Ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας αναχωρώντας από την Αθήνα για τις ΗΠΑ δεν είχε στα χέρια του την τελική ατζέντα που θα διαμόρφωνε την ουσία της συνάντησης με τον Ντόναλντ Τραμπ. Για την ακρίβεια η ατζέντα περιείχε μόνο τα κεφάλαια των αμερικανικών αιτημάτων.
Το ταξίδι στην Αμερική προγραμματίστηκε σε μία πολύ δύσκολη συγκυρία για το State Department. Βλέπετε, με την υπογραφή του πρωτοκόλλου παράδοσης παραλαβής στον Λευκό Οίκο, υπέβαλαν την παραίτησή τους από το Υπουργείο Εξωτερικών στην Ουάσινγκτον περί τις 5.000 υπάλληλοι όλων των βαθμίδων. Από αυτούς αντικαταστάθηκαν μέχρι σήμερα περί τα 1.000 άτομα, αριθμός μικρός για να διασφαλίσει την ομαλή λειτουργία του τεράστιου γραφειοκρατικού μηχανισμού που καθορίζει την καθημερινή προώθηση των αμερικανικών στρατηγικών σε κάθε γωνιά του πλανήτη. Τα πράγματα δηλαδή για την περιοχή μας εξακολουθούν να είναι επιεικώς θολά. Το μόνο στοιχείο που δεν τίθεται σε αμφισβήτηση είναι η, από την περίοδο Ομπάμα κιόλας, αναβάθμιση της γεωπολιτικής ανάγκης που αισθάνεται η Αμερική να διατηρήσει σε υψηλό επίπεδο τη σημαντικότητα του ελληνικού θύλακα στην Ανατολική Μεσόγειο και τη Βαλκανική. Όχι διότι η Αθήνα έκανε κάτι το ιδιαίτερο για την αναβάθμισή της. Πώς θα το πετύχαινε άλλωστε. Τη βασική «δουλειά» την έφερε εις πέρας ο ίδιος ο Ταγίπ Ερντογάν. Η ελληνική διπλωματία δεν χρειάστηκε να κουνήσει το δαχτυλάκι της. Η σταδιακά επιδεινούμενη σχέση καχυποψίας μεταξύ Ουάσινγκτον και Άγκυρας διαμόρφωσε συνθήκες αναβάθμισης του ελληνικού παράγοντα, ο Θεός της Ελλάδας ή κάτι ανάλογο.
Η διακυβέρνηση Τραμπ δεν διοικεί το State Department, όπως το έχουμε συνηθίσει. Η έλλειψη προσωπικού καθώς και η ελλιπής επάνδρωση των μηχανισμών στήριξης των πολιτικών οδήγησαν στη διαμόρφωση ενός «υβριδικού» μηχανισμού άσκησης εξωτερικής πολιτικής στις ΗΠΑ με άμεση παρέμβαση του Λευκού Οίκου στην καθημερινή διεκπεραίωση των ζητημάτων. Με λίγα λόγια τα πράγματα είναι λίγο στον αέρα δεδομένου ότι ο προσωπικός μηχανισμός διοίκησης του Ντόναλντ Τραμπ δεν λέει να στεριώσει σε ένα σταθερό σχήμα.
Σε αυτές τις συνθήκες στο ταξίδι του πρωθυπουργού, αν και πραγματοποιήθηκε σε πραγματικές συνθήκες έντασης στην Εγγύς Ανατολή και τη Δυτική Βαλκανική, εντούτοις δεν είχε διασφαλιστεί σε βάθος η προετοιμασία των κεφαλαίων της ατζέντας. Δεν φταίει η ελληνική πλευρά σε αυτό το σημείο. Η εμβέλεια των αποφάσεων της αμερικανικής μηχανής ως προς το κομμάτι που αφορά τον Λευκό Οίκο είναι σχετικά βραχυπρόθεσμης διάρκειας και εξαρτάται σε καθημερινή βάση από το πώς διαμορφώνονται οι συσχετισμοί εντός της αυλής του αμερικανού προέδρου. Επικίνδυνα πράγματα, θα πείτε. Αν παρακολουθήσει κανείς το «Κορεατικό ζήτημα» θα το αντιληφθεί, απαντούν με νόημα δυτικοί διπλωμάτες που δεν κρύβουν την ανησυχία τους ως προς το πώς διαμορφώνεται η εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ το τελευταίο διάστημα.
Η περίφημη ατζέντα του πρωθυπουργού λοιπόν, ακόμη εν διαμορφώσει κατά την πτήση του αεροσκάφους, περιέλαβε ορισμένες βασικές απαιτήσεις - ανάγκες των ΗΠΑ, όπως αυτές είχαν διαμορφωθεί ήδη από τη διακυβέρνηση Ομπάμα.
