Αλλαγή φύλου άρπα κόλλα;

Όταν πριν από δέκα περίπου χρόνια η Μεγάλη Βρετανία και η Ισπανία πέρασαν νόμους που αναγνώριζαν τη δυνατότητα να αλλάξει κανείς φύλο στην ταυτότητα χωρίς χειρουργικές επεμβάσεις, η νομοθεσία τους χαιρετίστηκε ως πρωτοποριακή. H διαφορά αυτών των κειμένων που ισχύουν ακόμα με όσα συζητιούνται σήμερα στην Ελλάδα είναι πολύ σημαντική: Εκεί ο νόμος δεν δέχεται την αρχή του «ό,τι δηλώσεις είσαι» αλλά ορίζει πολύ συγκεκριμένα πρωτόκολλα διάγνωσης και ιατρικής παρακολούθησης. Την τελευταία πενταετία οι εξελίξεις έχουν επιταχυνθεί. Πλέον προβάλλεται διεθνώς το αίτημα της αλλαγής φύλου με μια απλή δήλωση στο ληξιαρχείο, μετά την ψήφιση σχετικών νόμων στην Αργεντινή το 2012 και στη Μάλτα πέρσι.

Θα πρέπει εδώ να τονιστεί κάτι πολύ σημαντικό: Είναι άλλο πράγμα η αλλαγή φύλου στα χαρτιά χωρίς ιατρικές προϋποθέσεις και εντελώς διαφορετικό η αλλαγή στοιχείων που αφορούν την ταυτοποίηση του ατόμου (όπως το φύλο και το όνομα) χωρίς κανέναν απολύτως περιορισμό και προϋπόθεση. Πριν λίγους μήνες, ο νέος νόμος που ψηφίστηκε στη Γαλλία προβλέπει δικαστική διαδικασία με την παρουσία μαρτύρων που να βεβαιώνουν ότι το άτομο ζει σύμφωνα με το επιθυμητό φύλο. Υπάρχει τρόπος να συμβιβαστεί τόσο το αίτημα των τρανς οργανώσεων να μην εξαρτώνται από ψυχιατρικές διαγνώσεις όσο και η ανάγκη της πολιτείας να στηρίζεται σε κάτι παραπάνω από μια απλή υπεύθυνη δήλωση.

Το νομοσχέδιο που συζητιέται στην ελληνική Βουλή με πρωτοβουλία της κυβέρνησης προσπαθεί να συνδυάσει τη νομοθεσία της Μάλτας με αυτή της Γαλλίας. Προβλέπει μεν δικαστική διαδικασία, όμως χωρίς μάρτυρες και χωρίς να ορίζει με βάση ποια αντικειμενικά στοιχεία ο δικαστής μπορεί να απορρίψει την αίτηση σε περίπτωση ατόμων που δεν είναι τρανς, αλλά θέλουν να αλλάξουν στοιχεία για δόλιους σκοπούς. Η διαδικασία είναι απολύτως μυστική και κεκλεισμένων των θυρών. Με αυτό τον τρόπο προστατεύεται η ιδιωτικότητα του ατόμου, ανοίγει όμως ο δρόμος για άπειρα γραφειοκρατικά μπλεξίματα όταν το άτομο εμφανιστεί ξαφνικά σε μια υπηρεσία με αλλαγμένο όνομα και φύλο σε σχέση με πριν. Τέλος ορίζει ότι το άτομο μπορεί να το μετανιώσει και να αλλάξει φύλο για ακόμα μια φορά στη διάρκεια της ζωής του.

Δεν χρειάζεται να υπενθυμίσουμε σε πόσες περιπτώσεις η νομοθεσία αντιμετωπίζει διαφορετικά τα δύο φύλα: Στρατός, φυλακές, ασφαλιστικά συστήματα, αθλητισμός. Αντίστοιχες είναι και οι πιθανότητες καταστρατήγησης ενός νόμου που στηρίζεται σε μία απλή δήλωση και προβλέπει μυστικές, απόρρητες διαδικασίες αλλά και τη δυνατότητα κάποιος να αλλάξει πάνω από μία φορά. Ταυτόχρονα οι τρανς οργανώσεις αποδυναμώνουν το αίτημά τους όταν υποστηρίζουν μέσα στη Βουλή  τη δυνατότητα να αλλάζει κανείς φύλο όσες φορές θέλει. Αν το φύλο είναι τόσο ρευστό όσο ορίζει η queer θεωρία, σίγουρα δεν υπάρχει καμία ανάγκη γραφειοκρατικής κατοχύρωσής του.

