Το «δεύτερο κυπριακό» στρώνει το ευρωπαϊκό φεντεραλιστικό χαλί

Πως αποτιμάται το «δεύτερο κυπριακό» του ελληνισμού από την πλευρά της ευρωπαϊκής ενότητας, υπό την έννοια των προοπτικών της ευρωπαϊκής ενοποίησης και όχι από μια εθνική σκοπιά; Ορισμένες βεβαιότητες ενισχύθηκαν, ενώ άλλες αποδυναμώθηκαν.

Στον ευρωπαϊκό χώρο οι δογματισμοί και οι ιδεολογικές προσεγγίσεις στην οικονομία δεν προσφέρουν ένα ισχυρό θεμέλιο στις πολιτικές αποφάσεις. Το δικαίωμα στην ιδιοκτησία και ο απόλυτος σεβασμός στην τραπεζική αποταμίευση των ιδιωτών αμφισβητήθηκαν από την κρατική εξουσία. Η εναλλακτική φυσικά θα ήταν πλήρης απώλεια των ιδιωτικών τραπεζικών καταθέσεων κατόπιν μιας τραπεζικής πτώχευσης δια τη μη διάσωσης με κάποιο τρόπο από την κρατική ή τη διακρατική εντός ΕΕ εξουσία. Ως εκ τούτου η επιλεκτικότητα, των δύο μέτρων και των δύο σταθμών, παραμένει ισχυρός παράγων, παρά την επίτευξη 65 χρόνων ειρηνικής συμβίωσης και ορισμένης αλληλεγγύης. Η διακυβερνητική συνεργασία, μια ΕΕ όπου τα κράτη είναι οι κύριοι των συνθηκών και δεν υπάρχει ένα Ευρωπαϊκό Σύνταγμα και ισχυροί κοινοί θεσμοί, παραμένει παντοδύναμη στο μπραντ-ντε-φερ με την υπερεθνική Ευρώπη που υπάρχει ακόμη μόνον στην υγιή φαντασία των φεντεραλιστών.

Η Κύπρος όπως και η Ελλάδα έχουν ν’ αποφασίσουν αν ανήκουν εις την δύσιν και κατά συνέπεια αν συνεχίζουν αυτά τα κάθε άλλο παρά ανώδυνα φλερτ με την πολυδιάστατη εξωτερική πολιτική, σε μια γεωπολιτική γειτονιά πράγματι νευραλγική. Όπως το διατυπώνει ο Π.Γεννηματάς στο νέο του βιβλίο «Η σημερινή Ελλάδα παραμένει κατ’ ουσίαν απόλυτα εξω-ευρωπαϊκή και δυσκολεύεται να ευθυγραμμιστεί με τον σκληρό ευρωπαϊκό πυρήνα. Ο εκδυτικισμός της είναι μιμητικός και προσποιητός. Aυτό οφείλεται στο γεγονός ότι η κληρονομιά του ύστερου Βυζαντίου (θεοκρατική ανατολική παράδοση, αντιδυτισμός, κρατικομονοπωλιακή οικονομία και ιδεολογία της διαμεσολάβησης), σε συνδυασμό με τον Οθωμανό κατακτητή εξακολουθεί να υπερκαθορίζει ως σήμερα ασφυκτικά την υποτιθέμενη «εθνική ταυτότητα» και, στην πραγματικότητα, έχει διαμορφώσει τις ιδεολογικές παραστάσεις και τα συμπεριφορικά αντανακλαστικά της νεοελληνικής κοινωνία». (Εκδόσεις ΡΟΕΣ, Ελλάς: Δύση ή Ανατολή; –Ο ακοινώνητος εκσυγχρονισμός στο νεοελληνικό κράτος).

