Plan X – ας συζητήσουμε για τον όλεθρο

Με την επέτειο του δημοψηφίσματος και κυρίως με την περιγραφή του εναλλακτικού σχεδίου Βαρουφάκη-Τσίπρα-Καμμένου κατά τη διαπραγμάτευση του 2015 από τον εθνικό μας σύμβουλο κ. Γκλεν Κιμ σε εκδήλωση των λαϊκιστών Γκριλίνι (έλεος πια!) στην Ιταλία, αναζωπυρώθηκε η συζήτηση για το παράλληλο σύστημα πληρωμών, το παράλληλο νόμισμα και το Grexit. Άλλο που δεν ήθελε ο κ. Γιάνης Βαρουφάκης (ΓΒ εφεξής), ξανά πρώτο τραπέζι πίστα στις τηλεοράσεις.

Ο ΓΒ ισχυρίζεται:

Το σχέδιο δεν αφορούσε παράλληλο νόμισμα αλλά παράλληλες πληρωμές. Ήταν εκ των ων ουκ άνευ για τη διασφάλιση της παραμονής στο ευρώ. Έπρεπε άλλωστε όλες οι χώρες να έχουν τέτοια συστήματα.

Για να μπορέσει να διαπραγματευθεί επιθετικά – ώστε να κερδίσει η Ελλάδα – έπρεπε να διασφαλισθεί ρευστότητα. Αυτό θα επετύγχανε με το σύστημά του.

Κατά τη διαπραγμάτευση, μαζί με το σύστημα παράλληλων πληρωμών, έπρεπε να καταλήγει σε κούρεμα των €27 δισ. ομολόγων που τότε διακρατούσε τότε η ΕΚΤ και οι κεντρικές τράπεζες της Ευρωζώνης.

Να παρατηρήσουμε πως το άλλο υποτιθέμενο υπερόπλο που έχει αναφέρει στο παρελθόν, το φέσι €99 δισ. στο σύστημα εκκαθάρισης διακρατικών συναλλαγών σε ευρώ TARGET2, έχει εξαφανισθεί από την αφήγηση. Θα σήμαινε αυτόματη και μονομερή έξοδο από το ευρώ και χαλάει τον καμβά της σωτηρίας εντός ευρώ.

Ας τα δούμε με ανάποδη σειρά.

Το «όπλο» με τα ομόλογα που διακρατούσε το Ευρωσύστημα βασίζεται στην υπόθεση πως το κούρεμά τους θα οδηγούσε την ΕΚΤ ως εταιρεία σε αρνητική καθαρή θέση, στη χρεοκοπία δηλαδή. Τα ομόλογα ήταν ήδη «κουρεμένα εκ των υστέρων» με την απόφαση του Eurogroup της 27/11/2012. Ο ίδιος ο ΓΒ έχει εκτιμήσει σε €9.2 δισ. τις απομένουσες επιστροφές προς την Ελλάδα. Από κέρδη των ομολόγων προηγούμενων λήξεων, στο τέλος Ιουνίου 2015 ήταν διαθέσιμα €3.5 δισ. (€1.8 δισ. από το φθινόπωρο 2014 ήδη κατανεμημένα στις εθνικές κεντρικές τράπεζες και €1.7 δισ. εν αναμονή στα ταμεία της ΕΚΤ). Δηλαδή, η πραγματική απειλή προς την Ευρωζώνη ήταν λίγο πάνω από  €14 δισ.. Δεν υπάρχει αμφιβολία πως η ενέργεια θα δημιουργούσε αναταραχή. Υπάρχουν όμως και μέτοχοι (οι εθνικές κεντρικές τράπεζες) στην ΕΚΤ και διεθνή δικαστήρια/διαιτησίες. Η ευνοϊκότερη για την Ελλάδα εξέλιξη θα ήταν μια απόφαση διεθνούς διαιτησίας για κούρεμα 77% (όσο ακριβώς επιδικάσθηκε την επομένη του PSI για την αποζημίωση των CDS). Οι μέτοχοι, λοιπόν, εάν ήθελαν να υπάρχει το ευρώ και την επόμενη μέρα, με μια «ανακεφαλαιοποίηση» ύψους €7 δισ. τελείωναν και το υπερόπλο και την αναταραχή. Η Ελλάδα βέβαια δύσκολα θα εξακολουθούσε να παραμένει στο κοινό νόμισμα. Μάλλον σε νεροπίστολο φέρνει το υπερόπλο του κουρέματος της ΕΚΤ, ενώ οδηγεί σχεδόν μετά βεβαιότητος στην έξοδο της Ελλάδας από το ευρώ.

