1. Τα αποτελέσματα των γερμανικών εκλογών ήταν ιστορικής σημασίας εξέλιξη αλλά σε καμία περίπτωση δεν είχαμε σεισμό που να προκαλεί τεκτονικές μετατοπίσεις. Οπωσδήποτε είναι σημαντικό το γεγονός ότι έχουμε για πρώτηφορά στη μεταπολεμική Γερμανία, την είσοδο στη Βουλή ενός ακροδεξιού ευρωσκεπτικιστικού κόμματος.
Όμως δεν είχαμε εξέλιξη που να πλησιάζει το βρετανικό δημοψήφισμα για το Brexit, ούτε τηνεκλογήΤραμπ. Κι αυτό γιατί το AfDκέρδισε12,6% των ψήφων,το οποίο αποτελεί φυσιολογική εξέλιξη γιατί:
α) η Γερμανία δεν θα μπορούσε να μείνει εκτός της ακροδεξιάς «γρίπης» που έχειεπηρεάσει το Δυτικό κόσμο. Αντιθέτως θα έλεγα ότι άργησε ή μάλλον «κρατήθηκε» για να το διαχειριστεί τελευταία. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι στις ελληνικές εκλογές του Μάιου 2012, το άθροισμα Ανεξάρτητων Ελλήνων και ΧρυσήςΑυγής ανήλθε στο 17,57% (10,60% + 6,97%). Εάν προσθέσουμε το ποσοστό του ΚΚΕ και του ακραίου ΣΥΡΙΖΑ τότε το άθροισμα των αντισυστημικών κομμάτων υπερέβηκε το 30%.β) η μεγάλη εικόνα δείχνει ότι το 87,6% των Γερμανών ψηφοφόρωνψήφισεφιλοευρωπαϊκά και γ) ο ακροδεξιός λαϊκισμός έχει ήδη υποστεί σημαντικές ήττες σε σημαντικές χώρες της ΕΕ.
Άρα το να λέμε ότι είχαμε «σεισμό» που προκαλεί τεκτονικές αλλαγές αποτελεί υπερβολή ή λαϊκισμό.
2. Είναι σίγουρο ότι η Γερμανία μετακινήθηκε ένα κλικ πιο δεξιά.Τα κόμματα της Κεντροαριστεράς/Αριστεράς είτε υποχώρησαν σε ιστορικά χαμηλά (SPD),είτε υποχώρησαν σε σειρά μεγέθους (το κόμμα της Αριστεράς υποχώρησε από την 3η στην 5η θέση ).
Το γεγονός ότι για να κυβερνηθεί θα πρέπει να σχηματιστεί είτε α) κυβέρνηση μειοψηφίας (μικρή πιαθνότητα)είτε β) συνασπισμός Τζαμάικα (Χριστιανοδημοκράτες, Φιλελεύθεροι και Πράσινοι),αυξάνει την πολιτική αστάθεια κι αυτό θα βοηθήσει στον έλεγχο της ανατίμησης της ισοτιμίας ευρώ δολαρίου.
Η Γερμανία έχειπροϊστορία σχηματισμού κυβερνήσεων συνεργασίας ακόμα και μεταξύ κόμματων που βρίσκονται στην αντίπεραόχθη όπως μεταξύ Χριστιανοδημοκρατών και Σοσιαλδημοκρατών. Το πρόβλημα είναι ότι όποιο κόμμα συνεργάζεται με την Μέρκελ βλέπει τα ποσοστά του να μειώνονται στις επόμενες εκλογές.
Είναι χαρακτηριστικό ότι ο ηγέτης των ΣοσιαλδημοκρατώνΜάρτιν Σούλτς αποκάλεσε τη Μέρκελ ως “HooverofIdeas”κατά τη διάρκεια του αποκαλούμενου«Elephants’ roundtable» μεταξύ των πολιτικών αρχηγών το βράδυ των εκλογών. Αυτό σημαίνει ότι παρότι τα κόμματα του Τζαμάικαξεκινούν από κοινή βάση την στήριξη στο ευρωπαϊκό πρότζεκτ, ενδεχομένως να δούμε πολλά μπρος-πίσω στις διαπραγματεύσεις, οι οποίες ενδεχομένως να ολοκληρωθούν μετά τα Χριστούγεννα. Άρα βλέπω αύξηση της μεταβλητότητας στις αγορές το επόμενο διάστημα.
3. Η Άνγκελα Μέρκελ επανεκλέχτηκε για 4η φορά κι αυτό αποτελεί τεράστια επιτυχία γιατί αντιμετώπισε σημαντικές, ιστορικής σημασίας προκλήσεις όπως α) το προσφυγικό, β) την ουκρανική κρίση γ) την ευρωπαϊκή κρίση χρέους δ) το Brexit και ε) την εκλογή Trump. Το ρίσκο είναι ότι δεν φαίνεται στον ορίζοντα Γερμανός πολιτικός που θα μπορούσε να την αντικαταστήσει και τα αποτελέσματα την καταγράφουν ως πιο αδύναμη στο εσωτερικό της Γερμανίας.
