στη μισαλλοδοξία, το οποίο σήμερα στρέφεται εναντίον μίας ορθολογικής λύσης ή εναντίον τους. Είναι απόλυτα σίγουρο ότι η κυβέρνηση θα χρειαστεί τη στήριξη της Νέας Δημοκρατίας και του Κινήματος Αλλαγής στο θέμα, είτε αποχωρήσουν οι Ανεξάρτητοι Έλληνες από την κυβέρνηση είτε όχι.
Ταυτίζεται ή όχι, η γεωγραφική περιοχή της Μακεδονίας με την ελληνική Μακεδονία ή κάποιο σύγχρονο κράτος της περιοχής;
Σύμφωνα με την οθωμανική γεωγραφική διαίρεση της περιοχής, η έκταση που τότε συμπεριλάμβανε τη Μακεδονία σήμερα βρίσκεται στην Ελλάδα (το μεγαλύτερο μέρος), στην ΠΓΔΜ, στη Βουλγαρία και σε μικρότερο βαθμό στην Αλβανία και στη Σερβία (Κόσσοβο). Εκείνη η διαίρεση αφορούσε τη γεωγραφική διαμόρφωση/διοικητική διαίρεση της εποχής και σε καμία περίπτωση δεν σχετίζεται με τη Μακεδονία της ελληνιστικής, αρχαίας ελληνικής/ελληνιστικής περιόδου.
Υπάρχει ή όχι, μακεδονικό έθνος ή μακεδονική γλώσσα;
Κατά την αρχαιότητα, ο μακεδονικός πολιτισμός ταυτίστηκε με τον αρχαίο ελληνικό κι αυτό αποδεικνύεται από ιστορικά στοιχεία και ευρήματα. Στη σύγχρονη συνέχειά της, δεν καταγράφεται ξεχωριστό μακεδονικό έθνος ή γλώσσα και φυσικά εάν υπήρχε μακεδονική γλώσσα αυτή δεν θα ήταν η σλαβική, η οποία ήρθε στην περιοχή σε μεταγενέστερη φάση. Με λίγα λογία, ο Μέγας Αλέξανδρος μιλούσε ελληνικά και όχι σλάβικα. Άρα, η διοικητική διαίρεση της Μακεδονίας κατά την οθωμανική περίοδο δεν βασίστηκε στην ύπαρξη κάποιας ξεχωριστής μακεδονικής εθνότητας ή κατοίκων που μιλούσαν τη μακεδονική γλώσσα, αλλά αποτέλεσε γεωγραφική διαίρεση μέσα στην οποία κατοικούσαν πολλές εθνότητες, που μιλούσαν διαφορετικές γλώσσες και είχαν διαφορετικές θρησκείες.
Μπορεί ή όχι να συνεχίσει να υπάρχει σε εκκρεμότητα το λεγόμενο Μακεδονικό;
Όσο περνά ο καιρός γίνεται ολοένα και πιο εμφανές ότι η ΠΓΔΜ θα πρέπει να λύσει όλες τις εκκρεμότητες με την Ελλάδα. Σε διαφορετική περίπτωση, θα ξεσπάσει εμφύλια σύρραξη μεταξύ των μειονοτήτων της ΠΓΔΜ (Αλβανική, Βουλγαρική, Σερβική) και θα προκληθεί αποσταθεροποίηση στο κέντρο των Βαλκανίων. Επίσης είναι προς όφελος της Ελλάδος, η σύναψη συμφωνίας με την ΠΓΔΜ έτσι ώστε να διατηρήσει τη μέγιστη δυνατή επιρροή της στη χώρα. Δεν είναι προς όφελος των ελληνικών συμφερόντων η διάσπαση της ΠΓΔΜ στο πλαίσιο π.χ. μίας Μεγάλης Αλβανίας ή/και μίας Μεγάλης Βουλγαρίας.