Σωστά τα λέει ο ΓΒ για τη ρευστότητα. Χωρίς λεφτά στο ταμείο δεν γίνονται ταρζανιές. Ας θυμηθούμε την αγαπημένη ιστορία όλων των «αντισυστημικών», τον Ισημερινό του 2008. Όταν έγινε το colpo grosso με την άρνηση πληρωμών των ομολόγων, το συνολικό χρέος της χώρας ήταν $4.8 δισ., το κόλπο αφορούσε $2.6 δισ. ονομαστικής αξίας (που τελικά πληρώθηκε στο 30%), ενώ τα διαθέσιμα στα κρατικά ταμεία ήταν $6.5 δισ.. Έτσι κάνεις αγωνιστικές διαπραγματεύσεις, χρησιμοποιείς παιγνιοθεωρητικά σχήματα – ακόμη και εάν δεν σου βγει, έχεις διέξοδο. Τα επίσημα στοιχεία του Υπουργείου Οικονομικών δείχνουν πως την 30 Ιουνίου 2015 στα ταμεία του κράτους υπήρχαν διαθέσιμα €77 εκ. – μερικών ωρών λειτουργίας του κράτους! Ρευστότητα χρειαζόταν ο ΓΒ, πόση όμως και κυρίως μπορούσε αυτή να διασφαλισθεί από το παράλληλο σύστημα πληρωμών; Το ερώτημα αυτό δεν το έθεσε ποτέ κανείς. Ούτε οι Τσίπρας, Παππάς, Δραγασάκης  το Νοέμβριο 2014 που ενθουσιασμένοι από το πλάνο που τους παρουσιάσθηκε με λεπτομέρειες του προσέφεραν το Υπουργείο Οικονομικών, ούτε οι σχεδόν πενήντα του υπουργικού συμβουλίου το Μάρτιο 2015 όταν έλαβαν γνώση του εναλλακτικού σχεδίου.

Το Plan-X προέβλεπε πληρωμή σε κουπόνια για πληρωμή φόρων του 10% της μισθοδοσίας των δημοσίων υπαλλήλων. Το μισθολογικό κόστος του δημοσίου ήταν €18 δισ. ετησίως, δηλαδή το σύστημα θα εξασφάλιζε ρευστότητα €150 εκατ το μήνα. Προφανώς με την υπόθεση πως δεν θα είχε αρνητική επίδραση στα έσοδα του δημοσίου. Γιατί οι δημόσιοι υπάλληλοι; Επειδή είναι «υπάλληλοι του κράτους» και επειδή η παρακράτηση φόρου δεν είναι παρά ένας συμψηφισμός, μια λογιστική εγγραφή, άρα θεωρητικά εύπεπτο μέτρο. Το πρώτο πρόβλημα ανακύπτει ακριβώς με τον ανά δεκαπενθήμερο συμψηφισμό. Αν τα κουπόνια αφορούσαν μόνο κάλυψη φορολογικών υποχρεώσεων είναι αμφίβολο εάν θα υπήρχε οποιοδήποτε όφελος στη ρευστότητα – ούτε καν τα €150 εκατ. Εάν ήταν πέραν των φορολογικών υποχρεώσεων, η «κουπονοποίηση» έπρεπε να ξεπεράσει το 20%.  Άβυσσος η ψυχή των Βαρουφάκη-Κιμ και των εντολέων τους! Ας μείνουμε όμως στα €150 εκατ το μήνα.

