Σήμερα, έχουμε την τιμή να φιλοξενούμε τον δόκτορα Χορστ Ράιχεν-Μπάχεν, επίτιμο καθηγητή επιδημιολογίας στο πανεπιστήμιο της Χαϊδελβέργης. Ο καθηγητής και οι βοηθοί του (βλέπε φωτογραφία) έχουν και στο παρελθόν ασχοληθεί με τις πολιτικές ασθένειες της χώρας μας. Η νέα τους έρευνα επικεντρώνεται στην προπαγάνδα του κόμματος της Χρυσής Αυγής και στο πώς αυτή διαχέεται στον πληθυσμό.
Δόκτορα, καλημέρα σας. Καταρχάς, πώς εσείς ένας επιδημιολόγος ασχοληθήκατε με ένα τέτοιο θέμα;
Μα, βλέπουμε ότι ο λόγος της Χρυσής Αυγής δρα εθιστικά στον πληθυσμό. Ο κόσμος επαναλαμβάνει σαν υπνωτισμένος τις διάφορες φράσεις-κλισέ διασπείροντάς τις ακόμη περισσότερο. Το φαινόμενο λοιπόν έχει πάρει τη μορφή επιδημίας. Άρα, εμπίπτει στις αρμοδιότητές μου.
Σε ποιους χώρους εστιάσατε την έρευνά σας;
Καλύψαμε ένα ευρύ φάσμα. Μελετήσαμε χιλιάδες προφίλ στα social media, διαβάσαμε εκατοντάδες άρθρα και σχόλια, συζητήσαμε με ανθρώπους σε ουρές δημόσιων υπηρεσιών και λαϊκές αγορές, κρυφακούσαμε συνομιλίες ανάμεσα σε φίλους... Είναι εντυπωσιακό το γεγονός ότι, οι ίδιες φράσεις, επαναλαμβάνονται συνεχώς από ανθρώπους άσχετους μεταξύ τους.
Πώς είστε σίγουρος ότι αυτή η επιδημία –όπως την χαρακτηρίζετε- ξεκινά από τα γραφεία του συγκεκριμένου κόμματος; Μπορεί ο κόσμος να λέει αυθόρμητα αυτά τα λόγια!
Καθηγητά, με συγχωρείτε αν σας πρόσβαλα, αλλά οι αναγνώστες μας έχουν το δικαίωμα να μάθουν.
Κοιτάξτε, όλα τα κόμματα έχουν ειδικευμένους ανθρώπους, επαγγελματίες, που ασχολούνται με αυτόν τον τομέα. Η Χρυσή Αυγή διαθέτει και αυτή ένα πολυπληθές και, οφείλω να παραδεχτώ, πολύ ικανό τιμ. Ειδικά στον τομέα της διαδικτυακής προπαγάνδας (social media, σχόλια σε ιστολόγια και ιστοσελίδες κτλ) οι άνθρωποι είναι πολύ μπροστά! Για παράδειγμα, έχετε προσέξει ότι οι περισσότεροι υποστηρικτές του κόμματος είναι ανορθόγραφοι; Πιστεύετε ότι αυτό είναι τυχαίο;
Δεν ξέρω... Ίσως απλά να μην πρόσεχαν στο σχολείο.
Είστε μακριά νυχτωμένος, αγαπητέ μου. Θα σας πω μονάχα το εξής: Υπάρχουν ενδείξεις ότι οι επιστήμονες της Χρυσής Αυγής έχουν αναπτύξει ένα ειδικό λογισμικό που επεμβαίνει στην ορθογραφία. Δηλαδή εκείνοι γράφουν κανονικά, αλλά, με την παρέμβαση της υψηλής τεχνολογίας, το κείμενο εμφανίζεται στα μάτια μας με ορθογραφικά και συντακτικά λάθη.
Εντυπωσιακό! Γιατί, όμως, το κάνουν αυτό;
Μα για να το παίζουν ότι είναι πιο κοντά στο λαό! Ξέρετε, οι μορφωμένοι άνθρωποι γίνονται συχνά αντιπαθείς. Αντίθετα, ο λόγος που βρίθει από ασυνταξίες, ανορθογραφίες και ανοησίες αγγίζει ευκολότερα μια μερίδα του πληθυσμού.
Υπάρχουν και άλλες τέτοιες τεχνικές;
Ναι. Για παράδειγμα, θα έχτε παρατηρήσει ότι γράφουν σχεδόν πάντα με κεφαλαία.
Και αυτό βάσει σχεδίου είναι;
Βεβαίως! Βλέπετε, τα κεφαλαία μοιάζουν σαν να φωνάζουν. Και εδώ, στην όμορφη χώρα σας, όποιος φωνάζει αποκτά αυτομάτως ένα πλεονέκτημα απέναντι σε εκείνον που αναπτύσσει με νηφαλιότητα τα επιχειρήματά του. Υποπτεύομαι μάλιστα, ότι κάποιοι βάζουν σελοτέιπ στο πλήκτρο των κεφαλαίων ώστε να είναι μόνιμα πατημένο και να μην γράψουν κατά λάθος με πεζά.
