Περιμένοντας τον ιταλικό σεισμό

Οι πολιτικές εξελίξεις μπορεί να αμφισβητήσουν την εντυπωσιακή επιτυχία της Ευρωζώνης

Στις 4 Μαρτίου οι Ιταλοί θα πάνε στις κάλπες και το εκλογικό αποτέλεσμα προβλέπεται εξαιρετικά ενδιαφέρον, ίσως και εκρηκτικό σε ό,τι αφορά την Ιταλία και την Ε.Ε.

Ο μεγάλος χαμένος της εκλογικής αναμέτρησης αναμένεται να είναι το Δημοκρατικό Κόμμα της κεντροαριστεράς, κόμμα το οποίο ελέγχει σήμερα την κυβέρνηση. Ακολουθεί μια πολιτική ήπιας προσαρμογής και στηρίζει τις πρωτοβουλίες για περισσότερη Ευρώπη.  

Η επιστροφή του Σίλβιο

Ένα από τα μεγάλα πολιτικά γεγονότα που σχετίζονται με τις εκλογές της 4ης Μαρτίου προβλέπεται να είναι η θριαμβευτική πολιτική επιστροφή του Σίλβιο Μπερλουσκόνι. Δεν θα είναι ο επόμενος πρωθυπουργός −προς το παρόν έχει και νομικό κώλυμα λόγω προγενέστερης καταδίκης του−, είναι πολύ πιθανό όμως να είναι ο ηγέτης που θα πάρει τις μεγάλες αποφάσεις.

Το 2011 ο κ. Μπερλουσκόνι παραιτήθηκε από την πρωθυπουργία όταν έχασε τον έλεγχο, στην κορύφωση της κρίσης της Ευρωζώνης, της ιταλικής οικονομίας και του κόστους δανεισμού του ιταλικού Δημοσίου. Όλοι τον θεωρούσαν πολιτικά τελειωμένο αλλά σήμερα, στα 81 του χρόνια, μοιάζει να κυριαρχεί στις εξελίξεις βοηθούμενος από τη φθορά των αντιπάλων του και το γεγονός ότι θεωρείται ο πλουσιότερος Ιταλός και έχει στον έλεγχό του τα τρία μεγαλύτερα ιδιωτικά τηλεοπτικά κανάλια.

Τη μεγαλύτερη ευκαιρία στον Μπερλουσκόνι έδωσαν τα λάθη που έκανε στις εκτιμήσεις του ο κ. Ρέντσι, πρώην πρωθυπουργός και ηγέτης του κεντροαριστερού Δημοκρατικού Κόμματος. Ο τελευταίος οδήγησε το κόμμα του σε ταπεινωτική ήττα σε ένα δημοψήφισμα που δεν χρειαζόταν, προκάλεσε τη διάσπαση του κόμματός του και την αποχώρηση της αριστερής πτέρυγας και συνέβαλε στην ψήφιση ενός εκλογικού νόμου ο οποίος μπορεί να αποδειχθεί κομμένος και ραμμένος στα μέτρα του Μπερλουσκόνι.

Ο νέος εκλογικός νόμος επιβραβεύει τις συμμαχίες κομμάτων και ο κ. Μπερλουσκόνι κατεβαίνει στις εκλογές επικεφαλής ενός σχήματος στο οποίο συμμετέχουν το δικό του κόμμα Forza Italia και δύο ξενοφοβικά κόμματα με ακροδεξιά χαρακτηριστικά, η Λέγκα του Βορρά και τα Αδέλφια της Ιταλίας.

Η δημοσκοπική δυναμική είναι με το μέρος τους και μπορεί να φτάσουν όλοι μαζί το 37% ως 39%, με το Δημοκρατικό Κόμμα να κινείται γύρω στο 22% ως 24% και το Κίνημα των Πέντε Αστέρων στο 27% ως 29%. Εάν εξασφαλίσει διαφορά 12 μονάδων από τον δεύτερο ο υπό τον Μπερλουσκόνι συνασπισμός μπορεί, με τη βοήθεια του πριμ του εκλογικού νόμου, να φτάσει στην αυτοδυναμία.