Σύμφωνα πάλι με επίσημα στατιστικά στοιχεία του ΥΠΟΙΚ, μέχρι την 30 Ιουνίου 2015 η αγωνιστικώς διαπραγματευόμενη κυβέρνηση είχε εξασφαλίσει/καταναλώσει ρευστότητα ύψους τουλάχιστον €6 δισ. (€2.5 δισ. από τα διαθέσιμα του δημοσίου, €1.9 δισ. από αναγκαστικό δανεισμό από φορείς του δημοσίου μέσω repos, €1.6 δισ. από βεβαιωμένες ληξιπρόθεσμες οφειλές). Επίσης, άγνωστο σε μας ποσό από ληξιπρόθεσμα εν αναμονή ή άλλα φέσια – δεδομένου ότι τους μήνες μετά την πρώτη εκταμίευση του μνημονίου Τσίπρα, με πλήρως χρηματοδοτημένο πρόγραμμα τα repos και ληξιπρόθεσμα αυξήθηκαν κατά €3.7 δισ., εκτιμούμε πως η πρόσθετη ρευστότητα κατά την αγωνιστική διαπραγμάτευση ήταν αρκετά υψηλότερη από τα βεβαιωμένα €6 δισ.. Η ρευστότητα του δημοσίου απλώς στραγγάλιζε την οικονομία. Οι ανάγκες του δημοσίου ήταν τότε περί τα €5 δισ. το μήνα. Ας υποθέσουμε, με φέσια παντού και δραματικές μειώσεις δαπανών, σε μια έκτακτη κατάσταση θα μπορούσε να λειτουργήσει για δυό-τρεις μήνες με €3.5 δισ.. Με την προϋπόθεση βέβαια πως τα έσοδα θα παρέμεναν στα προηγούμενα επίπεδα και οι πολίτες δεν θα έτρεχαν στις τράπεζες να σηκώσουν τα λεφτά τους. Το ιδιοφυές σχέδιο Βαρουφάκη-Κιμ θα εξασφάλιζε (που λέει ο λόγος) ρευστότητα €150 εκατ το μήνα, ενώ οι ανάγκες ήταν πολλαπλάσιες. Στο ρελαντί της λειτουργίας του κράτους, η ρευστότητα αυτή έδινε μιας μέρας ζωή κάθε μήνα στην επαναστατική κυβέρνηση που θα άλλαζε την Ευρώπη.

Εάν το πλάνο Βαρουφάκη-Κιμ όντως στόχευε στη διασφάλιση ρευστότητας σε ύψος που να έχει έννοια, έπρεπε να έχει πολύ ευρύτερη εφαρμογή: σε πολύ μεγαλύτερο ποσοστό από το 10% της μισθοδοσίας δημοσίων υπαλλήλων, στις συντάξεις, στο σύνολο των συναλλαγών του δημοσίου στο εσωτερικό της χώρας. Σε λιγότερο από δύο μήνες το μόνο «ρευστό» που θα κυκλοφορούσε θα ήταν τα κουπόνια – το ευρώ στη μαύρη αγορά. Δηλαδή, αλλαγή νομίσματος. Αυτό που ο ίδιος ο ΓΒ έχει περιγράψει ως «αν χρειασθεί, αλλαγή νομίσματος με το πάτημα ενός κουμπιού».

