Αρχές Σεπτεμβρίου και αποζητώ λίγη έμπνευση για τη νέα περίοδο που ξεκινά. Έμπνευση που έχει την ίδια μυρωδιά με τα καλοξυσμένα μολύβια που προμηθεύονται οι μαθητές το Σεπτέμβριο, γεμάτοι όνειρα και προσδοκίες. Είναι η έμπνευση που πηγάζει από την πεποίθηση ότι όλα είναι δυνατά, και η οποία φοβάμαι ότι έχει αρχίσει να με εγκαταλείπει σταδιακά με την πάροδο του χρόνου.
Αποφασισμένη να την ανακτήσω, στράφηκα σε ένα αγαπημένο βιβλίο των παιδικών μου χρόνων που χρόνια λέω ότι θέλω να ξαναδιαβάσω: το Παραμύθι Χωρίς Όνομα. Με είχε επηρεάσει πολύ η ιστορία του βασιλείου των Μοιρολατρών ως παιδί, παρά το γεγονός ότι το δικό μας "βασίλειο" διήνυε τότε καλύτερες μέρες -τουλάχιστον στην επιφάνεια- απ' ό,τι σήμερα. Ήμουν τότε αρκετά μικρή ώστε να μην αντιληφθώ ότι έλειπαν κάποιες απ' τις αξίες που η Πηνελόπη Δέλτα θεωρούσε θεμελιώδεις για την ακμή ενός κράτους από την κοινωνία γύρω μου. Ούτε βέβαια μπορούσα να συνειδητοποιήσω πόσο αναγκαίες θα ήταν αυτές για την αναγέννησή του.
Σήμερα, όλες αυτές οι ιδέες, αν και διατυπωμένες για παιδιά, ξεπηδούν κυριολεκτικά απ' τη σελίδα. Γιατί, σε μια στιγμή που η πατρίδα μας (χρόνια έχω να σκεφτώ την Πατρίδα με τον τρόπο που την εννοεί η Δέλτα) δυσκολεύεται ακόμη να ορθοποδήσει, παραμένουν τσαλαπατημένες, αποχαυνωμένες από έναν κυνισμό πρωτόγνωρο, που μοιάζει να έχει αγκαλιάσει την πολιτική ζωή του τόπου και δεν λέει να μας αδειάσει τη γωνιά.
Υπάρχουν στιγμές κατά την Μια ενήλικη ανάγνωση του βιβλίου που τα γραφόμενα της Δέλτα με ξενίζουν. Δύσκολα μια νέα γυναίκα σήμερα διαβάζει τη φράση "γυναίκες είστε να φοβάστε;" και δεν αναπηδά στην καρέκλα της. Όμως η διορατικότητα της γυναίκας που βρίσκεται πίσω απ' το Παραμύθι Χωρίς Όνομα με αποζημιώνει, η σοφία της υπερβαίνει κάποιες απ' τις παρωχημένες πεποιθήσεις της εποχής.
Πώς ξεκινά ένα Βασιλόπουλο μ' ένα πέτσινο πουγκί χρυσά φλουριά και ξαναστήνει απ' την αρχή ένα κατεστραμμένο βασίλειο; Ένα βασίλειο που έμαθε να ξοδεύει πιο πολλά απ' όσα είχε στη διάθεσή του, δαπανώντας τώρα κι αφήνοντας στην άκρη το μετά, στο οποίο η εξαπάτηση και η μπαγαμποντιά είναι οι κινητήριες δυνάμεις της καθημερινότητας; Που τα χωράφια έχουν μείνει ακαλλιέργητα, τα κάστρα διαλυμένα, οι θεσμοί αποδυναμωμένοι; Πώς μεταμορφώνει το βασίλειο αυτό σ' ένα μελίσσι δημιουργικότητας και παραγωγικότητας, καταφέρνοντας να στείλει σε λίγα μόλις χρόνια πίσω την περίφημη γαϊδουροκεφαλή στο θείο Βασιλιά, ξεπλένοντας τη ντροπή και ατενίζοντας αισιόδοξα πια το μέλλον;
Για τη Δέλτα, δεν χρειάζονται πολλά για να αναγεννηθεί ακόμη και το πιο παρηκμασμένο κράτος. Το πιο σημαντικό συστατικό το οποίο προκρίνει είναι να ξαναμάθει ένας λαός ότι η εργασία προσφέρει ικανοποίηση, κι ότι η εργατικότητα και η νοικοκυροσύνη είναι σημαντικά προσόντα, τα οποία μάλιστα έχουν κι ένα μεγάλο πλεονέκτημα: μαθαίνονται, είναι επίκτητα, από εμάς εξαρτώνται.