Πρόβλημα πολιτικής

Ο κ. Μπερλουσκόνι υποστηρίζει μια πολιτική που μπορεί να προκαλέσει σοβαρά προβλήματα στη συνεννόηση με τις Βρυξέλλες. Ήδη απάντησε στον προβληματισμό του Επίτροπου Οικονομικών κ. Μοσκοβισί για το εάν η Ιταλία θα διατηρήσει το δημοσιονομικό της έλλειμμα κάτω από το 3% του ΑΕΠ προειδοποιώντας ότι δεν θα δεχθεί ευρωπαϊκές παρεμβάσεις στην ιταλική πολιτική διαδικασία.

Επιδίωξη του κ. Μπερλουσκόνι είναι να εφαρμόσει έναν μοναδικό φορολογικό συντελεστή για όλη την κλίμακα των εισοδημάτων και να αυξήσει τις κοινωνικές δαπάνες. Υπόσχεται να αλλάξει τους κανόνες της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας για τη διαχείριση των κόκκινων δανείων και την αντιμετώπιση των τραπεζών που οδηγούνται σε πτώχευση, δηλώνει ότι θα διεκδικήσει επιστροφές για την Ιταλία από τον ευρωπαϊκό προϋπολογισμό με βάση το βρετανικό προηγούμενο, ενώ αμφισβητεί την αναγκαιότητα των οικονομικών κυρώσεων της Ε.Ε. σε βάρος της Ρωσίας. Το κόμμα Forza Italia του κ. Μπερλουσκόνι συμμετέχει στο κεντροδεξιό Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα μαζί με τη Νέα Δημοκρατία. Θεωρείται πιθανό, σε περίπτωση επικράτησης Μπερλουσκόνι, να προωθηθεί στην πρωθυπουργία ο σημερινός πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου κ. Ταγιάνι. Η Λέγκα του Βορρά και τα Αδέλφια της Ιταλίας είχαν πολύ σκληρές θέσεις σε βάρος των προσφύγων και των μεταναστών και εναντίον της συμμετοχής της Ιταλίας στην Ευρωζώνη, τελευταία όμως εκφράζονται με πιο ήπιο τρόπο προσφέροντας τη δυνατότητα στον κ. Μπερλουσκόνι να εμφανίζεται σαν ο βετεράνος της πολιτικής ο οποίος μπορεί να εξασφαλίσει την αυτοσυγκράτηση των πολιτικών του συμμάχων.

Σε περίπτωση εκλογικής αποτυχίας της Forza Italia και του κ. Μπερλουσκόνι, η πρωτοβουλία των κινήσεων θα περάσει στο Κίνημα των Πέντε Αστέρων του λαϊκιστή Μπέπε Γκρίλο και θα υπάρχει σοβαρή πιθανότητα συνεργασίας του Κινήματος των Πέντε Αστέρων με τη Λέγκα του Βορρά και τα Αδέλφια της Ιταλίας σε ευρωσκεπτικιστική ή και αντιευρωπαϊκή βάση.

Η Ιταλία έχει αναλογικά το δεύτερο μεγαλύτερο δημόσιο χρέος στην Ευρωζώνη μετά την Ελλάδα, το οποίο αναλογεί σε 132% του ΑΕΠ. Η οικονομία της αναπτύσσεται με εξαιρετικά χαμηλούς ρυθμούς και το επίπεδο της οικονομικής δραστηριότητας εξακολουθεί να είναι χαμηλότερο απ' ό,τι το 2008, οπότε εκδηλώθηκε η διεθνής χρηματοπιστωτική κρίση. Η ιταλική οικονομία είναι η τρίτη σημαντικότερη στην Ευρωζώνη και το πέρασμα από μια μεταρρυθμιστική, φιλοευρωπαϊκή κεντροαριστερή κυβέρνηση σε ένα αμφίβολης αποτελεσματικότητας κυβερνητικό σχήμα υπό τον Μπερλουσκόνι ή, ακόμη χειρότερα, σε ένα κυβερνητικό σχήμα με πρωταγωνιστικό ρόλο για τον κ. Μπέπε Γκρίλο μπορεί να προκαλέσει έναν νέο γύρο οικονομικής αστάθειας στην Ιταλία και την Ευρωζώνη.