Η «εξωσυζυγική δραστηριότητα» σε αυτό το περιβάλλον, έδειξε ότι έχει πολύ συγκεκριμένα όρια πλέον, γιατί το άρρεν των δύο συζύγων, το εκ δυσμάς, δεν αστειεύεται, ενώ εις των πλέον επιδόξων εραστών του ελληνικού γένους, ο του ξανθού και εκ βορρά γένους, ούτε διατεθειμένος είναι αλλά ούτε μπορεί μάλλον και να προσφέρει κάτι άλλο πλην πρόσκαιρων και θνησιγενών ερωτικών περιπετειών. Ομοίως και ο άλλος ακίνδυνος, εκ Κίνας ορμώμενος εξωτικός εραστής. Οι ιστορίες περί αποτίμησης και συσχἐτισης της αξίας των φυσικών αερίων δεν εξέρχονται του σταδίου των ονειρώξεων. Ένα εθνοσωτήριο ΟΧΙ από την πολύχρωμη πληθώρα των λαϊκιστών πολιτικών φορέων του σωτηρ-ηρωϊκού συνδρόμου δεν προσθέτει πολλά υπό τις παρούσες συνθήκες και συσχετισμούς, αν δεν συνοδεύεται και με ένα ξεκάθαρο εναλλακτικό ΝΑΙ ως προς την έξοδο από την ανοσοποιητική ανεπάρκεια του δανεισμένου μέχρι το κόκκαλο.

Μάλιστα, χρήματα for free, δωρεάν και άνευ προϋποθέσεων, conditionality, ήτοι δια μνημονίων αμοιβαίων και ειλικρινών δεσμεύσεων διασφαλιζόμενα, δεν παρέχονται πλέον, for granted. Η χρεωκοπία στις κοινότητες των ορθολογικών όντων, όπως όλοι εμείς, δεν παίζει, γι’ αυτό κι η αντίσταση έχει αυταπόδεικτα όρια. Επίσης την έξοδο από το €, πέτρα του σκανδάλου ισάξια του προπατορικού αμαρτήματος, πολλοί αγάπησαν, όμως τους ανανήπτοντες αμαρτωλούς κανείς δεν αγαπά τελικώς και κανείς δεν αποφασίζει να επιστρέψει στην κατάσταση προ της δοκιμής του απαγορευμένου καρπού, λέγε με και Ζακ Ντελόρ, ήτοι να επιστρέψει με αξιώσεις να επιζήσει κιόλας σε άλλο νόμισμα εκτός του €. Τέλος, δεν χρειάζεται ιδιαίτερος σχολιασμός των κυβερνητικών επιδόσεων μιας κομμουνιστικής ηγεσίας χώρας της ΕΕ, άλλης από εκείνο το αλήστου μνήμη ανέκδοτο περί επιβολής κομμουνιστικού καθεστώτος στη Σαχάρα: τον πρώτο χρόνο τίποτα, τον δεύτερο χρόνο τίποτα, τον τρίτο χρόνο ξεκίνησε η εισαγωγή 500 τόννων άμμου…..

Αυτό που καταλαβαίνω από την κυπριακή κρίση, αποτελεί επιβεβαίωση της πρόβλεψης εδώ και 1,5 χρόνο, από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της 26ης Οκτωβρίου 2011 όπου δρομολογήθηκε η αντιμετώπιση του ζητήματος της Ελλάδας. Βαδίζουμε στην Ευρώπη προς ομοσπονδιακή ενοποίηση, ολοταχώς. Φυσικά αυτή θα ξεκινήσει από έναν αριθμό κρατών, αναγκαστικά, μικρότερο του συνόλου των 28 της σημερινής Ε.Ε. Αυτό που παίζεται τώρα είναι αν θα είναι 17 ή λιγότεροι όσοι θα μπουν στην αφετηρία. Από αυτό εξαρτάται εάν θα είμαστε μοναδικά τυχεροί κι εμείς οι Έλληνες, ή απλώς τυχεροί εν αναμονή, βραχεία ή μακρά. Φυσικά από εμάς εξαρτάται να είμαστε ακόμη και θύματα, οι "άτυχοι" της υπόθεσης και να συναγελαζόμαστε τις επόμενες δεκαετίες με τους άλλους Βαλκάνιους σε αναντιστοιχία με την ελληνική πρωτοπορία η οποία ξεπήδησε πρώτη από τον οθωμανικό αναχρονισμό -ολοκληρωτισμό.

