Χριστουγεννιάτικες αστοχίες σε Γιάννενα και Αθήνα

Η εικόνα της κατασκευής, που μπήκε στη θέση του χριστουγεννιάτικου δέντρου στην πλατεία των Ιωαννίνων, κυκλοφόρησε αμέσως σε όλη την Ελλάδα. Μαζί διαδόθηκε και η ιστορία της επιλογής της: Ο Δήμος της πόλης ήρθε σε επαφή με τη Σχολή Καλών Τεχνών του εκεί πανεπιστημίου και οι φοιτητές της σχολής πρότειναν μια κατασκευή η οποία ήταν   εμπνευσμένη από τα σχέδια του Πύργου του Τάτλιν.

Ο Πύργος του Τάτλιν ήταν ένα σχέδιο για την κατασκευή του μνημείου της Τρίτης Κομουνιστικής Διεθνούς. Θα ήταν ένα μεγαλεπήβολο κτίσμα που θα στέγαζε ταυτόχρονα και τα γραφεία της Διεθνούς. Τελικά έμεινε η μακέτα, καθώς δεν κατασκευάστηκε ποτέ.

Αν η Σχολή Καλών Τεχνών ήθελε να γνωρίσει η πόλη τη ρωσική πρωτοπορία των αρχών του εικοστού αιώνα, θα μπορούσε να αναζητήσει δράσεις και εκδηλώσεις που θα υπηρετούσαν τον σκοπό αυτό. Η ένταξη της κατασκευής στην εορταστική διακόσμηση της πόλης στη θέση του χριστουγεννιάτικου δέντρου βρίσκεται σε πλήρη ασυμφωνία με τα συμφραζόμενα.

Όλη η υπόλοιπη πόλη είναι στολισμένη με τον κλασικό τρόπο και σε ορισμένα σημεία ο στολισμός δείχνει κάπως μίζερος. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο «φυτεύτηκε» στην πλατεία μία κατασκευή που προέρχεται από έναν διαφορετικό κόσμο για να  παίξει τον ρόλο του δένδρου. Δεν υπάρχει υποψία «συνομιλίας» της κατασκευής αυτής με τίποτε γύρω της.

Το πρόβλημα δεν είναι ότι αυτό που μπήκε στη θέση του δέντρου δεν ανήκει στην παράδοση των Χριστουγέννων.  Σχεδόν τίποτε δεν είναι πια παραδοσιακό στον τρόπο που γιορτάζονται τα Χριστούγεννα. Εδώ και πολλές δεκαετίες οι γιορτές έχουν εκκοσμικευτεί και έχουν υπερκαλυφθεί από διάφορες μορφές κατανάλωσης. Και το χριστουγεννιάτικο δέντρο και ο Santa Claus, που εδώ ονομάστηκε Αγιοβασίλης, είναι στοιχεία των εορτών που έχουν εισαχθεί από τη Δύση στο πλαίσιο μιας νεοτερικής εξέλιξης των κοινωνικών συνηθειών.

Το πρόβλημα δεν είναι επίσης ότι με την κατασκευή γίνεται απόπειρα να μπει από το παράθυρο η αναφορά στην κομμουνιστική ιστορία και τα 100 χρόνια της Οκτωβριανής Επανάστασης, όπως υποστηρίζουν ορισμένοι σχολιαστές. Ακόμη κι αν υπήρχε αυτή η πρόθεση στο μυαλό όσων επέλεξαν την εγκατάσταση αυτή, η απόπειρα θα ήταν καταδικασμένη να γελοιοποιηθεί. Είναι αδύνατο να προωθηθεί η κομμουνιστική ιστορία και ιδεολογία μέσα από τα Χριστούγεννα, ακόμη και αν το επιχειρούσαν κάποιοι με τον πιο μεθοδικό τρόπο.

Η τοποθέτηση της συγκεκριμένης κατασκευής στη θέση του χριστουγεννιάτικου δέντρου δείχνει μια πλήρη σύγχυση. Οι αρμόδιοι της πόλης ήθελαν να κάνουν κάτι πρωτότυπο και πρωτοποριακό για να κερδίσουν τις εντυπώσεις. Μη μπορώντας όμως να έχουν μια στέρεη αισθητική αντίληψη για το τι μπορεί να λειτουργήσει στον δεδομένο τόπο και χρόνο, δέχτηκαν σαν πρωτοποριακό αυτό που τους πρότειναν από τη Σχολή Καλών Τεχνών.

Έτσι μπερδεύτηκε αυτό που ήταν πρωτοπορία πριν από 100 χρόνια με τα φετινά Χριστούγεννα. Με αποτέλεσμα ούτε η τέχνη να προωθείται ούτε η ατμόσφαιρα των Χριστουγέννων.  Αυτό που μένει είναι μια κραυγαλέα αποτυχία στην παρέμβαση στον δημόσιο χώρο.

Η αποτυχία των Ιωαννίνων δεν δικαιώνει κάθε μορφή της κλασικής χριστουγεννιάτικης  διακόσμησης, που κατακλύζει πόλεις και χωριά τις τελευταίες δεκαετίες στις μέρες των γιορτών. Συχνά τα υλικά είναι ευτελούς αισθητικής και ασχημίζουν τον δημόσιο χώρο αντί να τον ομορφαίνουν.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι τα φωτεινά δέντρα από γιρλάντα που κρεμάστηκαν στις κολώνες φωτισμού του πεζόδρομου της Διονυσίου Αρεοπαγίτου κάτω από την Ακρόπολη.  Ο πεζόδρομος, που όμοιός του δεν υπάρχει σε όλον τον κόσμο, χάνει τη μοναδική του ατμόσφαιρα και ο Δήμος της Αθήνας θα έπρεπε να είναι πιο προσεκτικός με τις επιλογές του.

Αν θεωρούν ότι ο πεζόδρομος χρειάζεται οπωσδήποτε εορταστική παρέμβαση, θα μπορούσαν να  φωτίσουν διακριτικά μερικά από τα φυσικά δέντρα που βρίσκονται εκεί και όχι να βάζουν κακόγουστα -πάντα κατά τη γνώμη του γράφοντος- ψεύτικα δέντρα δίπλα στα αληθινά.