Αντιθέτως, η επόμενη ημέρα των εκλογών την βρίσκει ενισχυμένη σε διεθνές επίπεδο. Κι αυτό γιατί είναι η μοναδική ηγέτης του G20 που εκλέγεται για 4η φορά κι έχει καθιερωθεί ως η Φωνή της Ελευθερίας, εκπροσωπώντας μετά την εκλογή Trump το σύνολο της κοινής γνώμης της Δύσης.Έχοντας υπόψιν τις επερχόμενες εξελίξεις στο ευρωπαϊκό project, εκτιμώ ότι σταδιακά θα δούμε την Μέρκελ να αναβαθμίζει πανευρωπαϊκό προφίλ της, φέρνοντας σε δεύτερη μοίρα το γερμανικό προφίλ της.
4. Η απήχηση των Χριστιανοδημοκρατών υποχώρησε,έλαβαν το χαμηλότερο ποσοστό τους από το 1949, κι έχασαν 1 εκατομμύριο ψήφους προς το ευρωσκεπτικιστικό AfD. Παρόλα αυτά διατήρησαν την ηγεμονική θέση τους, το οποίο αποτελεί σημαντική επιτυχία.
Κι αυτό γιατί ενώ παραδοσιακά εκπροσωπούν το συντηρητικό τμήμα του πολιτικού φάσματος, κατά τη διάρκεια της προηγούμενης κοινοβουλευτικής θητείας, μετακινήθηκαν σε πιο μετριοπαθείς και ριζοσπαστικές θέσεις χωρίς να χάσουν το μεγαλύτερο τμήμα της απήχησης τους. Θα αναφέρω χαρακτηριστικά τη στάση της κυβέρνησης στο θέμα της προσφυγικής κρίσης, το σχέδιο για κλείσιμο των πυρηνικών σταθμών παραγωγής ενέργειας και τηνανάπτυξη των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας
5. Είναι ξεκάθαρο ότι είναι το SPD είναι ο μεγάλος χαμένος των γερμανικών εκλογών, γιατί έλαβε 20,5% των ψήφων, το οποίο αποτελεί ιστορικό χαμηλό.Το SPD ακολουθεί την πορεία της ευρωπαϊκής κεντροαριστεράς που ψάχνει για τον επανακαθορισμό του ρόλου της στο σύγχρονο πολιτικό σύστημα.
Όπως είχααναφέρει στο προηγούμενο άρθρο, οι Σοσιαλδημοκράτες θα κρατήσουν την Αξιωματική Αντιπολίτευσηεπειδή το AfD κατέλαβε την τρίτη θέση. Κι αυτό γιατί εάν συμμετάσχει στην κυβέρνησητότε η απήχηση της θα συνεχίσει τη φθίνουσα πορεία και το ευρωσκεπτικιστικό κόμμα AfDθα παίζειτο ρόλο της ΑξιωματικήςΑντιπολίτευσης. Είναι σίγουρο ότι θα πιέσει για αύξηση των δημοσίων δαπανών.Λόγω της πτώσης των ποσοστών του, και της εισόδου του AfDστην Bundestagείναι εξαιρετικά πιθανό να δούμε το SPDνα πολώνει το κλίμα σε σχέση με το AfD.
6. H Καγκελάριος Μέρκελ έχειήδη κάνει σημαντικά βήματα στην κατεύθυνσητης προσέγγισης με τους Πράσινους, ειδικά στον τομέα της ενέργειας όπου η Γερμανία κατέχει το υψηλότερο ποσοστό παραγωγής ενέργειαςαπό ανανεώσιμες πηγές,ανάμεσα στις χώρες του G7.
Επίσης, η Μέρκελ μαλάκωσε την ρητορική σε σχέση με το Ελληνικό ζήτημα για το οποίο οι Πράσινοι διατηρούν πιο εποικοδομητική στάση.Το πιο σημαντικό είναι ότι όρθωσε το ανάστημα της στην ρητορική Τραμπ και στις απαιτήσεις του Λονδίνου κατά τις διαπραγματεύσεις για το Brexit.
Είναι χαρακτηριστικό ότι αμέσως μετά την ανακοίνωση των εκλογικών αποτελεσμάτων, 3 από τα 4 μέλη της ηγεσίας των Πρασίνων παραιτήθηκαν και προκηρυχθήκαν εκλογές για την ηγεσία του κόμματος,αφήνονταςελεύθερο πεδίο στον τουρκικής καταγωγής Cem Özdemir, ο οποίος δεν εκφράστηκε αρνητικά στο ενδεχόμενο συνεργασίας των Πρασίνων με τους Χριστιανοδημοκράτες.