Ανεξαρτήτως προθέσεων, το Plan-X οδηγούσε μετά βεβαιότητος εκτός ευρώ. Στην καλύτερη περίπτωση μετά από δύο ή τρεις μήνες. Ο παραλογισμός μιας διαπραγμάτευσης βασισμένης στο ζεστό αέρα θεωρητικών σχημάτων τα οποία αγνοούν πλήρως την πραγματικότητα θα είχε διέξοδο το κλείσιμο των τραπεζών, την «κουπονοποίηση» καταθέσεων μετά τους μισθούς – όλα αυτά με ρητορική εγγύησης της παραμονής στο ευρώ. Το πλάνο παράλληλων πληρωμών ήταν μονοδρομικά πλάνο αλλαγής νομίσματος. Από ιδεοληψία ή εκ σχεδιασμού, άγνωστο. Οι ευθύνες Τσίπρα είναι τεράστιες. Τα εντελώς προφανή πράγματα, όπως «πόση ρευστότητα χρειαζόμαστε», δεν πέρασαν καν από το μυαλό του (αν υποθέσουμε πως δεν ήταν στις προθέσεις του η έξοδος από την Ευρωζώνη). Η ειρωνεία και το αστείο της υπόθεσης είναι πως το πλάνο Λαφαζάνη με το ντου στο νομισματοκοπείο ήταν πολύ πιο συνεπές.

Σήμερα τα νερά θολώνονται με ρητορείες του τύπου «όλες οι χώρες χρειάζονται σύστημα παράλληλων πληρωμών». Όλες έχουν μιας ή άλλης μορφής. Κάποιες με αποτελεσματικό σύστημα συμψηφισμών δεν χρειάζονται καν να μπαίνουν στην περιπέτεια. Άλλες (η Ελβετία ας πούμε) έχουν ανεπτυγμένο σύστημα κουπονιών με όριο εξειδικευμένες τράπεζες που διασφαλίζουν τη διατήρηση ισοτιμίας «κανονικού» και παράλληλου νομίσματος. Η Ελλάδα είχε μέχρι το 2010 – το σύστημα με τις μεταχρονολογημένες επιταγές. Το σύστημα εξυπηρετούσε τη ρευστότητα της ιδιωτικής οικονομίας – το δημόσιο είχε τις τράπεζες και τους δημόσιους φορείς. Ακόμη και σήμερα οι ελληνικές τράπεζες – ζόμπι κατά ΓΒ – παρέχουν €15 δισ. ρευστότητα στο δημόσιο με τα έντοκα γραμμάτια. Οι δε δημόσιοι φορείς με τα repos παρέχουν στο δημόσιο ρευστότητα €13.6 δισ.. Δείτε το τραγικό και ταυτόχρονα αστείο του πράγματος: με €150 εκατ το μήνα πρόσθετης ρευστότητας, πάνω από τα €28.6 δισ. που στραγγαλίζουν την οικονομία, θα λύναμε το ελληνικό πρόβλημα – ενδεχομένως και το ευρωπαϊκό – σε ένα έως τρεις μήνες!

Το τελευταίο ζήτημα που ενδιαφέρει σήμερα είναι η κυβέρνηση η ίδια. Ο κ. Κιμ, ο άνθρωπος που ήταν ταγμένος να αλλάξει την Ευρώπη μαζί με τον Γιάνη, εξακολουθεί να στηρίζει αυτή τη μεγαλειώδη ανοησία και εξακολουθεί να συμβουλεύει τον νυν Υπουργό. Ο Υπουργός Ανάπτυξης κ. Παπαδημητρίου, ενάμισι μήνα πριν αναλάβει δημοσίευσε τη δική του λύση για την έξοδο από την κρίση. Όλως τυχαίως το πλάνο ήταν ακριβώς αυτό που περιέγραψε ο κ. Κιμ στους βουλευτές του Μπέπε Γκρίλλο. Με την υπουργοποίησή του ο κ. Παπαδημητρίου το απαρνήθηκε – προτίμησε τον επαγγελματικό εξευτελισμό από το να χάσει την καρέκλα. Ο κ. Βαρουφάκης είναι πια για την κυβέρνηση Τσίπρα-Καμμένου ο βολικός αποδιοπομπαίος τράγος. Μπορούν και μιλούν για γραφικότητα και ναρκισσισμό. Το πρόβλημα για την ευρωπαϊκή πορεία μας είναι τα υπόλοιπα άνθη του ολέθρου. Αν μη τι άλλο, έχουν επιδείξει επαγγελματική και αναλυτική ανεπάρκεια στο όριο του γελοίου.