Ελλάδα-Καζακστάν: Σημειώσατε 2

Βλέποντας στο πρόγραμμα της Βουλής τη συζήτηση για την κύρωση της συμφωνίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης (και των κρατών-μελών της) με το Καζακστάν, ανακάλεσα στη μνήμη μου το εξής:

Πριν από 5 χρόνια, μεσούσης της κρίσης, επιχειρήθηκε ένα αδιανόητο για τα ελληνικά δεδομένα εγχείρημα: Να καταγραφούν όλοι εκείνοι οι παράγοντες που προκαλούν τις μείζονες διοικητικές παθολογίες. Μέχρι τότε, η γνώση μας για τη δημόσια διοίκηση περιοριζόταν σε αποστροφές του τύπου «ο μεγάλος ασθενής», «το τέρας της γραφειοκρατίας» και τα συναφή.

Το εγχείρημα, πέρα από τις πρακτικές δυσκολίες της ανεύρεσης αξιόπιστων στοιχείων, είχε και μια μεγάλη μεθοδολογική δυσκολία. Δεν είχαν αναπτυχθεί στη διεθνή βιβλιογραφία και τη διοικητική πρακτική αξιόπιστα πρότυπα για τον τρόπο διασύνδεσης των παραγόντων που δημιουργούν το πρόβλημα της διοικητικής αναποτελεσματικότητας. Τα μοντέλα των «λειτουργικών αναλύσεων» που υπήρχαν μέχρι τότε, στηρίζονταν σε μια αιτιοκρατική λογική, δηλαδή, εξέταζαν τη σχέση αιτίου με ένα αποτέλεσμα. Σύμφωνα με αυτή την αντίληψη, το πρόβλημα της δημόσιας διοίκησης μπορεί να οφείλεται, για παράδειγμα, στη διαφθορά (η οποία, όμως, θα μπορούσε να θεωρηθεί και ως αποτέλεσμα της κακοδιοίκησης) ή στην πολυνομία (που θα μπορούσε, επίσης, να είναι αποτέλεσμα της κακοδιοίκησης κι όχι αίτιο) κ.ο.κ.

Εμείς προτείναμε, αντί των παραδοσιακών προσεγγίσεων, μια συστημική προσέγγιση της λειτουργίας του διοικητικού συστήματος. Σύμφωνα με αυτή, έπρεπε να ανακαλύψουμε το ιδιαίτερο νόημα καθενός εκ των τμημάτων που αποτελούν το διοικητικό σύστημα (τουτέστιν του συστήματος λήψης απόφασης, των δομών εφαρμογής, του ανθρώπινου δυναμικού και του προϋπολογισμού) και να το συσχετίσουμε με το πρόβλημα αναφοράς. Αυτό το πρόβλημα-ομπρέλα το ορίσαμε ως «πελατειασμό». Έπρεπε λοιπόν, σύμφωνα με τη μεθοδολογία μας, να αποδείξουμε ότι καθένα από τα μέρη του διοικητικού συστήματος μπορεί να προκαλέσει, από μόνο του, το αποτέλεσμα αναφοράς: τον πελατειασμό.    

Παρουσιάσαμε την επιστημονική μας εφεύρεση στον ΟΟΣΑ, τον μοναδικό παγκόσμιο οργανισμό με αξιόπιστο διοικητικό know how. Οι πρώτες επιφυλάξεις των εμπειρογνωμόνων του ΟΟΣΑ κάμφθηκαν όταν η μεθοδολογία επιβεβαιώθηκε από μια έρευνα στάσεων και αντιλήψεων που ακολούθησε, καθώς και από τα αποτελέσματα δομημένων συζητήσεων σε ομάδες εστίασης (focus groups).

Οι ελληνικές κυβερνήσεις της περιόδου εκείνης αδιαφόρησαν, τα μάλα, για τα ευρήματα της ελληνικής λειτουργικής αξιολόγησης, ενώ οι δανειστές περιορίστηκαν να επιστήσουν την προσοχή των υπουργών στα ευρήματα.

Εκείνη την περίοδο το Καζακστάν ζήτησε από τον ΟΟΣΑ μια «λειτουργική ανάλυση» για τη δική του δημόσια διοίκηση και ο Οργανισμός, βρίσκοντας αξιόλογη τη δική μας μεθοδολογική προσέγγιση, μας ζήτησε να τον συνδράμουμε. Έτσι, βρεθήκαμε να κάνουμε εξαγωγή τεχνογνωσίας!

Εκείνη η λειτουργική ανάλυση της δημόσιας διοίκησης του Καζακστάν ολοκληρώθηκε μετά από 4 χρόνια και οι υποδείξεις της εφαρμόζονται σήμερα από την κυβέρνηση των Καζάκων. Ναι, είναι η ίδια χώρα με την οποία η ΕΕ και τα κράτη-μέλη της συμβάλλονται, σήμερα, μέσω του Μνημονίου που ήρθε προς κύρωση (και) στην ελληνική Βουλή. Πώς έγινε αυτό; Κατά την ταπεινή μου γνώμη, πρέπει να έπαιξε ρόλο και το γεγονός ότι το ίδιο διάστημα που οι εκπρόσωποί μας επέλεγαν τις περικοπές των μισθών και των συντάξεων, οι Καζάκοι αύξαναν τις δαπάνες τους για την Παιδεία μέχρι το (αδιανόητου για τα ελληνικά δεδομένα) 17% του προϋπολογισμού τους...