Αναφέρεται ξανά και ξανά η συγγραφέας στην εργασία για το "κοινό καλό" και κάπως συγκρούεται με τις φιλελεύθερές μου ευαισθησίες. Βλέπετε, προτιμώ η ανταμοιβή να είναι απτή και συγκεκριμένη, όχι γενικόλογη και θεωρητική. Δεν μου παίρνει όμως πολύ για να αντιληφθώ ότι η προτροπή της Δέλτα δεν είναι "κάνε το καλό και ρίξτο στο γιαλό", τουναντίον. Υπάρχουν φορές που το ατομικό μας συμφέρον προϋποθέτει να κάνουμε πρώτα κάτι για το κοινό καλό. Αρκεί να καταλάβει κανείς ότι ένα σωρό προβλήματα, από την καθημερινότητα μέχρι τη δημόσια διοίκηση, λύνονται μόνο αν αντιμετωπιστούν συλλογικά, με γνώμονα το μακροπρόθεσμο συμφέρον.
Πώς όμως ενεργοποιεί κανείς το δυναμικό μιας ολόκληρης κοινωνίας που βρίσκεται σε λήθαργο, που είναι δύσπιστη και κακοπροαίρετη, που σύσσωμη φωνάζει "δεν έχομε Βασιλιά, δεν έχομε Πατρίδα", που έχει πάψει να εμπιστεύεται αυτούς που την κυβερνούν, έχοντας εξαπατηθεί επανειλημμένα από χίμαιρες και κενές υποσχέσεις;
Η πέτσινη ζώνη που δεν αποχωρίζεται ποτέ το Βασιλόπουλο, αυτή η οποία περιείχε τα λίγα μόλις φλουριά που αποτέλεσαν τη μαγιά της αναγέννησης του τόπου του, έχει ένα μουντό λεκέ από αίμα, ο οποίος βρίσκεται εκεί για να υπενθυμίζει στον ηγέτη τις θυσίες που έκανε ο λαός του για να γίνουν οι στόχοι του πραγματικότητα. Ούτε όμως αυτά τα πολύτιμα φλουριά, ούτε οι θυσίες στις οποίες οφείλονται -οι ζωές που έδωσαν στο σκοπό αυτό ο Πολύδωρος και ο Μονοχέρης[1] στο βιβλίο- δεν θα ήταν δυνατές, αν πρώτα δεν είχε δώσει το παράδειγμα το ίδιο το Βασιλόπουλο με τις πράξεις του.
Γιατί είναι το παράδειγμα η έμπνευση, η φωτιά που θα ανάψει και θα θεριέψει παρά τις αντιξοότητες. Δεν μπορεί κανείς να ζητά αυτοθυσία από τους άλλους, αλλά να εξαιρεί τον εαυτό του. Δεν μπορεί να ασκεί κριτική, αλλά να μην έχει πρώτος κάνει την αυστηρότερη αυτοκριτική. Δεν μπορεί να υπόσχεται τα εύκολα πριν τα δύσκολα, γιατί οι Μοιρολάτρες έχουν από υποσχέσεις πια μπουχτίσει και δεν θα τον ακολουθήσουν. Δεν θα ριχτούν στην καθημερινή πάλη για κάτι καλύτερο, αν δεν βρίσκεται ο ίδιος πλάι τους να σηκώσει πρώτος την αξίνα, να κινδυνεύσει ο ίδιος για το καλό του τόπου του, να διδάξει διά του πράττειν, και όχι μόνο διά του λέγειν.
19°
