Μηνύσεις και συστηματικές λεκτικές επιθέσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης από τη μία πλευρά. Κλήσεις σε επιτροπές της Βουλής και ενσωμάτωση αρνητικών χαρακτηρισμών στην κεντρική αντιπολιτευτική ρητορική από την άλλη πλευρά. Μια έντονη αντιπαλότητα μεταξύ δύο μικρότερων κομμάτων του σημερινού ελληνικού κοινοβουλίου: των ΑΝΕΛ και του Ποταμιού. Για καθένα από τα δύο κόμματα, το έτερο συγκεντρώνει –κατά παράδοξο στην πρώτη ανάγνωση τρόπο– τα περισσότερα από τα βέλη της κριτικής του. Άλλωστε τα δύο κόμματα έχουν μηδαμινή επικάλυψη των δυνητικών ακροατηρίων τους υπό την έννοια ότι δεν υπάρχουν ψηφοφόροι που να δηλώνουν αμφιταλαντευόμενοι μεταξύ των δύο αυτών επιλογών ψήφου. Πώς λοιπόν δικαιολογείται αυτή η σχεδόν εμμονική αντιπαράθεση;
Η αιτία φαίνεται να βρίσκεται στην εγγενή αντίθεση μεταξύ του ορθολογισμού και της συνωμοσιολογίας, μεταξύ του δικαιωματικού λόγου και της αυταρχικής προδιάθεσης, μεταξύ του αδιαπραγμάτευτου φιλοευρωπαϊσμού και του εθνοκεντρισμού. Αν κάποιος επιχειρήσει να τοποθετήσει τα δύο κόμματα στα παραπάνω δίπολα, θα διαπιστώσει ότι είναι αυτά τα δύο που εμφανίζουν τις μεγαλύτερες αποκλίσεις. Η εκκίνηση του κύκλου αντιπαράθεσης που παρατηρείται μεταξύ των δύο βρίσκεται στη φυσική αντίδραση του Ποταμιού στην ακατάσχετη –και υποβοηθούμενη από τη θέση τους ως κυβερνητικών εταίρων– προβολή όλων αυτών των στοιχείων της φυσιογνωμίας των ΑΝΕΛ. Όμως από ένα σημείο και μετά, η στάση του Ποταμιού έναντι των ΑΝΕΛ αποκτά ίσως χαρακτηριστικά στρατηγικής με στόχο τη στοίχιση στις γραμμές του όλων εκείνων που αποδίδουν βαρύτητα στα στοιχεία της πολιτικής φυσιογνωμίας που αναφέρθηκαν παραπάνω: τον τεκμηριωμένο και συγκροτημένο λόγο, την υπεράσπιση των δικαιωμάτων και των ατομικών ελευθεριών, την υπερπήδηση των εθνικών γραμμών προς όφελος της ευρωπαϊκής ιδέας. Και αυτή είναι μια θεμιτή στρατηγική. Το «πολιτικό κέντρο», συνήθως εγκλωβισμένο μεταξύ δύο μεγάλων πόλων, μπορεί ευκολότερα να προσδιοριστεί με σημείο αναφοράς ένα «πολιτικό άκρο».
Και είναι και μια δυνητικά αποτελεσματική στρατηγική. Το δείχνει και η εμπειρία κομμάτων με συγγενικούς ιδεολογικά δεσμούς με το Ποτάμι, τα οποία ανήγαγαν τη στρατηγική της αντιπαράθεσης με την άκρα και τη λαϊκιστική δεξιά σε κομβικό στοιχείο της πολιτικής τους πορείας. Ο Alexander Pechtold, ηγέτης των σοσιαλφιλελεύθερων D66 στην Ολλανδία, και η Margrethe Vestager, ηγέτιδα των Ριζοσπαστών Φιλελευθέρων στη Δανία και γνωστότερη ως Επίτροπος Ανταγωνισμού της Ευρωπαϊκής Επιτροπής σήμερα, αναδείχθηκαν εντός και εκτός κοινοβουλίων των χωρών τους στους βασικούς αντιπάλους των κομμάτων της άκρας δεξιάς στις δύο χώρες. Αυτός ο ετεροπροσδιορισμός θεωρείται ότι τους ευνόησε εκλογικά, καθώς η επίδοσή τους αποδείχθηκε πως συναρτήθηκε θετικά με την επίδοση της άκρας δεξιάς. Με άλλα λόγια, όσο μεγαλύτερη ήταν η επιτυχία της άκρας δεξιάς, τόσο καλύτερη ήταν και η επίδοση του κεντρώου κόμματος, καθώς η επικέντρωση της προσοχής της κοινής γνώμης στη ρητορική της άκρας δεξιάς πολλαπλασίαζε και το ενδιαφέρον για το κόμμα εκείνο που είχε αναλάβει τον ρόλο της εμπροσθοφυλακής κατά του άλλοτε ξενοφοβικού, άλλοτε αντι-ευρωπαϊκού και άλλοτε ακραία μηδενιστικού λόγου.
Στην ελληνική περίπτωση, η υιοθέτηση μιας τέτοιας στρατηγικής μοιάζει να έχει καλή προοπτική και για έναν ακόμα λόγο. Η σύνδεση των ΑΝΕΛ με τα κόμματα του παλαιού δικομματισμού σε επίπεδο στελεχικού δυναμικού, σε συνδυασμό με την προφανή και ακλόνητη κυβερνητική συμπόρευση των ΑΝΕΛ με τον ΣΥΡΙΖΑ, στερεί από πολλά άλλα κόμματα τη δυνατότητα να εμφανιστούν ως αντίπαλοι του ακραίου ανορθολογισμού. Η ιδιόμορφη λοιπόν αυτή αντιπαράθεση των δύο «μικρών» κοινοβουλευτικά παικτών θα έχει σίγουρα συνέχεια.
13°
