Δημοψηφίσματα και Kolotoumbes

Αν και κατάσταση στην Καταλονία παραμένει ακόμη ρευστή, η ισπανική εφημερίδα El Pais μίλησε για Kolotoumba, συγκρίνοντας αυτά που ακολούθησαν το καταλανικό δημοψήφισμα με αυτά που ακολούθησαν το ελληνικό. Ας ψάξουμε για τις διαφορές και τις ομοιότητές τους.

Το δημοψήφισμα στην Καταλονία ήταν ένα δημοψήφισμα που πραγματοποιήθηκε κατά παράβαση της συνταγματικής νομιμότητας της χώρας. Αντίθετα, το δημοψήφισμα που έγινε στην Ελλάδα τον Ιούλιο του 2015 ήταν νόμιμο και διοργανώθηκε από ένα κυρίαρχο κράτος.

Τότε διατυπώθηκαν σοβαρές ενστάσεις για τη συνταγματικότητα του ελληνικού δημοψηφίσματος από καθηγητές του συνταγματικού δικαίου. Το σύνταγμά μας απαγορεύει ρητά τη διενέργεια δημοψηφίσματος για δημοσιονομικά ζητήματα και το ερώτημα που τέθηκε ήταν στην ουσία δημοσιονομικό.

Επιπλέον, ο πολύ σύντομος χρόνος ανάμεσα στην εξαγγελία και την πραγματοποίηση του δημοψηφίσματος δεν άφηνε περιθώριο για να αναπτυχθεί ο προεκλογικός διάλογος.

Παρόλα αυτά ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας και το Συμβούλιο της Επικρατείας, που είχαν την αρμοδιότητα να εγκρίνουν το δημοψήφισμα, έκριναν ότι είναι νόμιμο και συνταγματικό.

Το δημοψήφισμα της Καταλονίας δεν μπορεί να θεωρηθεί έγκυρο ούτε από την πλευρά της συμμετοχής. Αν τα αποτελέσματα που εξέδωσαν οι διοργανωτές είναι πραγματικά, μόλις το 38% όσων έχουν δικαίωμα ψήφου ψήφισαν υπέρ της απόσχισης. Στη ελληνικό δημοψήφισμα και η συμμετοχή ήταν μεγάλη και το αποτέλεσμα υπέρ του ΟΧΙ αδιαμφισβήτητο.

Πέρα από την ουσιαστική διαφορά της νομιμότητας, τα δύο δημοψηφίσματα παρουσιάζουν σημαντικές ομοιότητες:

• Και στα δύο δημοψηφίσματα, εκείνοι που τα προκήρυξαν παραπλάνησαν τους πολίτες παρουσιάζοντας το αποτέλεσμά τους σαν ικανό να αλλάξει την πραγματικότητα. Απομόνωσαν το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος από το πολιτικό πλαίσιο και προσέφεραν στους ψηφοφόρους την αυταπάτη ότι η ψήφος τους αρκεί για να μεταβάλει τα πράγματα.

• Και τα δύο δημοψηφίσματα δημιούργησαν οικονομική ανασφάλεια, που εκφράστηκε με την απόσυρση των καταθέσεων. Στην Καταλονία τράπεζες και μεγάλες επιχειρήσεις ξεκίνησαν τις διαδικασίες για να μεταφέρουν την έδρα τους στην υπόλοιπη Ισπανία. Στην Ελλάδα οι τράπεζες έκλεισαν με την προκήρυξή του γιατί δεν είχαν πλέον λεφτά να δώσουν στους καταθέτες καθώς η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα δεν μπορούσε να τις τροφοδοτεί με ρευστό, εφόσον η Ελλάδα δεν βρισκόταν σε συμφωνία με τους εταίρους της. Τα δύο δημοψηφίσματα ενώ δεν έλυσαν το πρόβλημα για το οποίο προκηρύχτηκαν, δημιούργησαν συνθήκες οικονομικής κατάρρευσης.

• Και τα δύο δημοψηφίσματα αναιρέθηκαν από εκείνους που τα προκάλεσαν. Σε Καταλονία και Ελλάδα το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος έχασε την ισχύ του αμέσως μόλις οι εμπνευστές τους βρέθηκαν αντιμέτωποι με τις συνέπειές του.

Η αντίρρηση που θα διατυπωθεί είναι ότι οι ηγέτες οι οποίοι αναίρεσαν τα αποτελέσματα των δημοψηφισμάτων το έκαναν επειδή η δύναμη των λαών τους δεν μπόρεσε να υπερνικήσει ισχυρότερες δυνάμεις του συστήματος. Όμως οι συσχετισμοί ήταν δεδομένοι και τίποτε δεν ήταν άγνωστο πριν προκηρυχθούν τα δημοψηφίσματα.

Οι διοργανωτές των δημοψηφισμάτων επικαλέστηκαν το δίκιο των λαών τους. Το δίκιο στην Ελλάδα ήταν η απαίτηση οι δανειστές να χρηματοδοτούν την οικονομία χωρίς όρους και στην Καταλονία η κατάλυση του ισπανικού συντάγματος. Και στις δύο περιπτώσεις αγνοήθηκε το δίκιο των άλλων εμπλεκομένων.

Οι δημαγωγοί κατέχουν την τέχνη να παρουσιάζουν το επιθυμητό σαν εφικτό. Όλα είναι ευνοϊκά γι αυτούς μέχρι τη στιγμή που θα έρθουν αντιμέτωποι με τις συνέπειες των πράξεών τους. Έπειτα έρχεται η Kolotouba.