Ευφυές! Ας μιλήσουμε όμως για κάτι άλλο. Βλέπω εδώ ότι έχετε κωδικοποιήσει κάποιους συγκεκριμένους τύπους ανθρώπων…
Καταρχάς, οι βοηθοί μου και εγώ απομονώσαμε κάποιες φράσεις κλισέ που τις συναντούμε παντού. Έπειτα, επινοήσαμε τους αντίστοιχους ανθρώπους, τους αρχετυπικούς χρυσαυγίτες δηλαδή, που τις χρησιμοποιούν. Τέλος, για τις ανάγκες της έρευνας, δώσαμε ονόματα σε αυτούς τους χαρακτήρες. Καταλάβατε;
Δεν τα πιάνετε και πολύ εύκολα, πάντως… Να, για παράδειγμα, ένας αρχετυπικός χαρακτήρας είναι ο λεγόμενος «Εισαγγελέας». Ο συγκεκριμένος τύπος, παρότι φανατικός υποστηρικτής του κόμματος, κατηγορεί όσους εναντιώνονται στην Χρυσή Αυγή, ότι εκείνοι ευθύνονται για την άνοδό της.
Ομολογώ ότι μπερδεύτηκα λίγο.
Είναι απλό. Ο Εισαγγελέας λέει: «Εσείς φταίτε για την άνοδο της Χρυσής Αυγής. Όσο θα αντιδράτε, τόσο θα ανεβαίνουν να ποσοστά της. Σταματήστε να φωνάζετε (για τα κηρύγματα μίσους, για τον ρατσιστικό λόγο, για τα μαχαιρώματα κτλ) και τα ποσοστά της θα πέσουν». Ο στόχος είναι προφανής: Να «νομιμοποιηθούν» σιωπηλά τόσο η ρητορική όσο και οι πρακτικές του κόμματος αυτού.
Πολύ έξυπνο.
Ο επόμενος τύπος είναι ο «Δημοκράτης». Αυτός λέει: «Δημοκρατία δεν έχουμε; Ελευθερία του λόγου δεν έχουμε; Άρα θα υποστείτε και το λόγο της Χρυσής Αυγής». Φυσικά η ίδια η Χρυσή Αυγή είναι εναντίον της δημοκρατίας και της ελευθερίας του λόγου (των άλλων). Μια παραλλαγή του Δημοκράτη είναι ο λεγόμενος «Σουρεαλιστής». Θα τον έχετε συναντήσει. Είναι ο τύπος που χαρακτηρίζει ναζιστική την τιμωρία του ποδοσφαιριστή που χαιρέτισε ναζιστικά. Μια άλλη σουρεαλιστική του περφόρμανς είναι όταν κατηγορεί τους άλλους για γκαιμπελισμό, παρότι στο κόμμα του χρησιμοποιούν αυτούσιες φράσεις του Γιόζεφ Γκαίμπελς.
Άλλη περίπτωση;
Ένας αγαπημένος μου τύπος είναι ο λεγόμενος «Πονάω αλλά μ’ αρέσει». Αυτός διακρίνεται από τη συχνή χρήση των λέξεων αλλά και όμως. Λέει για παράδειγμα: «Εγώ δεν είμαι ούτε ναζί, ούτε ρατσιστής. Όμως η ΧΑ είναι η μόνη λύση. Δεν τους γουστάρω λοιπόν, αλλά θα τους ψηφίσω».
Δεν είναι λίγο κουτοπόνηρη αυτή τακτική;
Είναι, αλλά πιστέψτε με, έχει μεγάλη επιτυχία. Ας περάσουμε όμως στον «Μικρό Ηρόδοτο». Μερικές από τις φράσεις του: «Ο χαιρετισμός αυτός δεν είναι ναζιστικός. Έτσι χαιρετούσαν οι Σπαρτιάτες, οι Πελασγοί και ο Μεταξάς, που είπε το Όχι στους Τούρκους –ή στους Πέρσες, δεν θυμάμαι καλά». «Η σβάστικα είναι απλά ένα αρχαιοελληνικό σύμβολο -τι δεν καταλαβαίνεις;». «Τα Πρωτόκολλα των Σοφών της Σιών είναι αυθεντικό κείμενο». «Τα στρατόπεδα συγκέντρωσης τα οργάνωσαν οι ίδιοι οι Εβραίοι για να το παίζουν μετά θύματα». «Ο ΕΛΑΣ δεν πολέμησε τους Γερμανούς. Την αντίσταση την έκαναν τα Τάγματα Ασφαλείας».
Σουρεαλιστής κι αυτός, δηλαδή.
Αναμφισβήτητα. Θα μπορούσαμε ακόμη να αναφέρουμε τον Μπανιαρισμένο (ο οποίος αποκαλεί άπλυτους τους αριστερούς), τον Καζαντζίδη (που θεωρεί ότι όποιος διαφωνεί με τη Χρυσή Αυγή, κατοικεί οπωσδήποτε στην Εκάλη και οδηγεί καγιέν), τον Υπεράνθρωπο («Οι μετανάστες είναι υπάνθρωποι»), τον Παραπονιάρη («Δηλαδή για όλα η Χρυσή Αυγή φταίει;»), τον Απογοητευμένο («Κρίμα, κ.Τάδε που σας δώσανε και στήλη στην εφημερίδα»), τη Μάτα Χάρι («Οι Πακιστανοί έρχονται εδώ με εντολή των Τούρκων»)…
Ωραία όλα αυτά. Πώς όμως μπορούμε να σταματήσουμε την επιδημία;
Δεν σας ακούω καλά. Κάνει παράσιτα. Ναι; Ναι;
Δυστυχώς έχει πρόβλημα η γραμμή. Θα πρέπει να κλείσουμε. Ευχαριστούμε δόκτορα Ράιχεν-Μπάχεν!
