Ζητείται επειγόντως Διαφωτισμός

Δύο γκέι στέκια, ένα στη Λίλλη και ένα στο Μπορντό, δέχονται επιθέσεις από ομάδες εξτρεμιστών μέσα σε μία εβδομάδα. Γκέι ζευγάρι δέχεται επίθεση στο κέντρο του Παρισιού και καταλήγει στο νοσοκομείο. Βανδαλισμοί σε γραφεία του σοσιαλιστικού κόμματος καθώς και σε γραφεία ΛΟΑΔ οργανώσεων σε όλη τη χώρα. Βουλευτές της πλειοψηφίας που δέχονται μηνύματα με απειλές κατά της ζωής τους και άλλοι που παρενοχλούνται έξω από το σπίτι τους από οργανωμένες ομάδες διαφωνούντων. Αυτοκόλλητα εναντίον του γάμου για όλους που εμφανίζονται ακόμα και σε εμβληματικά γκέι στέκια στο Marais. Δημοσιογράφοι που δέχονται επιθέσεις από διαδηλωτές εναντίον του γάμου. Διαμαρτυρόμενοι που δημιουργούν επεισόδια με την αστυνομία και μεταφέρονται σηκωτοί όταν επιχειρούν να κατασκηνώσουν (!) έξω από την Εθνοσυνέλευση. Βουλευτές της αντιπολίτευσης που κατηγορούν την κυβέρνηση ότι σκοπεύει να «δολοφονήσει» τα παιδιά της χώρας και πιάνονται στα χέρια με τους αντιπάλους τους. Και η ηγερία του κινήματος ενάντια στον γάμο που απειλεί με εμφύλιο πόλεμο σε περίπτωση που ψηφιστεί το νομοσχέδιο και δηλώνει ότι «θα χυθεί αίμα»...

Μια ατμόσφαιρα τέτοιας έντασης και πόλωσης που ο ίδιος ο πρόεδρος Ολάντ καταδίκασε με διάγγελμά του την έξαρση της ομοφοβικής βίας, τις φθορές ξένης περιουσίας και την εκστρατεία τρομοκράτησης των βουλευτών. Θα έλεγε κανείς ότι δεν μιλάμε πια για τη χώρα που γέννησε τον Διαφωτισμό και τη Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και του Πολίτη αλλά για κάποιο μετα-κομμουνιστικό καθεστώς της ανατολικής Ευρώπης. Η ΛΟΑΔ κοινότητα της Γαλλίας δεν αισθάνεται απλώς τραυματισμένη από την τροπή που έχουν πάρει οι εξελίξεις τους τελευταίους έξι μήνες· το κυρίαρχο συναίσθημα είναι αυτό του φόβου και της αηδίας. Αδημονώντας για την τελική ψήφιση του νομοσχεδίου για τον γάμο, ελπίζουν ότι θα δοθεί επιτέλους η χαριστική βολή (;) στις κινητοποιήσεις εκείνων που διαδηλώνουν για να μην γίνουν κάποιοι άλλοι ισότιμοι πολίτες στην ίδια τους τη χώρα...

Παρατηρητές εντός και εκτός της Γαλλίας που μέχρι τώρα θεωρούσαν δεδομένο τον φιλελευθερισμό με τον οποίο αντιμετώπιζαν οι γάλλοι τα ζητήματα του ερωτισμού και της προσωπικής ζωής των ανθρώπων, πασχίζουν να δώσουν κάποια ερμηνεία στις ολοένα και εντεινόμενες ακρότητες του κινήματος ενάντια στον γάμο ομοφύλων. Παρακάτω θα επιχειρήσουμε να συνοψίσουμε ορισμένες από αυτές.

