Στο τέλος της δεκαετίας του ’90, όταν η ένταξη της Ελλάδας στην ευρωζώνη ήταν πια σίγουρη, ένα τεράστιο κερδοσκοπικό παιχνίδι παιζόταν στις διεθνείς αγορές.
Στο τέλος της δεκαετίας του ’90, όταν η ένταξη της Ελλάδας στην ευρωζώνη ήταν πια σίγουρη, ένα τεράστιο κερδοσκοπικό παιχνίδι παιζόταν στις διεθνείς αγορές. Το παιχνίδι λεγόταν convergence (σύγκλιση) και οι κερδοσκόποι έβγαζαν τζάμπα λεφτά αγοράζοντας ελληνικά ομόλογα και πουλώντας ομόλογα χωρών όπως η Γερμανία, αφού η είσοδος της χώρας στο ευρώ σήμαινε ότι τα πολύ υψηλά επιτόκια της Ελλάδας θα συνέκλιναν τελικά με αυτά της ευρωζώνης.
Το περίφημο spread λοιπόν, ένας όρος που κανένας δεν ήξερε τότε (εκείνη την εποχή ήταν της μόδας το limit-up), έκλεισε ραγδαία, για να σταθεροποιηθεί τελικά μετά την υιοθέτηση του ευρώ στις 20-30 μονάδες (επιτόκιο δανεισμού 0,2 - 0,3 % πάνω από τη Γερμανία!). Αυτό σήμαινε ότι μπορούσαμε να δανειζόμαστε στα χαμηλότερα επίπεδα της ιστορίας μας. Ήταν μια πρωτοφανής ευκαιρία, που αντί να την εκμεταλευτούμε για να οικοδομήσουμε μια χώρα μοντέρνα και εύρωστη, μας οδήγησε στην αλόγιστη και τελικά καταστροφική οικονομική διαχείρηση της δεκαετίας του 2000.
Καμία κυβέρνηση, κανένας δημοσιογράφος και κανένα μέσο ενημέρωσης δεν είχε ασχοληθεί τότε με την κερδοσκοπία των αγορών, αφού παρόλο που αυτές έβγαζαν λεφτά παίζοντας με την Ελλάδα, το αποτέλεμα ήταν προς όφελος της χώρας. Οι κερδοσκόποι εκείνη την περίοδο δεν ήταν καλοί, ούτε είχαν ξαφνικά αγαπήσει τη χώρα μας. Έκαναν τη δουλειά τους. Η δουλειά τους ήταν να ποντάρουν τα λεφτά τους στη σωστή κατεύθυνση.
Πολλοί τότε πίστευαν ότι η Ελλάδα μπαίνει στο ευρώ με μαγειρεμένα στοιχεία. Αν όμως κάποιος από αυτούς έβαζε τα λεφτά του αντίθετα στη σύγκλιση (παρόλο που είχε δίκιο για τα στοιχεία), το μόνο βέβαιο ήταν ότι θα τα έχανε.Έτσι λειτουργεί το παιχνίδι. Αντίθετα με την αίσθηση που καλλιεργούν η κυβέρνηση (για λόγους εθνικής συσπείρωσης και διευκόλυνσης της αποδοχής των σκληρών μέτρων) και τα ΜΜΕ (για λόγους εντυπωσιασμού και εκφοβισμού της κοινής γνώμης), η αγορά δεν είναι κάποιος σκοτεινός υπερεθνικός οργανισμός που πίσω από κλειστές πόρτες αποφασίζει να βοηθάει ή να καταστρέφει χώρες και λαούς.
Η αγορά αποτελείται από μονάδες (άτομα, τράπεζες, επενδυτικά και κερδοσκοπικά κεφάλαια), των οποίων η δουλειά είναι να κερδίζουν χρήματα παίρνοντας το αντίστοιχο ρίσκο. Αγοράζουν και πουλάνε χρηματοοικονομικά προϊόντα (ομόλογα, μετοχές και τα παράγωγά τους) με βάση τα πραγματικά οικονομικά στοιχεία, αλλά κυρίως τις προσδοκίες τους σχετικά με το τι θα κάνουν οι υπόλοιποι συμμετέχοντες (δηλαδή το «πού θα πάει η αγορά»). Ποντάρουν, λοιπόν, κι αν τους βγει λάθος χάνουν τα λεφτά τους, τα λεφτά αυτών που διαχειρίζονται και σε τελική ανάλυση και τη δουλειά τους. (Καμιά φορά τινάζουν και το παγκόσμιο τραπεζικό σύστημα στον αέρα.) Δεν υπάρχει ηθική, ούτε συναισθηματισμός, ούτε εθνική υποχρέωση. Μόνο κέρδος. Είναι φυσικό, λοιπόν, όταν υπάρξει κάποιο στοίχημα με σχετικά μικρό ρίσκο, όπως ήταν αυτό της ένταξής μας στο ευρώ, να συγκεντρώνεται το ενδιαφέρον αυτών που θέλουν να βγάλουν εύκολα λεφτά.
Τώρα, βέβαια, οι όροι του παιχνιδιού έχουν αντιστραφεί. Τα λεφτά βγαίνουν πουλώντας και όχι αγοράζοντας τα ελληνικά ομόλογα και η κοινωνία ακούει έντρομη για τη μεγάλη οργανωμένη επίθεση των αγορών στη χώρα, το ευρώ, την ευρωζώνη και ποιος ξέρει τι άλλο.
Η πικρή αλήθεια είναι ότι μόνοι μας δημιουργήσαμε αυτό το νέο σίγουρο στοίχημα –από την ανάποδη αυτή τη φορά– και οι επαγγελματίες κερδοσκόποι ήρθαν και πάλι, όχι για να μας καταστρέψουν αλλά για να βγάλουν ξανά σίγουρα λεφτά. Τα κοράκια δεν είναι η αιτία, αλλά το αποτέλεσμα: μύρισαν το πτώμα και μαζεύτηκαν.
11°
