Η Κεντροαριστερά ως χάος κι ως σταθερά

Αν επρόκειτο να μιλήσουμε για τη δημιουργικότητα ενός ποιητή, το πάθος ενός επαναστάτη διανοούμενου ή την ομορφιά ενός ασυμβίβαστου παιδιού, τότε θα λέγαμε πως το χάος είναι μια παραγωγική σταθερά και μια συνεχώς αναπλαστική δύναμη. Γιατί ως κατάσταση, σε επίπεδο ατομικό ή συλλογικό έχει να κάνει με την ελευθερία. “Awake, chaos: we have napped.”, καταλήγει σ’ ένα από τα υπέροχα του ποιήματα ο E.E. Cummings, ξορκίζοντας την ανιαρότητα της ανθρώπινης ύπαρξης. Ωστόσο, όταν το χάος δεν σταματά στην τέχνη και τα παιδικά όνειρα και διατρέχει μια διαδικασία πολιτική, δρα σχεδόν πάντα καταστροφικά.

Η διαδικασία ανάδειξης αρχηγού στο χώρο του Προοδευτικού Κέντρου, όσο κι αυτή της δημιουργίας του νέου φορέα, θα φτάσουν σε λίγο καιρό στην κορύφωσή τους. Είναι αλήθεια, πως οι υποψηφιότητες των Γιώργου Καμίνη και Σταύρου Θεοδωράκη έχουν καταφέρει να απαλλάξουν την υπόθεση από το απόλυτο στίγμα ενδοπασοκικής διαμάχης. Της έχουν προσδώσει μια δυναμική σημαντική, η οποία θα μπορούσε, υπό όρους, να αποκαταστήσει τη χαμένη ευρύτητα της κοινωνικής απήχησης του χώρου.

Ο προοδευτικός κόσμος, προσδοκά ειλικρινά σε μια πολιτική διέξοδο ριζικά διαφορετική τόσο από τον υπαρκτό κυβερνητικό λαϊκισμό των ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ, όσο κι από την συντηρητική εναλλακτική της ΝΔ. Κι οι προσδοκίες του κόσμου αυτού, στρέφονται στον παρόντα χρόνο, στην εκλογή του Νοέμβρη και στις εξελίξεις που θα πυροδοτήσει. Γι’ αυτό και καμία συλλογικότητα, κανένα πρόσωπο που επιδιώκει την  ανάταση του προοδευτικού πόλου και σέβεται τις αγωνίες του κόσμου του, δεν προσφέρει θετικά αν αντιπαρατίθεται πολιτικά στο όλο εγχείρημα. Ωστόσο δεν πρέπει να κλείσουμε τα μάτια στις εγγενείς αντιφάσεις του.

Στην αρχή του σημειώματός μας, μιλήσαμε για το χάος. Και δεν θα ήταν νομίζω υπερβολή να χαρακτηρίσουμε την συνολική κατάσταση στην κεντροαριστερά  χαοτική. Το ίδιο και τις εν εξελίξει διαδικασίες ανασυγκρότησής της. Και το χάος, έγκειται σε ζητήματα τόσο οργανωτικά όσο και (κυρίως) προγραμματικά. Για τα μεν οργανωτικά έχουν γραφτεί και θα συνεχίσουν να γράφονται πολλά. Εμείς θα αρκεστούμε σε μερικές αναγκαίες επισημάνσεις κι ερωτήματα.

Πώς θα οργανωθεί το ιδρυτικό συνέδριο; Ποιος ο ρόλος των κομμάτων και κινήσεων και ποιος ο ρόλος των υποψηφίων αρχηγών στην σύνθεσή του; Γιατί κανείς δεν μιλά επ’ αυτού; Πώς διασφαλίζεται η ενότητα στην έκφραση του πολιτικού λόγου του νέου φορέα, σε περίπτωση μη αυτοδιάλυσης των υπαρχόντων κομμάτων; Με ποιο τρόπο θα ψηφίζουν, σε κορυφαία και μη ζητήματα, οι βουλευτές; Όσο αυτά δεν απαντώνται, τόσο κυριαρχεί ο φόβος ότι θα καταλήξουμε σε ένα εύθραυστο κόμμα-ομπρέλα αντικομμάτων (counterparties), πράγμα αδιέξοδο, ασταθές και εξ’ ορισμού βραχύβιο.