Η ριζοσπαστικοποίηση της δεξιάς παγκοσμίως

Το κίνημα του τσαγιού στις ΗΠΑ, στο κόμμα της Ελευθερίας στην Ολλανδία, το κόμμα της Ανεξαρτησίας στη Μεγάλη Βρετανία: Σε όλες τις μεγάλες χώρες της Δύσης οι δυνάμεις της δεξιάς γίνονται πιο ριζοσπαστικές, αλλά σε κάθε χώρα το κρίσιμο ζήτημα που συσπειρώνει όσους δεν εκφράζονται από τα παραδοσιακά συντηρητικά κόμματα είναι διαφορετικό ανάλογα με την επικαιρότητα και τις πολιτικές ισορροπίες. Αν στη Γαλλία ο γάμος ομοφύλων μετατράπηκε (προς γενική έκπληξη των πάντων) σε κορυφαίο ζήτημα αυτή τη στιγμή, στην Αμερική «καυτή πατάτα» είναι ο ρόλος και οι κοινωνικές δαπάνες της ομοσπονδιακής κυβέρνησης. Στην Ολλανδία είναι η μετανάστευση από τις ισλαμικές χώρες και στην Αγγλία η πάση θυσία έξοδος από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Είναι χαρακτηριστικό ότι οι γάλλοι πολέμιοι του γάμου έχουν λάβει βοήθεια σε θέματα μάρκετινγκ και μέσων κοινωνικής δικτύωσης από αντίστοιχες οργανώσεις των ΗΠΑ...

Η ψήφιση του συμφώνου συμβίωσης το 1999

Η προοδευτική κοινή γνώμη θεώρησε ότι έκανε το χρέος της όταν ψήφισε πριν από 14 χρόνια ένα σύμφωνο συμβίωσης και για τα ζευγάρια ίδιου φύλου. Πόσο μάλλον που εκείνη την εποχή μόνο κάποιες σκανδιναβικές χώρες είχαν θεσμοθετήσει κάτι ανάλογο. Αν και οι αντιδράσεις ήταν ανάλογες και τότε (μάλιστα η ψήφιση αναβλήθηκε για ένα χρόνο καθώς κάποιοι βουλευτές της πλειοψηφίας «λάκισαν» και έκαναν κοπάνα στην κρίσιμη ψηφοφορία) το σύμφωνο συμβίωσης και η αδιάκοπη αλληλουχία συντηρητικών κυβερνήσεων από το 2002 και μετά είχε σαν αποτέλεσμα να παγώσει οποιαδήποτε συζήτηση περί γάμου. Σαν αποτέλεσμα η Γαλλία σήμερα ζει καθυστερημένα (και συσσωρευμένα) τη δική της εκδοχή του «πολέμου των οικογενειακών αξιών» που όπως φαίνεται δεν αποτελεί προνόμιο των πουριτανών αγγλοσαξόνων...

Οι εσωτερικές έριδες της γαλλικής δεξιάς

Η συντριβή του Νικολά Σαρκοζί στις περσινές εκλογές άνοιξε τους ασκούς του Αιόλου στην κοινοβουλευτική δεξιά καθώς κανείς από τους δύο επίδοξους διαδόχους του δεν κατάφερε να επιβληθεί στις εσωκομματικές εκλογές που ακολούθησαν. Προκειμένου να υπερβεί τις εσωτερικές της έριδες και να συσπειρώσει τη λαϊκή βάση η οποία «φλερτάρει» με το Εθνικό Μέτωπο της Μαρίν Λεπέν, η αντιπολίτευση μετέτρεψε το νομοσχέδιο για τον γάμο σε «δημοψήφισμα» κατά του προέδρου Ολάντ. Ο γάμος προσφερόταν σε σχέση με άλλα ζητήματα για έναν λόγο: Μόνο η Καθολική Εκκλησία έχει την οικονομική και οργανωτική δυνατότητα να κινητοποιήσει μεγάλα στρώματα της δεξιάς κοινής γνώμης. Είναι χαρακτηριστικό ότι η Μαρίν Λεπέν αρνήθηκε να έχει κάποια σχέση με τις κινητοποιήσεις καθώς θεωρεί ότι αποτελούν παρελκυστική τακτική των δεξιών αντιπάλων της για να της υποκλέψουν ψήφους. Ο πατέρας της πήγε ένα βήμα παραπέρα συγκρίνοντας τις ομοφοβικές διαδηλώσεις που οργανώνει η κεντροδεξιά με τα πογκρόμ των εβραίων που υποκινούσε το τσαρικό καθεστώς στη Ρωσία για να καλύψει τη δική του ανικανότητα...