Η εύκολη και πρόχειρη απάντηση σε όλα αυτά από εκείνους που θέλουν να προβάλλουν ένα ανεκτικό προφίλ χωρίς να έχουν κάνει τον κόπο να διαβάσουν το νομοσχέδιο, είναι ότι ο καθένας έχει δικαίωμα να ορίζει τον εαυτό του όπως θέλει αφού αυτό δεν επηρεάζει κανέναν άλλο. Όμως η ταυτότητα δεν είναι ιδιωτικό άλλα δημόσιο έγγραφο και όσα αναγράφονται σε αυτήν δεν επηρεάζουν μόνο το ίδιο το άτομο, αλλά  και τη σχέση του με την πολιτεία και τις συναλλαγές με τους υπόλοιπους συμπολίτες του.

Ως προς το όριο ηλικίας οι οργανώσεις πρεσβεύουν την κατάργηση κάθε ηλικιακού περιορισμού και η κυβέρνηση προσανατολίζεται να το κατεβάσει  στα 15 έτη, χαμηλότερα και από αυτό που ισχύει στη Μάλτα. Για τους ανήλικους η διαδικασία απαιτεί τη συναίνεση των γονέων. Γεννάται εδώ το ερώτημα ποιο είναι το καλό του παιδιού και ποιος (γιατρός, νομοθέτης ή γονέας) είναι σε θέση να το ορίσει. Οι εξελίξεις τρέχουν,  και ήδη στο εξωτερικό συνταγογραφούνται θεραπείες που παρεμποδίζουν την ορμονική ανάπτυξη παιδιών προεφηβικής ηλικίας που ταυτίζονται με το αντίθετο φύλο. Για τους υποστηρικτές τους, τέτοιες θεραπείες είναι απαραίτητες ώστε να μην τραυματιστούν τα παιδιά από τη βιολογική έλευση του ανεπιθύμητου φύλου. Για τους πολέμιους, είναι απαράδεκτες καθώς πολλοί άνθρωποι συμφιλιώνονται με το βιολογικό τους φύλο κατά τη διάρκεια της εφηβείας τους. Ποιος γονιός είναι σε θέση να κρίνει με επάρκεια θέματα που διχάζουν την επιστημονική κοινότητα; Και χωρίς να κατηγορηθεί για «κακοποίηση ανηλίκου» ο,τιδήποτε κι αν αποφασίσει τελικά;

Επίδοξος πολιτικός αρχηγός δήλωσε τις προάλλες ότι στο θέμα της αλλαγής φύλου «θα ψηφίσει ό,τι έρχεται από την Ευρώπη» λες και πρόκειται για το ...μνημόνιο. Όμως όπως είδαμε, δεν υπάρχει κάτι ενιαίο που ισχύει σε όλη την Ευρώπη (στη Γερμανία π.χ. δεν υπάρχει καν η δυνατότητα να αλλάξει κανείς φύλο χωρίς επέμβαση, αν και αυτό έχει κριθεί αντισυνταγματικό). Αυτό που υπάρχει είναι ένας διεθνοποιημένος ιστός ακτιβιστικών οργανώσεων που βαθμολογεί τη συμμόρφωση των κυβερνήσεων σε διάφορα «προαπαιτούμενα». Δουλειά των πολιτικών κομμάτων δεν είναι να ακολουθούν τυφλά οτιδήποτε ορίζεται ως «προοδευτικό» από μία κυβέρνηση συγκεκριμένου ιδεολογικού προφίλ. Αλλά να επεξεργάζονται δικές τους προτάσεις που να προστατεύουν τόσο τα δικαιώματα του ατόμου όσο και την ευνομούμενη λειτουργία της πολιτείας.