Επιπλέον, ένα άλλο οργανωτικό ζήτημα που πρέπει να ξεκαθαριστεί είναι το status του αρχηγού. Ποια, δηλαδή, θα είναι η επιδραστικότητα και ποιές οι αρμοδιότητές του. Θα έχει τη δυνατότητα χάραξης μιας γενικής γραμμής, ιδίως αν δεν έχει κόμμα και στέρεο μηχανισμό να τον στηρίζει; Θα μπορεί να  ασκήσει συμπαγή κι αποτελεσματική κοινοβουλευτική πολιτική; Ή θα καταλήξει, έχοντας ρόλο διακοσμητικό, ένας «Δαλάι Λάμα της Κεντροαριστεράς», όπως εύστοχα γράφτηκε;

Τα παραπάνω πρέπει να απαντηθούν ώστε ο πολίτης να ξέρει τι ψηφίζει. Όλα τα ζητήματα που αναφέραμε είναι σημαντικά και χρήζουν άμεσης και σαφούς απάντησης. Ωστόσο, το βασικό διακύβευμα δεν είναι η οργανωτική συγκρότηση του Νέου Φορέα αλλά πρωτίστως η συνολική του πολιτική πρόταση, η ιδεολογική του κατεύθυνση, η προγραμματική του βάση.

Είναι δεδομένο πως ο λεγόμενος μεσαίος χώρος δεν είναι ενιαίος και συμπαγής. Υπήρχαν και υπάρχουν δύο αντικρουόμενες, ίσως ασύμβατες μεταξύ τους, κυρίαρχες τάσεις που παρατηρούνται και στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες.

Η πρώτη, προσκολλημένη σε έναν αθεράπευτο παρελθοντισμό, κι αγνοώντας τα συνεχώς μεταβαλλόμενα δεδομένα ενός όλο και πιο αλληλεξαρτώμενου κόσμου, υποστηρίζει μια στροφή στην αριστερή σοσιαλδημοκρατία. Και μοιραία καταλήγει σ’ έναν ιδιότυπο νεολαϊκισμό, στην  αποδοχή, αν όχι στήριξη, ενός τελματικού κρατικιστικού μοντέλου, σε μια πολιτική ακίνητη κι εμφορούμενη από οράματα που ανάγονται σε περασμένες δεκαετίες. Μια τέτοια ανακύκλωση του μεταπολιτευτικού status quo και των παθογενειών του, όπως εκφράζεται από την τωρινή ηγεσία της ΔΗ.ΣΥ., είναι εξ’ υπαρχής αντιπαραγωγική κι αδιέξοδη, ενώ προοικονομεί την προσέγγιση, αν όχι την απόλυτη σύζευξη, με τον ΣΥΡΙΖΑ.

Η δεύτερη, απορρίπτοντας το αποτυχημένο μεταπολιτευτικό πολιτικό και παραγωγικό μοντέλο, προτάσσει την ανάγκη συγκρότησης μεταρρυθμιστικών κυβερνήσεων, που θα οδηγήσουν την χώρα σε μια ρεαλιστική εκσυγχρονιστική πορεία, στην μετά-ΣΥΡΙΖΑ εποχή. Προκρίνει την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση και την περαιτέρω ενσωμάτωση (integration) της χώρας στους δυτικούς θεσμούς ως αξιόπιστου, ισότιμου και κυρίαρχου πια εταίρου. Την αντικατάσταση του παρασιτικού και μη αποδοτικού κράτους με ένα κράτος σύγχρονο που αξιοποιεί τα νέα δεδομένα που επιβάλλει η παγκοσμιοποίηση κι η τέταρτη βιομηχανική επανάσταση. Προτείνει μια παιδεία με έμφαση στην αριστεία, την παγκοσμιότητα, τις ελευθερίες. Διασφαλίζει τα συμφέροντα και την απόλυτη προτεραιότητα των νέων. Στηρίζει την καινοτόμα επιχειρηματικότητα και την ανάπτυξη των βιομηχανιών του μέλλοντος. Και το πιο σημαντικό, δημιουργεί συναινέσεις, τόσο μεταξύ των παραγόντων του πολιτικού συστήματος όσο και μεταξύ αυτού και της κοινωνίας.

Η δεύτερη τάση, το νόημα της οποίας θα μπορούσε να αποκρυσταλλωθεί στον όρο «προοδευτικός αναθεωρητισμός», δεν έχει εκφρασθεί με σαφήνεια απο κανένα υποψήφιο μέχρι στιγμής. Η αριστερή φρασεολογία η αντιδεξιά υστερία και η περιδίνηση γύρω απο τα άλυτα τεχνικά ζητήματα επικρατούν προσπαθώντας πιο όλοι να στρογγυλέψουν γωνίες. Ίσως γιατί καταλαβαίνουν όλοι ότι η σύνθεση του κεντροαριστερού λαϊκισμού και του μεταρρυθμισμού δεν είναι εφικτή σ΄ ένα μικρό συγκριτικά πια πολιτικό χώρο και την …κάνουν προς τα εύκολα. Μακάρι στο επόμενο διάστημα να δούμε πολιτικό στίγμα και προσανατολισμός για κάτι νέο! Το έχουμε ανάγκη.

*Ο Βασίλης Γαβαλάς είναι φοιτητής και μέλος της Αρχικής Εθνικής Συντονιστικής Επιτροπής της Ώρας Αποφάσεων.