Η οικονομική κρίση και η αδυναμία της σοσιαλιστικής κυβέρνησης

Η αδυναμία των σοσιαλιστών να αρθρώσουν οτιδήποτε πέρα από ρητορικές αντιρρήσεις στην πολιτική λιτότητας, τα εργοστάσια που κλείνουν το ένα πίσω από το άλλο, η άνοδος της ανεργίας από μήνα σε μήνα και η διολίσθηση της ανταγωνιστικότητας της γαλλικής οικονομίας είχαν σαν αποτέλεσμα ο «μήνας του μέλιτος» του νέου προέδρου να είναι εξαιρετικά σύντομος και η δημοτικότητά του να κατρακυλήσει σε ιστορικά χαμηλά. Αν προσθέσουμε και σκάνδαλα όπως την υπόθεση του υπουργού-υπεύθυνου για την πάταξη της φοροδιαφυγής που διατηρούσε εκατομμύρια σε μυστικό ελβετικό λογαριασμό καταλαβαίνουμε για ποιο λόγο η αντιπολίτευση «μυρίζει αίμα» και επενδύει στην πολιτική της ακρότητας. Άλλωστε η αμφισβήτηση της λαϊκής νομιμοποίησης αντίπαλων κυβερνήσεων αποτελεί πάγια τακτική της γαλλικής δεξιάς στα σύντομα διαστήματα που η ίδια βρίσκεται στην αντιπολίτευση...

Οι περιοδικοί σπασμοί της αντίδρασης

Ιστορικά δεν είναι η πρώτη φορά που οι δυνάμεις της αντίδρασης φτάνουν σε σημείο να αμφισβητήσουν δυναμικά τους θεσμούς της γαλλικής δημοκρατίας. Κατά την άνοδο του φασισμού στην Ευρώπη τη δεκαετία του '30, η Γαλλία έφτασε στα πρόθυρα πραξικοπήματος όταν ακροδεξιές ομάδες κρούσης προσπάθησαν να ανατρέψουν την τότε αριστερή κυβέρνηση με αφορμή το σκάνδαλο του εβραίου τραπεζίτη Στραβίνσκι. Η Γαλλία απειλήθηκε και πάλι με πραξικόπημα κατά τη δεκαετία του '50 με αφορμή την αποχώρηση των γαλλικών δυνάμεων από την Αλγερία. Η πολιτική του γαλλικού κράτους κατά της καθολικής εκπαίδευσης οδήγησε σε μαζικές κινητοποιήσεις τόσο κατά τη δεκαετία του 1890 όσο και αυτή του 1980, ενώ ο αντισημιτισμός τραυμάτισε τους θεσμούς κατά την περίοδο του σκανδάλου Ντρέιφους. Δεν είναι τυχαίο ότι στις σημερινές κινητοποιήσεις πρωτοστατούν –πέρα από τις καθολικές οργανώσεις– ομάδες νοσταλγών του δωσίλογου καθεστώτος Βισύ, φιλομοναρχικοί, σύλλογοι πρώην αποίκων της Αλγερίας, ακόμα και νοσταλγοί της αντεπανάστασης στη Βανδέα...