Το παιχνίδι στην Ελλάδα χάθηκε. Τώρα παίζεται το παιχνίδι για την Ελλάδα. Η ελλαδικότητα τρεκλίζει, η ελληνικότητα αντέχει και ίσως αρχίσει να ανθεί εντός της νέας Ευρώπης που γεννιέται. Όπως κάθε τοκετός θα έχει οδύνες. Ρατσιστές, εθνικιστές, οπαδοί της βίας, αντιδραστικοί, ιδεοληπτικοί, θρησκόληπτοι, αριστεριστές, βολεμένα ευτελή συμφέροντα θα συνασπισθούν και θα αντισταθούν λυσσασμένα. Τελικώς όμως θα ηττηθούν. Ας πυκνώσουμε τις τάξεις των Ευρωπαίων πατριωτών, των φεντεραλιστών, της Ευρώπης των πολιτών, της ενότητας μέσα από τη διαφορετικότητα. Να γκρεμίσουμε την Ευρώπη των κρατών.

Τα ευρωπαϊκά κράτη πτώχευσαν, ευθύνονται πλήρως για την κρίση, δεν πτώχευσε, ούτε ευθύνεται η ΕΕ. Οι παρηκμασμένες εθνικές ελίτ ανάλωσαν προς ίδιον όφελος τον πλούτο του λαού στο όνομα της πατρίδας. Η δήλωση του Προέδρου Κ.Παπούλια με αφορμή τον εορτασμό της 25ης Μαρτίου είναι αντιπροσωπευτική του κόσμου που καταρρέει, κανονικά πρέπει να παραιτηθεί, δεν κατανοεί τίποτα, δεν έχει πλέον να προσφέρει τίποτα που να θυμίζει το μέλλον.

Η Γερμανία είναι φυσικό να προσελκύει εχθρότητα, πάντοτε έτσι συμβαίνει με εκείνον που είναι ή φαίνεται ως ισχυρός. Οι μάζες πάντοτε αναζητούν αποδιοπομπαίους τράγους, που είναι η εύκολη και πρόχειρη διέξοδος. Οι Γερμανοί απορροφώντας τη δεκαετία του ’90 την ανατολική Γερμανία συμπίεσαν το κόστος εργασίας και χάριν της υπεύθυνης στάσης των γερμανικών συνδικάτων εκτόξευσαν σταδιακά την ανταγωνιστικότητα και τις εξαγωγές τους. Η στάση της Γερμανίας, θα παραμείνει ανάμεσα στο καρότο και στο μαστίγιο, με διάφορες αφορμές (αλλαγή κυβέρνησης, Υπουργών, ή εξωτερικές συνθήκες). Ας πούμε μια πιο εποικοδομητική γερμανική θέση μετά τις επόμενες εκλογές θα λειάνει εντάσεις και θα στρώσει το έδαφος στην ομοσπονδοποίηση που είναι μονόδρομος. Μετά την επικείμενη τραπεζική ένωση στην ΕΕ, ισχυρή αλληλεγγύη και μεγάλες μεταφορές πόρων απαιτούν κοινό μεγάλο προϋπολογισμό, επομένως κοινή δημοσιονομική πολιτική και άρα κοινούς θεσμούς. Προς τα εκεί βαδίζουμε.

