Η Ευρωπαϊκή Ένωση σε κατάσταση σύγχυσης

Αντιφατικά τα πολιτικά μηνύματα από τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις
Όσα συμβαίνουν στην Ε.Ε. ενισχύουν την άποψη σύμφωνα με την οποία η απόσταση που χωρίζει τη θεωρία από την πράξη στην πολιτική, είναι συχνά μεγάλη. Θεωρητικά η ήττα της Λεπέν στη Γαλλία και η επικράτηση Μακρόν, η αποτελεσματική διαχείριση του Brexit από την πλευρά της Ε.Ε. και η επιβεβαίωση του πρωταγωνιστικού ρόλου της κ. Μέρκελ και των Χριστιανοδημοκρατών στη Γερμανία, θα άνοιγαν τον δρόμο στην αναγκαία ευρωπαϊκή επανεκκίνηση. Στην πράξη όμως είναι πολύ δύσκολος −έως αδύνατος− ο συντονισμός των πρωταγωνιστών, ενώ προστίθενται νέα προβλήματα όπως η κρίση στις σχέσεις Μαδρίτης - Βαρκελώνης και η πολιτική αστάθεια στην Ιταλία.

Επικίνδυνοι ακροβατισμοί
Μεταξύ αυτών που εμφανίζονται σαν υπέρμαχοι της ενίσχυσης της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης ξεχωρίζουν ο πρόεδρος της Γαλλίας κ. Μακρόν, ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής κ. Γιούνκερ και ο ηγέτης των Γερμανών Σοσιαλδημοκρατών και πρώην πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου κ. Σουλτς.

Ο κ. Μακρόν προτείνει σημαντικές αλλαγές μεταξύ των οποίων η δημιουργία θέσης υπουργού Οικονομικών της ευρωζώνης και η ανάπτυξη ειδικού προϋπολογισμού για την ευρωζώνη, αλλά αποφεύγει να γίνει συγκεκριμένος στο ζήτημα πρόσθετης χρηματοδότησης των νέων πρωτοβουλιών, το οποίο έχει τεράστια σημασία για την Ελλάδα και άλλες λιγότερο αναπτυγμένες χώρες της Ε.Ε. Ο κ. Γιούνκερ εμφανίζεται να στηρίζει το σκεπτικό του κ. Μακρόν, διαφωνεί όμως με ορισμένες προτάσεις του, η υιοθέτηση των οποίων θα «ψαλίδιζε» τις αρμοδιότητες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και θα μπορούσαν να προκαλέσουν στείρες αντιπαραθέσεις όπως η δημιουργία ειδικού προϋπολογισμού για την ευρωζώνη και η ίδρυση ξεχωριστού Ευρωκοινοβουλίου για την ευρωζώνη.

Πιο τολμηρός απ' όλους φαίνεται ο ηγέτης των γερμανών Σοσιαλδημοκρατών, κ. Σουλτς, ο οποίος προτείνει συγκεκριμένα μέτρα έως το 2025 στην κατεύθυνση της ευρωπαϊκής ενοποίησης και της περιθωριοποίησης ή και του αποκλεισμού των κρατών-μελών που δεν θα συμμετάσχουν στην προσπάθεια.

Τα φιλόδοξα ευρωπαϊκά οράματα έρχονται σε αντίθεση με την πολιτική δυναμική που αναπτύσσεται στις περισσότερες χώρες της Ε.Ε. και η οποία είναι υπέρ της λιγότερης και όχι της περισσότερης Ευρώπης. Η Ολλανδία, η Αυστρία, η Δανία, η Ιταλία, για να αναφέρουμε μερικά συγκεκριμένα παραδείγματα, κινούνται προς αυτή την κατεύθυνση με αποτέλεσμα να δημιουργείται ένας διπλός κίνδυνος. Η επιτάχυνση της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης μπορεί να οδηγήσει σε αποχωρήσεις ή αποκλεισμούς, ενώ η ανακοίνωση φιλόδοξων στόχων χωρίς τις αναγκαίες πολιτικές υποστήριξής τους μπορεί να ενισχύσει την κρίση αξιοπιστίας που δοκιμάζει κατά περιόδους τους ευρωπαϊκούς θεσμούς και την Ε.Ε.

Αναγκαστική υποχώρηση
Ενώ ορισμένοι εμφανίζονται αποφασισμένοι να επιταχύνουν τη διαδικασία της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, άλλοι έχουν διαφορετικές προτεραιότητες.

Ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου κ. Τουσκ θα αναλάβει, σύμφωνα με συγκλίνουσες πληροφορίες, πρωτοβουλία για την κατάργηση των ποσοστώσεων στην κατανομή των προσφύγων και των μεταναστών οι οποίες ούτως ή άλλως δεν εφαρμόζονται. Επιδίωξη του κ. Τουσκ, ο οποίος ήταν πρωθυπουργός της Πολωνίας προτού αναλάβει την προεδρία του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, είναι να αποτρέψει τη διαφαινόμενη μετωπική αντιπαράθεση της Πολωνίας, της Ουγγαρίας, της Τσεχίας, της Σλοβακίας και άλλων πρώην ανατολικών χωρών που αρνούνται να πάρουν πρόσφυγες και μετανάστες με τις Βρυξέλλες και άλλες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες. Η αυστηρή αντιμετώπιση των πρώην ανατολικών χωρών έχει συμβάλει στην ενίσχυση των εθνικιστικών και ξενοφοβικών δυνάμεων με χαρακτηριστικό το παράδειγμα της Πολωνίας όπου η σκληρή Δεξιά, η οποία αντικατέστησε την Κεντροδεξιά στην εξουσία, να επιβραβεύεται από τους Πολωνούς για τις περισσότερες αντιευρωπαϊκές πρωτοβουλίες της.

Η παρέμβαση Τουσκ έχει τεράστια σημασία γιατί το χάσμα μεταξύ «δυτικής» και «ανατολικής» Ε.Ε. μπορεί να μεγαλώσει καθιστώντας αδύνατη τη συνεννόηση και υπονομεύοντας τη διαδικασία της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης.

Πρόσθετοι παράγοντες ευρωπαϊκής αβεβαιότητας είναι οι περιφερειακές εκλογές στην Καταλονία στις 21 Δεκεμβρίου οι οποίες μπορεί να οδηγήσουν στη μελλοντική αποχώρηση της Καταλονίας από την Ισπανία, η δογματική αντίθεση των περισσότερων Ολλανδών, Αυστριακών και Γερμανών στην αύξηση των πόρων του ευρωπαϊκού προϋπολογισμού και σε κάποιου είδους ανακατανομή υπέρ των λιγότερο αναπτυγμένων κρατών και περιοχών, και οι δύσκολες εκλογές στην Ιταλία οι οποίες μπορεί να οδηγήσουν στην κυριαρχία, άμεση ή έμμεση, των ευρωσκεπτικιστών και των αντιευρωπαίων.