Η πολιτική κατευνασμού της κυβέρνησης Ολάντ

Η γαλλική κυβέρνηση κατάλαβε πολύ αργά ότι η προσπάθειά της να κατευνάσει τους αντιπάλους του μέτρου όχι μόνο δεν είχε αποτέλεσμα, αλλά τους έδινε κίνητρο για να συνεχίσουν και να εντείνουν τις κινητοποιήσεις. Η απόφαση της κυβέρνησης να εξετάσει το θέμα της υποβοηθούμενης αναπαραγωγής χωριστά από τον γάμο και την υιοθεσία αλλά και η ατυχής δήλωση του Ολάντ ότι θα επιτρέψει σε όσους δημάρχους έχουν «συνειδησιακό πρόβλημα» να μην παντρεύουν ζευγάρια του ίδιου φύλου (δήλωση που αναγκάστηκε να πάρει πίσω αμέσως μετά) έδωσαν το λάθος μήνυμα σχετικά με την πρόθεση του προέδρου να τηρήσει τις προεκλογικές του υποσχέσεις.

Η στάση των μέσων ενημέρωσης και η απάθεια της προοδευτικής πλειοψηφίας

Η τάση των ΜΜΕ να καλλιεργούν εντάσεις για λόγους θεαματικότητας είχε σαν αποτέλεσμα την υπερ-προβολή των αρχικών αντιδράσεων που «έδωσε φτερά» στις κινητοποιήσεις. Την ίδια στιγμή η πλειοψηφία των γάλλων που υποστηρίζει τον γάμο ομοφύλων φάνηκε εφησυχασμένη. Αφενός γιατί κανείς δεν αμφισβητεί ότι ο νόμος θα ψηφιστεί τελικά· αφετέρου γιατί η υποστήριξη της ετεροφυλόφιλης πλειοψηφίας είναι ρηχή είτε λόγω προσωπικής αδιαφορίας είτε λόγω κεκαλυμμένης δυσφορίας.

Η αγάπη των γάλλων για φιλοσοφικές διαμάχες

Σε αντίθεση με ό,τι έχει συμβεί σε άλλες χώρες η διαμάχη για τον γάμο και τη γονεϊκότητα στη Γαλλία πήρε ευρύτερες θεωρητικές, ιστορικές και φιλοσοφικές διαστάσεις με επιχειρήματα δανεισμένα από τη θεωρία των φύλων, την κοινωνιολογία, τον φεμινισμό, την ψυχανάλυση κοκ. Το πάθος των γάλλων για μεγάλες φιλοσοφικές διαμάχες συνέβαλλε στο να διεξαχθεί η συζήτηση σε κλίμα απίστευτης έντασης. Αν προσθέσουμε σε αυτό και την αλαζονεία τους σχετικά με την «οικουμενικότητα» του γαλλικού πολιτισμού που πρέπει να δίνει το καλό παράδειγμα σε όλη την ανθρωπότητα, καταλαβαίνουμε για ποιο λόγο η ένταση ξεπέρασε τα όρια...

Σε όλα τα παραπάνω αποφάσισε να απαντήσει ένας νεαρός γάλλος σκηνοθέτης με ένα συγκινητικό βίντεο στο οποίο ζητάει από τους συμπατριώτες του να γυρίσουν την πλάτη τους στον φόβο, μιλώντας για καταλλαγή των παθών αλλά και συγχώρεση από τη μεριά της ομοφυλόφιλης κοινότητας που καλείται να επουλώσει τις πληγές της την επόμενη μέρα. Δείτε το πολύ όμορφο βίντεο με αγγλικούς υπότιτλους.

Η τελική ψηφοφορία για τον γάμο ομοφύλων θα διεξαχθεί στη γαλλική Εθνοσυνέλευση την Τετάρτη. Η αντιπολίτευση αναμένεται να προσβάλλει τον νόμο στο Συνταγματικό Συμβούλιο καθυστερώντας την εφαρμογή του για έναν περίπου μήνα, χωρίς όμως να έχει βάσιμες ελπίδες: Ο πρόεδρος του Συμβουλίου έχει ήδη δηλώσει δυο φορές ότι το οικογενειακό δίκαιο αποτελεί αρμοδιότητα του Κοινοβουλίου, κάτι με το οποίο συμφωνούν και οι συνταγματολόγοι...