Συγκριτικά με το 1992 ή το 2008, έχουν μεταβληθεί ή όχι οι διεθνείς συσχετισμοί δυνάμεων στο λεγόμενο μακεδονικό ζήτημα;
Η Ελλάδα σε καμία περίπτωση δεν απειλείται από τη ΠΓΔΜ γιατί η γεωπολιτική ισχύς της γείτονος είναι αμελητέα. Επίσης οι γενικοί συσχετισμοί στην περιοχή έχουν μεταβληθεί υπέρ της Ελλάδος. Κι αυτό γιατί η Ελλάδα ως το μοναδικό κράτος της Βαλκανικής που είναι μέλος του ευρώ και του ΝΑΤΟ, αναδύεται ως νησίδα σταθερότητας. Η εικόνα ενισχύεται και λόγω της σταδιακής εξόδου της Ελλάδος από την οικονομική κρίση.
Ταυτόχρονα, η Τουρκία, η οποία έχει αρχίσει να πιέζει για αύξηση της επιρροής της στην περιοχή, βρίσκεται σε κλιμακούμενη δυσμένεια από το δυτικό παράγοντα, η οικονομική κρίση στο εσωτερικό της βαθαίνει, έχει πολλά γεωπολιτικά μέτωπα ανοικτά και κυρίως βρίσκεται χωρίς γεωπολιτικό προσανατολισμό, πράγμα που σημαίνει ότι έχει ευκαιριακούς συμμάχους και πολλούς εχθρούς.
Επίσης, ο ρωσικός παράγοντας έχει αρχίσει να πιέζει για αύξηση της επιρροής της Ρωσίας στα Βαλκάνια μέσω της Σερβίας, η οποία έχασε και το Μαυροβούνιο, και βρίσκεται σε διαρκή σύγκρουση με τα δυτικά συμφέροντα σε πολλά μέτωπα.
Για την επίλυση των ανωτέρω ζητημάτων, η Δύση (και η Ελλάδα) επιθυμεί την ενσωμάτωση των Δυτικών Βαλκανίων στο ευρωπαϊκό/νατοϊκό πλαίσιο. Η σύναψη συμφωνίας με την ΠΓΔΜ θα καθιστούσε την Ελλάδα ως κύριο εταίρο και σύμβουλο στα ευρωπαϊκά και νατοϊκά ζητήματα του κράτους.
Πρακτικά, τι σημαίνει το σύνθημα «η Μακεδονία είναι ελληνική»;
Το σύνθημα βασίζεται στο γεγονός ότι η Μακεδονία αποτελούσε τμήμα του γενικότερου αρχαίου ελληνικού/ελληνιστικού πλαισίου με την έννοια της ίδιας γλώσσας, θρησκείας και πολιτισμού. Με βάση τη νέα διοικητική διαίρεση όπως αυτή διαμορφώθηκε κατά την Οθωμανική περίοδο, το ανωτέρω σύνθημα είναι επιθετικό, εκπέμπει αλυτρωτισμό και αναθεώρηση συνόρων από την πλευρά της Ελλάδος. Κι αυτό γιατί η Μακεδονία κατά την Οθωμανική περίοδο συμπεριλάμβανε περιοχές που σήμερα βρίσκονται σε Ελλάδα, ΠΓΔΜ, Βουλγαρία, Αλβανία και Σερβία.
Εάν η Μακεδονία είναι μόνο ελληνική, τότε αυτοί που το επαγγέλλονται θα πρέπει να απαντήσουν στο ερώτημα εάν επιθυμούν την αναθεώρηση των συνόρων και την κήρυξη πολέμου για την κατάληψη των ανωτέρω εδαφών. Αυτό το σενάριο αποτελεί τμήμα της εθνικιστικής ατζέντας, όπως αυτή ξεκάθαρα εκφράστηκε πρόσφατα από τη Χρυσή Αυγή στη Βουλή. Παλαιοτέρα μέχρι και το τέλος του εμφυλίου ήταν τμήμα και της ατζέντας ΚΚΕ. Και στις δυο περιπτώσεις, το σενάριο αυτό παραπέμπει σε εθνικές περιπέτειες και θα ανοίξει τον ασκό του Αιόλου σε σχέση με διεκδικήσεις άλλων χωρών στο Αιγαίο, Θράκη ή Κύπρο. Αυτό είναι σίγουρο ότι δεν είναι επαρκώς κατανοητό για τη μεγάλη πλειοψηφία των συμμετεχόντων στα συλλαλητήρια.