Ανάγκη συγκρότησης ενός νατοϊκού ή φιλονατοϊκού μετώπου κατά τις προδιαγραφές του συστήματος Βίσεγκραντ, που λειτουργεί γύρω από την Αυστρία με πρώην Ανατολικές χώρες. Οι Αμερικανοί δεν επιθυμούν να συζητούν ταυτόχρονα με πολλούς. Προτιμούν να επιβάλλουν επιλογές συζητώντας με έναν ο οποίος στη συνέχεια θα το επικοινωνεί σε άλλους. Για τη δουλειά αυτή του διπλωματικού «νεροκουβαλητή» έχουν σκεφτεί την Ελλάδα. Οι λόγοι είναι επαρκείς. Διαθέτει την πιο αποτελεσματική στρατιωτική μηχανή μεταξύ των αναποτελεσματικών, συνορεύει ή βρίσκεται κοντά με προβληματικά σημεία, ανήκει σε όλους τους σύγχρονους πολιτικο-οικονομικούς μηχανισμούς, είναι αποδεδειγμένα και σταθερά δυτικόφιλη, διαθέτει αμερικανική στρατιωτική παρουσία. Δύο είναι τα προβλήματα που αντιμετωπίζει ένα τέτοιο σχέδιο. Η ρωσική επιρροή σε Σερβία και ΠΓΔΜ. Όλα είναι υπό διαμόρφωση.
β) Στρατιωτικές βάσεις.
Η επέκταση των υπηρεσιών - υποδομών της αμερικανικής βάσης της Σούδας σε συνάρτηση με την αναβάθμιση του θεσμικού πλαισίου της από μονοετή σε πενταετή διάρκεια είναι το πρώτο ζητούμενο από αμερικανικής πλευράς. Υπάρχει και ένα δεύτερο ουσιώδες κεφαλαίο. Οι ΗΠΑ επιθυμούν να διασφαλίσουν και δεύτερο πυρήνα διευκολύνσεων υψηλού επιχειρησιακού επιπέδου με βασικό γεωγραφικό πεδίο εφαρμογής τη Βόρειο Αφρική (Αίγυπτο - Λιβύη) και υποστηρικτικά στην Εγγύς Ανατολή. Η «διευκόλυνση» αυτή καλό θα ήταν να βρίσκεται γεωγραφικά σε νοτιοδυτική περιοχή, να διαθέτει αεροδρόμιο όλων των χρήσεων, να διαθέτει σε άμεση γειτνίαση λιμάνι ικανό για επιχειρησιακούς σχεδιασμούς. Οι επιλογές λοιπόν δεν ξεπερνούν τις δύο με τρεις και εκτείνονται από την Καλαμάτα έως το Κατάκολο. Οι Αμερικανοί δεν προκρίνουν σε αυτή τη φάση λύσεις όπως την Κάρπαθο, ούτε επιθυμούν να εμπλακούν στην Κύπρο. Οι λόγοι είναι αυτονόητοι.
Το σχέδιο Ομπάμα για τη μεταφορά φυσικού αερίου από την Ανατολική Μεσόγειο (Ισραήλ Λεβιάθαν, αιγυπτιακό κοίτασμα ΖΟΡ, κυπριακά κοιτάσματα) προς τη Δύση (Ιταλία) και Αλεξανδρούπολη (offshore διευκολύνσεις) εξακολουθεί να είναι ενεργό. Υφίστανται προβλήματα, οικονομικής φύσεως κυρίως αλλά και κατασκευαστικά. Οι διεθνείς τιμές είναι αρκετά χαμηλές και δεν συνηγορούν στην άμεση εκτέλεση των σχεδίων. Παρόλα αυτά οι Ισραηλινοί επείγονται και οι Αιγύπτιοι πιέζουν. Η Ιταλία ακόμη αναλύει τα δεδομένα. Η Κύπρος ακολουθεί κάθε στρατηγικά συμφέρουσα πρόταση. Η Ελλάδα δεν μπορεί παρά να αναμένει προετοιμαζόμενη.
δ) Εξοπλισμοί.
Οι ΗΠΑ γνωρίζουν πως η Ελλάδα δεν διαθέτει κονδύλια και πως δεν είναι σε θέση να δανειστεί από τη διεθνή αγορά για αγορές όπλων. Μένουν οι βασικές μεσοβέζικες λύσεις της αναβάθμισης αμυντικών συστημάτων, βοήθειας με μεταχειρισμένο υλικό, τεχνική βοήθεια (σημαντικό) για την αναβάθμιση της αποτελεσματικότητας της ελληνικής μηχανής στη βάση των διεθνών στάνταρτς των δυτικών δυνάμεων.
Ως προς τα ελληνικά αιτήματα τα περιθώρια είναι πολύ στενά και δυστυχώς ανεξερεύνητα. Ούτε οι Αμερικανοί θα επενδύσουν τα χρήματά τους στην Ελλάδα λόγω φιλίας ούτε και το αμερικανικό κράτος μπορεί να επιβάλει σε επιχειρηματίες να επιλέξουν την Ελλάδα για επενδύσεις. Η περίφημη «εμβληματική επένδυση» που θα έδινε τον τόνο στην ελληνική οικονομική ανάπτυξη δεν φαίνεται ούτε και είναι δυνατό να φανεί στον ορίζοντα. Εκτός και αν αλλάξει κάτι δραματικά. Αυτή η προοπτική είναι περιορισμένων δυνατοτήτων και πάλι θα κινηθεί η όποια δυναμική σε μεσαία ή μικρά μεγέθη.
Καταλήγουμε. Το ταξίδι ήταν γεωπολιτικά ενδιαφέρον, αμυντικά σημαντικό, πολιτικά απαραίτητο για επικοινωνιακούς λόγους και οικονομικά ουδέτερο λόγω αντικειμενικών συνθηκών. Για να μην τρελαινόμαστε.
19°