Από την άλλη, αξιώνουμε επιτακτικά από τους ισχυρούς, σαν να το οφείλουν υποχρεωτικά, δικαιοσύνη, αλληλεγγύη, ισοτιμία, μεγαθυμία, σεβασμό. Σωστά. Αυτές ήταν όμως άραγε οι ιδιότητες που διέπνεαν τη χρήση της ελληνικής ισχύος έναντι των ασθενεστέρων, της Αλβανίας, της ΦΥΡΟΜ, της Βουλγαρίας, της Ρουμανίας, της Μολδαβίας; Γιατί άλλες εκφράσεις θυμάμαι κατά την τελευταία 15ετία, όπως ελληνική διείσδυση, επέκταση, οικονομική παρουσία, πολιτιστική επιρροή, ελληνική ηγεμονία στις Βαλκανικές αγορές, τις οποίες διπλωματικά αποκαλούσαμε για λόγους "κατακτητικούς" νοτιοανατολική Ευρώπη, εμείς η γέφυρα τους με την Ευρώπη, μας άρεσε η ελληνική κυριαρχία στην ευρύτερη περιοχή. Επίσης οι εν Ελλάδι μετανάστες από τις χώρες αυτές θυμάμαι νομίζω καλώς, ότι εθεωρούντο ανέκαθεν εργατική δύναμη και μάλιστα φθηνή και όχι άνθρωποι με το πλήρες νὀημα της λέξης. Ακόμη κι αν υποθέσουμε ότι οι ισχυροί της Ευρώπης συμπεριφέρονται σε Έλληνες και Κυπρίους με τον ίδιο προσβλητικό και αυταρχικό τρόπο, που δεν συμπεριφέρονται βεβαίως ακριβώς κατ’ αυτόν τον τρόπο χάριν της τεράστιας κατάκτησης που λέγεται "ευρωπαϊκή ιδέα", προς τι ο εκνευρισμός αφού τα ίδια και χειρότερα κάνουμε όταν βρισκόμαστε εμείς οι ίδιοι σε θέση ισχύος; Στη Γερμανία π.χ. σήμερα κανένας δεν μιλάει για οικονομική διείσδυση στη νότια Ευρώπη, έχει και η φρασεολογία τη σημασία της. Βεβαίως στις διεθνείς σχέσεις περισσεύει ακόμη και σήμερα η υποκρισία και το συμφέρον, ωστόσο δεν βρισκόμαστε πλέον και στον μεσαίωνα. Σεβόμαστε για να μας σέβονται. Ακολουθούμε τους κανόνες όταν είμαστε ισχυροί, ώστε να μπορούμε να τους επικαλούμαστε όταν είμαστε σε θέση αδυναμίας. Αλλιώς κινδυνεύουμε να είμαστε διπλά χαμένοι.

Η κατάσταση στην ΕΕ, αντιθέτως με τις προβλέψεις πολλών, βαίνει προς σταθεροποίηση. Εξάλλου, ακόμη και αν επιστρέψουμε στα εθνικά νομίσματα, κάτι που δεν παίζει για πολλούς λόγους, θα χρειασθούν σε όλα τα κράτη τεράστιες προσαρμογές επειγόντως και στην οικονομία και στη διοίκηση, άρα και στην κουλτούρα και στα ξεβολέματα, άρα πάλι θα είχαμε σθεναρές αντιστάσεις στα όρια της επανάστασης. Αφού το πρόβλημα είναι ο παγκόσμιος ανταγωνισμός, η παγκοσμιοποίηση και σε αυτό οφείλει να απαντήσει η ΕΕ, δεν μπορεί να το κάνει όμως παρά μόνον αν διαθέτει πολιτική ενότητα, αν είναι δηλαδή μια ομοσπονδία.

Ας κρατήσουμε λοιπόν την αισθητική μας, τον πολιτισμό μας, τα κεκτημένα της προόδου, την ποιότητα μας, τη φωτεινή μας προοπτική. Χρειαζόμαστε ένα νέο ευρωπαϊκό κοινωνικό συμβόλαιο, ένα κοινό αναπτυξιακό σύμφωνο και φυσικά επιτέλους κοινούς θεσμούς, πολιτικής απόφασης και δημοκρατικής νομιμοποίησης, άρα ένα ευρωπαϊκό Σύνταγμα. Όχι πλέον σε θεσμούς που υπερασπίζονται τα εθνικά συμφέροντα και τον κατακερματισμό στην Ευρώπη που μας έχει οδηγήσει εδώ. Ποιοτικό άλμα προς την ευρωπαϊκή ιδέα, πάνω στο σκληρό σκάμμα της ιστορίας, φυγή προς τα εμπρός. Ώστε και το ελληνικό που αξίζει να μείνει ζωντανό.

Οι κρίσεις πάντοτε γεννούν νέα εφαλτήρια δημιουργίας, αυτή η κρίση παρά-έγινε μεγάλη, άρα είναι πιο πιθανή από ποτέ και μια νέα μεγάλη ώθηση στην ευρωπαϊκή ενοποίηση. Εθνικός στόχος, η νέα μεγάλη ιδέα του ελληνισμού, είναι να είμαστε παρόντες. Ακόμη το μπορούμε.

---

*Ο Νίκος Γιαννής εργάζεται στις Βρυξέλλες στον τομέα της αναπτυξιακής βοήθειας προς τις αναπτυσσόμενες χώρες