Είναι ή όχι, το όνομα το κύριο ζήτημα μεταξύ της ΠΓΔΜ και της Ελλάδος;
Όσο περνά ο καιρός γίνεται ολοένα και πιο εμφανές ότι το όνομα δεν είναι το μείζον θέμα. Άλλωστε α) το όνομα ΠΓΔΜ συμπεριλαμβάνει το όνομα Μακεδονία, και β) από το 2000 μέχρι σήμερα, όλες οι κυβερνήσεις ακολουθούν την πολιτική της ονομασίας με συνθετικό τη λέξη Μακεδονία, με γεωγραφικό προσδιορισμό, για όλες τις χρήσεις (erga omnes).
Είναι ξεκάθαρό ότι τμήμα της ηγεσίας των Σκοπίων χρησιμοποιούν το όνομα στις αλλοτριωτικές επιδιώξεις τους, με στόχο την επανένωση των περιοχών που αποτελούσαν τη Μακεδονία της Οθωμανικής περιόδου κάτω από τα Σκόπια. Ο αλυτρωτισμός καταγράφεται τόσο στο Σύνταγμα της ΠΓΔΜ όσο και σε μία σειρά σύμβολα, κλοπές ονομάτων και ιστορίας. Κι όλα αυτά πρέπει να αλλάξουν και να προσαρμοστούν στα σύγχρονα ευρωπαϊκά δεδομένα, με βάση το σεβασμό των κυριαρχικών δικαιωμάτων των χωρών της περιοχής, και της Ελλάδος.
Έχει ζημιωθεί διπλωματικά η Ελλάδα από τη μη σύναψη συμφωνίας λόγω του ονόματος;
Η Ελλάδα έχει απομονωθεί διπλωματικά στο θέμα, σε παγκόσμιο επίπεδο. Κι αυτό επιβεβαιώνεται από το γεγονός ότι την ΠΓΔΜ έχουν αναγνωρίσει ως Μακεδονία 193 χώρες του πλανήτη, οι οποίες δεν μπορούν να κατανοήσουν την ελληνική εμμονή στο θέμα του ονόματος. Επίσης, θα πρέπει να επισημανθεί ότι οι πρώτες χώρες που αναγνωρίσαν την ΠΓΔΜ ως Μακεδονία, είναι οι χώρες (Σερβία και Ρωσία) που σήμερα είτε είναι φιλικές είτε βρίσκονται πίσω από αυτούς που σήμερα καλούν σε συλλαλητήρια για το Μακεδονικό.
Ποιοι επωφελούνται από τη διαιώνιση της κρίσης;
Η Τουρκία αυξάνει την επιρροή της στην περιοχή μέσω της μουσουλμανικής μειονότητας της Αλβανίας, η οποία επηρεάζει και την αλβανική μειονότητα της ΠΓΔΜ. Επίσης δημιουργεί ένα ανοικτό μέτωπο στο μαλακό υπογάστριο της ελληνικής άμυνας που αποτελεί ο Αξιός ποταμός.
Η Ρωσία και η Τουρκία επωφελούνται από τη διαιώνιση του προβλήματος, το οποίο μπορεί να προκαλέσει γενική αποσταθεροποίηση μίας περιοχής που βρίσκεται σε φάση ένταξης στο ευρωπαϊκό πλαίσιο.
