Οι τίτλοι των εφημερίδων εξαντλήθηκαν στο αγωνιώδες ερώτημα αν ο Ερντογάν θα στήσει ένα show στην Κομοτηνή. Το σκηνικό του show είχε όμως ήδη στηθεί πριν, από τα ελληνικά ΜΜΕ.
Ο Ταγίπ Ερντογάν, όπως αναμενόταν, ήλθε στην Αθήνα με τη συγκεκριμένη Ατζέντα πάνω στην οποία κινείται τα τελευταία δύο χρόνια. Συνθήκη της Λωζάνης, Κουρδικό - τρομοκρατία, Βόρειο Ιράκ - Κιρκούκ, Συρία - Κούρδοι, Παλαιστινιακό, Μέτωπο Ρωσίας - Τουρκίας - Ιράν στην Εγγύς Ανατολή. Αυτή είναι η Ατζέντα του και αυτήν εξυπηρετεί. Παρεμπιπτόντως και πάντα στο πλαίσιο αυτής της Ατζέντας ασχολείται με τα δυτικά σύνορά του (την Ελλάδα) και το Κυπριακό, αλλά ως προς τη σφαιρική του αντίληψη για την παρουσία της Τουρκίας στην Ανατολική Μεσόγειο (ΑΟΖ - Φυσικό Αέριο - θαλάσσιες οδοί).
Την Ατζέντα αυτή την γνωρίζει απέξω η ελληνική Διπλωματία. Ούτε αδιάβαστοι είναι στο Μαξίμου και στο ΥΠΕΞ, ούτε άσχετοι είναι στο Προεδρικό Μέγαρο. Οι προσεγγίσεις τέτοιου τύπου από την Αντιπολίτευση είναι περιορισμένης ευφυΐας και αποτελεσματικότητας. Απλά αντιπολιτεύονται εφ’ όλης της ύλης και παρασύρεται ο αντιπολιτευτικός λόγος από έναν κεκτημένο μαξιμαλισμό.
Το ερώτημα που θα έπρεπε εξαρχής να τεθεί είναι το γιατί «προσκλήθηκε ο Ερντογάν». Τι θα απέφερε αυτή η επίσκεψη πέραν της ξεκάθαρης ανάπτυξης των διμερών εκκρεμοτήτων; Τι θα μπορούσε να αναμένει η ελληνική Διπλωματία; Η απάντηση είναι σαφής. Τίποτε παραπάνω από όσα ήδη γνωρίζουμε ως προς τα διμερή, μία σχετική ομοφωνία ως προς το προσφυγικό ζήτημα, αν η ΕΕ δώσει τελικά τα 3+3 δις ευρώ, μία ευρύτερη συζήτηση για τις ανακατατάξεις στην Εγγύς Ανατολή και μία συμφωνία επί της αρχής για το ζήτημα της Ιερουσαλήμ.
Όμως στην πραγματικότητα υπήρξαν και νέα στοιχεία που αναδύθηκαν μέσα από την πολιτική αμηχανία που κυριάρχησε τις πρώτες ώρες. Ο Ερντογάν ξεκαθάρισε πως η Τουρκία δεν έχει εδαφικές βλέψεις προς τις γειτονικές της χώρες και πως επιθυμεί τον «εκσυγχρονισμό» της Συνθήκης της Λωζάνης, άντε και «επικαιροποίηση», για να εισπράξει μία χλιαρή αντιπρόταση περί «ερμηνείας» των διατάξεων λαμβανομένων υπ’ όψιν των σημαντικών αλλαγών που επέβαλε η πάροδος του χρόνου. Τα παραπάνω, που ειπώθηκαν live μπροστά στις κάμερες, δεν αμφισβητούνται. Αντιθέτως, προκάλεσαν κύμα αντιδράσεων και σχολίων αλλά και βροχή συνθημάτων από τα ΜΜΕ. Οι αντιδράσεις αδικούν και τον Ερντογάν και τον σάκο του μποξ, τον Προκόπη Παυλόπουλο. Η έναρξη ενός ατύπου μεν, αλλά υπαρκτού και δημόσιου διαλόγου για τη Συνθήκη της Λωζάνης, καταδεικνύει πως η Αθήνα αντιλαμβάνεται ότι η Τουρκία έχει και διαχειρίζεται με δυσκολία ένα πραγματικό πρόβλημα στα νοτιοανατολικά σύνορά της. Διακυβεύεται ακόμη και εδαφικός ακρωτηριασμός της. Κινδυνεύει με αλλαγή συνοριακής γραμμής. Μία τέτοια εξέλιξη σημαίνει ανατροπή τους status quo στην Εγγύς Ανατολή, που με τη σειρά της προϊδεάζει για σημαντικό έλλειμμα σταθερότητας. Αυτό το στοιχείο το αναγνωρίζει ή όφειλε να το αναγνωρίσει η ελληνική Διπλωματία… Στην εποχή των μεγάλων συνασπισμών και της γεωπολιτικής επανάστασης, το δόγμα «ο εχθρός του εχθρού μου είναι φίλος μου» ηχεί παράταιρα και πάντως δεν αντιπροσωπεύει πια μία σοβαρή αντιμετώπιση της πραγματικότητας. Η Αθήνα αντιλαμβάνεται πως το πρόβλημα στην Άγκυρα δεν είναι τα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου ή οι «γκρίζες ζώνες». Αυτά τα προβλήματα υφίστανται για να «παίζουν» οι στρατιωτικοί και να «εκπαιδεύονται» σε πραγματικές συνθήκες οι πιλότοι. Και για να βγάζουν χρήματα οι αμυντικές βιομηχανίες απανταχού της γης.