7. Οι Φιλελεύθεροι το οποίο είναι pro-businessκόμμα,το οποίο υπερδιπλασίασε τις δυνάμειςτου. Οι θέσεις τους βρίσκονται στην αντίπεραόχθη σε σχέση με αυτές των Πρασίνων στα θέματα της ενέργειας (επιθυμούν τη διατήρησηλιγνιτωρυχείων), της διευθέτησης του Ελληνικού χρέους (επιθυμούν το Grexitεάν τεθείθέμαδιευθέτησης) και της φορολογίας (επιθυμούν τη μείωση της φορολογίας). Είναι όμως μέλη του ALDE, το οποίο είναι από τα πιο φιλοευρωπαϊκάκόμματα του Ευρωκοινοβουλίου.
Το κρίσιμο σημείο είναι ποια θα είναι η στρατηγική του κόμματος στην περίπτωση συμμετοχής στην κυβέρνηση συνεργασίας. Κι αυτό γιατί η προηγούμενη κυβερνητική συνεργασία με την Μέρκελ, τους άφησε εκτός Βουλής για τέσσερα χρόνια.
8. Στην Γεωγραφία των αποτελεσμάτων, οι πιο σημαντικές αλλαγές έλαβαν χώρα
α) στη Βαυαρία όπου για πρώτη φορά το Χριστιανοκοινωνικό κόμμα (αδελφό κόμμα των Χριστιανοδημοκρατών) έπεσεγια πρώτη φορά κάτω από το επίπεδο του 40%, Είναι προφανές ότι οι προσφυγικές ροές που στις περισσότερες περιπτώσεις εισέρχονταν μέσω Βαυαρίας προκάλεσαν τη μετακίνηση ψηφοφόρων του σε κόμματα που προωθούν ξενοφοβική ατζέντα και
β) στα κρατίδια που αποτελούσαν την πρώην Ανατολική Γερμανία το AfD έλαβε διπλάσια ποσοστά σε σχέση με τα κρατίδια που αποτελούσαν την πρώην Δυτική Γερμανία. Είναι γεγονός ότι οι κάτοικοι είτε έχουν λιγότερο ευρωπαϊκή κουλτούρα είτε είδαν τα εισοδήματα τους να πιέζονται από τις χαμηλότερες αμοιβές των μεταναστών/προσφύγων.
9. Το AfD κατέβηκε με ευρωσκεπτικιστική, ξενοφοβική ατζέντα. Είναι κλασσικό anti-establishment μόρφωμα, στο εσωτερικό του οποίου υπάρχουν σημαντικές αντιθέσεις. Επίσης μία σειρά στελεχών εκφράζουν συμπάθειες προς το ναζιστικό καθεστώς ή εμμέσως αμφισβητούν το Ολοκαύτωμα.
Είναι χαρακτηριστικό των εσωτερικών αντιθέσεων ότι α) η επικεφαλής του κόμματος Jörg Meuthenδήλωσετο βράδυ των εκλογών ότι θα επιδιώξει εξεταστική επιτροπή κατά τηςΜέρκελ για το μεταναστευτικό και β) ηπρώην πρόεδρος του κόμματος και βουλευτήςFraukePetry ανακοίνωσε ότι δεν θα συμμετάσχει στην κοινοβουλευτικήομάδα του AfD.Η ίδιαείχε κατηγορήσει τον εκπρόσωπο της εξτρεμιστικής πτέρυγας του AfDBjörnHöcke για τις δηλώσεις του κατά του Μνημείου του Ολοκαυτώματος. Αποτελεί ερωτηματικό το πώς θα συμπεριφερθεί εντόςκι εκτός Κοινοβουλίου. Είναι χαρακτηριστικό ότι αμέσωςμετά την ανακοίνωση των αποτελεσμάτων σχηματίστηκεαντιδιαδήλωσηεκατοντάδων φίλων των Πρασίνων και του κόμματος της Αριστεράςέξω από τα κεντρικά γραφεία του AfD στην Alexanderplats.
10. Οι ακροδεξιοί ευρωσκεπτικιστές βγήκαν τρίτο κόμμα στη Γερμανία, όπου η οικονομία τρέχει, είναι η πρώτη εξαγωγική οικονομία στον πλανήτη, λειτουργεί σε καθεστώς πλήρους απασχόλησης και έχει εκατοντάδες χιλιάδες θέσεις εργασίας κενές. Επίσης όλοι οι πρόδρομοι δείκτες καταγράφουν συνέχιση της επέκτασης/ανάπτυξης της οικονομίας τα επόμενα τρίμηνα. Αυτό πρακτικά καταρρίπτει τη σύνδεση της ανόδου της Ακροδεξιάς με την περιοριστική πολιτική. Επίσης η συνέχιση της επέκτασης/ανάπτυξης της οικονομίας θα αφήσει το περιθώριο στο πολιτικό σύστημα να προχωρήσει στην αναδιάρθρωσή του και να επανακαθορίσει το ρόλο της Γερμανίας στην Ευρώπη.
12°