Επίσης, η Ελλάδα έχει ήδη χάσει 25 χρόνια σημαντικής οικονομικής διείσδυσης στα Δυτικά Βαλκάνια, κι αυτό το έχουν εκμεταλλευτεί η Τουρκία κι άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Το ζήτημα γίνεται πιο σοβαρό με την ανάδυση της Ελλάδος ως ΝΑ ευρωπαϊκής πύλης εμπορίου μεταξύ ΕΕ και Ασίας. Εάν δεν ανοίξει ο εμπορικός διάδρομος Θεσσαλονίκης, Σκοπίων Βελιγραδίου, τότε ο εμπορικός δρόμος Κωνσταντινούπολης, Σόφιας, Βουκουρεστίου, Βελιγραδιού θα κερδίζει συνεχώς έδαφος. Επίσης μειώνεται η δυνατότητα να αναδυθεί η Ελλάδα ως επιχειρηματικός κόμβος (Business Hub). Εδώ θα πρέπει να επισημανθεί ότι για αιώνες η Ελλάδα δεν ήταν στο διεθνή εμπορικό χάρτη της περιοχής, η Σμύρνη ήταν το διεθνές διαμετακομιστικό κέντρο της περιοχής και ο Πειραιάς ήταν μικρής εμβέλειας λιμάνι.
Τι άλλο κρύβεται πίσω από τα συλλαλητήρια;
Στα συλλαλητήρια συμμετείχαν απλοί πολίτες που ήθελαν να εκφράσουν το προβληματισμό τους. Δεν συμμετείχαν μόνο ακροδεξιοί εθνικιστές. Παρόλα αυτά, η εικόνα των αποστράτων και μητροπολιτών στην εξέδρα των ομιλητών, η δυναμική συμμετοχή της Χρυσής Αυγής που συνοδεύτηκε με εμπρησμούς και προπηλακισμούς πολιτικών και κυρίως ο νέος διαχωρισμός από τον στρατηγό ε.α. Φ.Φραγκούλη σε «Σωστούς και μη Έλληνες» θα πρέπει να μας προκαλεί ανησυχίες.
Το θέμα δεν αφορά αποκλειστικά τη Νέα Δημοκρατία, η ηγεσία της οποίας τηρεί μετριοπαθή και προσεκτική στάση. Αφορά όλα τα κόμματα γιατί οι πιο σκοτεινές δυνάμεις του πολιτικού συστήματος με τη στήριξη ξένων δυνάμεων, προσπαθούν να διοχετεύσουν προς τον εθνικισμό, τη γενική δυσαρέσκεια των πολιτών λόγω της παρατεταμένης κρίσης, και να προκαλέσουν γενική αποσταθεροποίηση στην περιοχή. Το μόνο που δεν χρειαζόμαστε είναι η πρόκληση ενός proxy war στα Βαλκάνια, στα βόρεια σύνορα της χώρας.
Η Ελλάδα βρίσκεται σήμερα σε φάση εξόδου από τη μακρόχρονη οικονομική κρίση, βρίσκεται στον πυρήνα του ευρωπαϊκού εγχειρήματος κι έχει δηλώσει ότι θα συμμετάσχει και στην επόμενη φάση και πρέπει να εντείνει τις προσπάθειες για την ενσωμάτωση των Δυτικών Βαλκανίων (και της ΠΓΔΜ) στο ευρωπαϊκό σύστημα. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να βρίσκεται πάντα με την πλευρά της λύσης και να στοχεύει στην επίλυση των βασικών ζητημάτων που αφορούν τη διένεξη όπως την αλλαγή του Συντάγματος της ΠΓΔΜ και κυρίως την ενσωμάτωσή της ΠΓΔΜ στο ευρωπαϊκό και νατοϊκό πλαίσιο ασφάλειας.
Κατά τη γνώμη μου, το ζήτημα ενδεχομένως να προκαλέσει αλλαγή στον κυβερνητικό συνασπισμό με έξοδο των Ανεξαρτήτων Ελλήνων ή κάποιων βουλευτών. Σε κάθε περίπτωση, εκτιμώ ότι το θέμα δεν θα κλείσει χωρίς την επικύρωση της τελικής συμφωνίας από τη Νέα Δημοκρατία, που ιστορικά έχει επισφραγίσει όλες τις μεγάλες συμφωνίες που αφορούν τα εθνικά θέματα.
16°
