Δυο πρόσφατα και κοντινά μεταξύ τους περιστατικά, που οδήγησαν σε ισάριθμες δολοφονίες νέων γυναικών, ξανάφεραν το ζήτημα στην πρώτη γραμμή. Στο ένα, στην Κηφισιά, μια γυναίκα δολοφονήθηκε με αυτοκίνητο. Δράστης φέρεται ο φίλος της, μόνος του ή όχι. Στο δεύτερο, στη Νέα Μάκρη, μια άλλη γυναίκα δολοφονήθηκε με ξυλοδαρμό. Δράστης φέρεται επίσης ο φίλος της, ένα πρόσωπο που ούτως ή άλλως είχε καταγγελθεί για ακροδεξιά βία.
Οι φόνοι δεν έγιναν ούτε στο Αφγανιστάν ούτε στο Ιράν, ούτε στο Πακιστάν, ούτε στη Σομαλία. Έγιναν στην Ελλάδα. Και δεν έγιναν καν στη Μάνη, στην Κρήτη ή στην Κομοτηνή. Έγιναν στην Αττική. Φυσικά, δεν αφορούν την Αττική του ΄50 ή του ΄70 ή των παλιών (κακών) ελληνικών ταινιών. Αφορούν την Αττική του 2013. Και δεν πρόκειται για κακούς μετανάστες, για μουσουλμάνους που τιμωρούν γυναίκες που «ασεβούν». Αν οι υπόνοιες επιβεβαιωθούν, οι δράστες είναι Έλληνες και χριστιανοί - ο ένας μάλιστα Ελληναράς.
Έτσι, ένα ακόμα παλιό σκέλεθρο, που κάποιοι νομίζαμε (εντελώς λαθεμένα) πως είχε θαφτεί, ψηλώνει μπροστά στα μάτια μας, κλείνοντας το μάτι στα άλλα ξαναζωντανεμένα σκέλεθρα, το ρατσισμό, τον εθνικισμό και τον πάσης φύσεως σκοταδισμό. Μιλάω βέβαια για τη βία κατά των γυναικών.
Οι δύο φόνοι δεν είναι παρά ό,τι σχηματικά και απλοϊκά λέμε «η κορφή του παγόβουνου» - γιατί είναι φόνοι. Σκεφτείτε πόσοι άντρες δέρνουν ή απειλούν γυναίκες, δηλαδή βία που δεν φτάνει σε φόνο. Πόσες άλλες προστρέχουν σε οργανώσεις που υποστηρίζουν κακοποιημένες γυναίκες - και κυρίως πόσες δ ε ν προστρέχουν, είτε επειδή η απειλή συνεχίζει να κρέμεται πάνω από το κεφάλι τους, είτε γιατί σκέφτονται «τι θα πει ο κόσμος», είτε -το χειρότερο- γιατί επειδή το θεωρούν οι ίδιες φυσιολογικό. Ξαναγράφω: επειδή το θεωρούν οι ίδιες φυσιολογικό.
Δεν ξεχνάω ένα κομμάτι του Καζαντζάκη, από τον «Καπετάν Μιχάλη» αν θυμάμαι καλά (γράφω από μνήμης), που αφηγείται κάποια γιορτή όπου γλεντάνε μόνο οι άντρες, ενώ οι γυναίκες είναι απλά παρούσες και μουγγές. Κάποια στιγμή, μια σύζυγος παίρνει επιτέλους την άδεια από τον «κύρη» της να τραγουδήσει κι αυτή (ο αφηγητής, ένα αγόρι, εξανίσταται μπροστά στην επαπειλούμενη ελευθεριότητα της μάνας. Αλλά ο «κύρης» τού γνέφει ότι η σύζυγος/μάνα έχει αδειοδοτηθεί αρμοδίως). Και τι τραγουδάει τώρα η γυναίκα, τώρα που μπορεί να γλεντήσει πρώτη φορά σαν παντρεμένη; Μια μαντινάδα-ύμνο στον άντρα της. Αυτόν που στη συζυγική της ζωή τής επέτρεψε μια φορά (μια και μόνη φορά!) να τραγουδήσει.
Ο πολιτισμός μας συνολικά παραμένει ανδροκρατούμενος. Ο θεός είναι ένας και αρσενικός, τα εκκλησιαστικά στελέχη είναι άντρες, η γυναίκα λογίζεται πάντα σα στοιχείο «πειρασμού», η λέξη αμαρτία είναι θηλυκή, η παρθενία (δηλαδή η γυναικεία αγαμησιά) είναι υπέρτατη αξία. Οι δουλειές του σπιτιού και το μεγάλωμα των παιδιών είναι «γυναικεία» υπόθεση, τη στιγμή που το μόνο που πραγματικά δεν μπορούν να κάνουν οι άντρες είναι να βυζάξουν το παιδί. Όσο ψηλότερα ανεβαίνει κανείς στην κοινωνική και οικονομική πυραμίδα, οι γυναίκες λιγοστεύουν και οι άντρες πληθαίνουν.
Οι γυναίκες εδώ και μόλις ενάμιση αιώνα έχουν αρχίσει να κερδίζουν κάποια δικαιώματα και μόνο σε περιορισμένα τμήματα του πλανήτη. Και το τίμημα είναι, πολλές φορές βαρύτατο: ο συνδυασμός παραδοσιακών αντρικών και γυναικείων ρόλων πάνω στην κούτρα τους.
Οι άντρες βαρύνονται με μια ιστορία χιλιετιών γυναικείας καταπίεσης. Δεν εννοώ ότι κάθε τωρινός άντρας έχει οπωσδήποτε μερίδιο δικής του προσωπικής ευθύνης για το παρελθόν. Όμως, αν ο καθένας από μας δε θέλει να είναι συνεχιστής αυτής της θλιβερής αλυσίδας, πρέπει έμπρακτα και στο δικό του περιβάλλον όχι μόνο να μην ασκεί ο ίδιος βία κατά των γυναικών (αυτό είναι το ελάχιστο), αλλά να μην ανέχεται ούτε άλλους ν΄ ασκούν και να επεμβαίνει κιόλας υπερασπιζόμενος τις γυναίκες. Διαφορετικά καταλήγει, έστω έμμεσα, συνεχιστής.
Θα το γράψω ακόμα πιο καθαρά: δεν πρόκειται να ελευθερωθούμε ποτέ σαν ανθρώπινο είδος, αν, μαζί με όποια άλλη ελευθερία διεκδικούμε, δεν απελευθερωθούν και οι γυναίκες μας από την πιο άμεση και φανερή καταπίεση, στην οποία εθίζονται ήδη σαν κορίτσια: την αντρική. Που τη μαθαίνουν από άντρες κι από γυναίκες.
Υ.Γ. Όποιος νομίζει ότι η βία κατά των γυναικών αφορά μόνο ακροδεξιούς ή, ακόμα χειρότερα, ότι το θέμα θα λυθεί σε κάποια μελλοντική ιδανική κοινωνία -σοσιαλιστική, χριστιανική ή άλλη- είναι ή βαθιά νυχτωμένος ή, απλούστατα, υποκριτής. Ούτε η Κηφισιά, ούτε η Νέα Μάκρη απέχουν τόσο πολύ.