Το ερώτημα είναι απλό. Τι θα επιθυμούσε η Ελλάδα; Μία επικίνδυνα λαβωμένη Τουρκία με απώλειες στα Ανατολικά της και με ηγέτες διψασμένους για εύκολη εκδίκηση στρεφόμενοι προς τα Δυτικά, ή μία Τουρκία σταθερή η οποία αισθάνεται ασφαλής; Θέλουμε μία Τουρκία γονατισμένη οικονομικά ή μία Τουρκία πελάτη-επενδυτή και τουριστικό επισκέπτη; Διεκδικούμε ή όχι μία εμπορική-επενδυτική παρουσία στην τεράστια εσωτερική αγορά της Τουρκίας; Τελικά επιθυμούμε μία Τουρκία στον άξονα Ρωσία - Ιράν ή μία Τουρκία στον άξονα ΝΑΤΟ - Αμερική - Ευρώπη - Ισραήλ; Αν απαντηθούν αυτά τα ερωτήματα τότε θα απομυθοποιηθεί και η περίφημη Ατζέντα του Ταγίπ Ερντογάν.
Και κάτι ακόμη. Έγινε μεγάλος ντόρος για τις θέσεις Ερντογάν έναντι της Μουφτίας στη Θράκη. Επειδή επικρατεί μία θορυβώδης φλυαρία γύρω από το ζήτημα, εξηγούμε. Έως και το 1985 οι Μουφτήδες εκλέγονταν από τη Μουσουλμανική Κοινότητα της Θράκης. Ο Ανδρέας Παπανδρέου άλλαξε το καθεστώς. Η Τουρκία δεν απάντησε με διορισμό του Οικουμενικού Πατριάρχη. Ο Ερντογάν επιδιώκει την επαναφορά του πρωθύστερου καθεστώτος και προφανώς συνδέει την υπόθεση με τη λειτουργία της Θεολογικής Σχολής της Θράκης. Στη Διπλωματία αυτό λέγεται «Αμοιβαιότητα». Στην Αθήνα ο Ερντογάν έθεσε, άκομψα για πολλούς, το ζήτημα. Είναι όμως και αυτό υπαρκτό και τίθεται συνεχώς και επί δεκαετίες από την τουρκική πλευρά. Κανείς δεν αμφισβητεί ότι η Τουρκία ασκεί πολιτική μέσω του Γενικού της Προξενείου στην Κομοτηνή. Θα ήταν αφελές να νομίζει κανείς πως η Αθήνα δεν ασκεί πολιτική μέσω του Γενικού της Προξενείου στην Πόλη. Αυτά είναι αυτονόητα πράγματα. Δεν είμαστε και δεν πρέπει να παριστάνουμε τα μικρά παιδιά.
Οι τίτλοι των εφημερίδων εξαντλήθηκαν στο αγωνιώδες ερώτημα για το αν ο Ερντογάν θα στήσει ένα show στην Κομοτηνή. Το σκηνικό του show είχε όμως ήδη στηθεί από πριν, από τα ελληνικά ΜΜΕ. Έκφραση αγωνίας μόνον ή και αδυναμίας; Αποδοχή των ικανοτήτων και δυνατοτήτων του Ερντογάν ή απλά αταβιστικό ανακλαστικό; Η Μουσουλμανική Κοινότητα δεν είναι μόνο τμήμα των ελλήνων πολιτών. Θα πρέπει οι έλληνες Μουσουλμάνοι να αισθάνονται και έλληνες πολίτες. Χρειάζονται πάντα δύο για να χορέψουν ταγκό. Να πεισθούν ότι μπορούν να χορέψουν ταγκό. Κάθε μειονότητα απανταχού γης αισθάνεται ανασφαλής. Το ελληνικό κράτος είναι επαρκές ως προς την εμφύσηση αισθήματος ασφαλείας προς τη Μουσουλμανική Κοινότητα; Οι προσεγγίσεις ποικίλλουν και η πραγματικότητα έχει πολλές αναγνώσεις.
Η απάντηση στο ερώτημα «Γιατί προσκλήθηκε ο Ερντογάν» είναι τελικά δύσκολο να απαντηθεί. Είναι θετικό ότι δημόσια ξεδιπλώθηκε το εύρος των εκκρεμοτήτων. Είναι αρνητικό ότι δεν υπήρξαν και δεν θα υπάρξουν λύσεις σε ορατό χρονικό διάστημα. Είναι θετικό το ότι υπάρχει προσέγγιση στο προσφυγικό. Είναι αρνητικό το ότι δεν προβλέπεται πρόοδος στο Κυπριακό για αντικειμενικούς λόγους. Είναι θετικό ότι η οικονομία δουλεύει αυτόνομα. Είναι αρνητικό το ότι η ελληνική κοινή γνώμη μένει αγκιστρωμένη σε παραδοσιακά συνθήματα και δεν αντιλαμβάνεται το εύρος της αποσταθεροποίησης στην Εγγύς Ανατολή. Είναι θετική η προσέγγιση στο ζήτημα της Ιερουσαλήμ. Είναι αρνητικό το ότι ακόμη συζητάμε για το Τζαμί στην Αθήνα και η ύπαρξή του δεν θεωρείται αυτονόητη.
17°
