Επενδύσεις και ψευδαισθήσεις

Οι επενδύσεις και η ανάπτυξη είναι γλυκές καραμέλες, που στριφογυρνούν ευχάριστα στον πολιτικό λόγο. Όλοι διαχειρίζονται με άνεση πια και χωρίς φειδώ τις έννοιες, περισσότερο συμβολικά και ευχολογικά βέβαια παρά ουσιαστικά. Απο την αναφορά μέχρι τη νοηματοδότηση εισχωρεί πάντα ένας απέραντος γκρίζος υποκειμενισμός. Έτσι για την αριστερή κυβέρνηση, για παράδειγμα, η αρχαιολογική εμπλοκή στο Ελληνικό δεν προβληματίζει ιδιαίτερα. Οι αιφνίδιες αξιώσεις της αρχαιολογικής υπηρεσίας με την αλλαγή στάσης, μετά από χρόνια απραξίας και η χρονική συνακόλουθη επιβάρυνση δεν αποτελεί ιδαίτερο πρόβλημα. Εμφανίζεται ως πρόσχημα νομιμότητας.

Όμως οι επενδύσεις στην παγκοσμιοποιημένη αγορά, κρίνονται με βασικό κριτήριο την ταχύτητα και τις απλοποιημένες διαδικασίες. Απλοποιημένη γραφειοκρατία δεν σημαίνει και προχειρότητα, αλλά είναι η πεμτουσία της επιχειρηματικότητας. Στην Ευρώπη μία άδεια εστιατορίου εκδίδεται σε τρεις εβδομάδες, στην Ελλάδα σε πέντε μήνες, η αδειοδότηση ενός αιολικού πάρκου σε έξι μήνες, και εδώ πολλές φορές και σε έξι χρόνια, η άδεια μίας μικρής αεροπορικής εταιρείας σε τρεις μήνες και στη χώρα μας ίσως και ποτέ.   

Οι σύγχρονοι διεθνείς επενδυτές δεν είναι οικογενειακές επιχειρήσεις όπως άλλοτε, που λειτουργούν με ρομαντικό συναίσθημα ή την προσωπική διαμεσολάβηση ενός πρωθυπουργού σε πρότυπα τριτοκοσμικότητας. Δεν είναι ούτε ο Ελληνοαμερικάνος επιχειρηματίας που θα επενδύσει στα πάτρια εδάφη από νοσταλγικότητα. Είναι συνήθως funds με εξασφαλισμένα κεφάλαια που επενδύουν με υπολογισμένη απόδοση, σε προκαθορισμένο χρόνο για τους μετόχους τους. Όταν τρέχουν όμως το business plan σκοντάφτουν πάντα στην πρόβλεψη του αδειοδοτικού χρόνου. Είναι άλλο η αδειοδοτική αποπεράτωση σε δύο χρόνια και άλλο σε πέντε. Η οικονομική και ψυχολογική ανασφάλεια που προκαλεί αυτή η αδυναμία είναι συνήθως το αντικίνητρο, η μεγιστοποίηση του ρίσκου για να τοποθετηθούν στη χώρα.

Συζητώντας για τους αδειδοτικούς χρόνους, ξαναπέφτουμε μπροστά στο μεγάλο ασθενή: την ελληνική δημόσια διοίκηση, τις αδιανόητες γραφειοκρατικές διατυπώσεις και καθυστερήσεις, όλα αποτέλεσματα του υδροκεφαλισμού, του υπηρεσιακού συντεχνιασμού και του διασταλτικού νομικού φορμαλισμού. Εκατοντάδες επικαλύψεις, θεσμικά καχεκτικό πλαίσιο, έλλειψη συντονιστικών δομών. Ένα απρόβλεπτο κράτος σουρωτήρι, αντιελκυστικό για τον ορθολογισμό της σύγχρονης επιχειρηματικότητας.

Απέναντι σε αυτή την πραγματικότητα το πολιτικό σύστημα αποτυγχάνει συστηματικά, εδώ και χρόνια. Η πολιτική ηγεσία οποιασδήποτε κυβέρνησης αφομοιώνεται μέσα σε ελάχιστο χρόνο από την υπηρεσιακή αδράνεια που επιβάλλει εντέλει τον ράθυμο ρυθμό της. Έτσι το πρόβλημα καθίσταται κυκλικό, και ως γνωστόν τα κυκλικά προβλήματα δεν επιλύονται. Πέφτουμε στο loop της κότας και του αυγού. Πέραν ελαχίστων εξαιρέσεων, οι μεταρρυθμίσεις δεν βρήκαν ποτέ δρόμο ανοιχτό, καταρχήν ως έλλειψη βούλησης, και κατά δεύτερον σαν αδυναμία εφαρμογής ακόμη και εφόσον η βούληση υπήρχε. Ο νόμος Πεπονή, τα ΚΕΠ του Μπένου, οι ταυτότητες του Σημίτη, ο νόμος Διαμαντοπούλου είναι μερικά ενδεικτικά παραδείγματα αυτής της εξαίρεσης, που σχετίζονται και αυτά περισσοτερο με την ατομική πολιτική αφύπνιση μεμονωμένων προσώπων, που μετά από χρόνια στην πολιτική τάχθηκαν στην ώριμη αυτοαναθεώρηση πρακτικών του παρελθόντος.

Είναι σαφές πως απέναντι σε αυτή την παθογένεια, η ηλεκτρονική εποχή είναι ίσως μία συμπτωματική για τη χώρα ευκαιρία. Οι αυτοματοποιημένες υπηρεσίες του διαδικτύου είναι ικανές να εξαλείψουν την πελατειακότητα. Οι διαδικασίες, οι δημόσιες πράξεις, οι αδειοδοτήσεις οφείλουν και μπορούν πια να παρέχονται ψηφιακά. Σε αυτή την κατεύθυνση η πιο ενθαρρυντική προσπάθεια του τελευταίου διαστήματος είναι η ανάπτυξη από το ΤΕΕ της εφαρμογής ΟΝΕ click Land Information System. Η ηλεκτρονική πλατφόρμα του ΤΕΕ υπόσχεται να προσφέρει το σύνολο της χωρικής πληροφόρησης και των σχετικών αδειοδοτήσεων σε ζητήματα πολεοδομικά, περιβαλλοντικά, χωροταξικά, αρχαιολογικά, δασαρχείου, κτηματολογίου, αιγιαλού και ζωνών προστασίας εξ αποστάσεως για όλους τους επενδυτές και του απλούς πολίτες. Θεωρώ την πρωτοβουλία οδηγό για ολόκληρη τη δημόσια διοίκηση.

Η ηλεκτρονική εποχή είναι ίσως μία κάποια εθνική ευκαιρία.