Ο Γιάνης Βαρουφάκης καλεί θεούς και δαίμονες να τον κυνηγήσουν και να τον παραπέμψουν σε εξεταστική επιτροπή, ειδικό δικαστήριο ή στρατοδικείο σχετικά με το σχέδιο των παράλληλων πληρωμών ή αυτό που ονομάζει «Σχέδιο Χ». Ενδεχομένως έχει δίκιο για την ανάγκη ύπαρξης ενός τέτοιου σχεδίου. Μια στοιχειώδης ανάλυση ενός τέτοιου πλάνου έπρεπε να υπάρχει, αλλά δεν έπρεπε ποτέ η χώρα μας να επιδιώξει να φτάσει κοντά στην υλοποίησή του. Δεν είναι η ύπαρξη, αλλά η επιδίωξη του Σχεδίου Χ που προβληματίζει τους πολίτες της χώρας μας.
Από την σκοπιά της θεωρίας των διαπραγματεύσεων, η κατάρτιση ενός εναλλακτικού σχεδίου για την περίπτωση της κατάρρευσης των διαπραγματεύσεων είναι απολύτως θεμιτή, ιδίως γιατί μας δείχνει αν είμαστε δυνατοί ή αδύναμοι στη διαπραγμάτευση. Ένα πολύ καλό εναλλακτικό σχέδιο υποδηλώνει ότι μπορούμε να ασκήσουμε ισχύ στους εταίρους μας, ενώ ένα πολύ κακό εναλλακτικό σχέδιο υποδηλώνει ότι πρέπει να κάνουμε τα αδύνατα δυνατά για την επίτευξη συμφωνίας. Αφού η ανάλυση αυτή είχε γίνει, όπως ισχυρίζεται ο ίδιος ο Γιάνης Βαρουφάκης, πριν από την ανάληψη των καθηκόντων του ως υπουργού, ο ίδιος όφειλε να γνωρίζει ότι είχε πολύ χαμηλή διαπραγματευτική ισχύ και ότι έπρεπε να επιδιώξει τη συμφωνία με όλες του τις δυνάμεις.
Οι διαπραγματεύσεις, όμως, φαίνεται ότι δεν είναι το δυνατό του σημείο του Γιάνη Βαρουφάκη (μπορείτε να δείτε και το βιβλίο μου «Πώς να (μη) διαπραγματεύεσαι. Τι μας διδάσκει η διαπραγμάτευση Τσίπρα-Βαρουφάκη»). Η φράση του στη Βουλή «Αν δεν διανοείσαι τη ρήξη, δεν διαπραγματεύεσαι» σε συνδυασμό με τις πολυάριθμες εμφανίσεις του στην τηλεόραση, όπου ισχυριζόταν ότι οι Ευρωπαίοι θα υποχωρούσαν όταν πραγματικά καταλάβαιναν ότι επιδιώκουμε τη ρήξη, δείχνει περίτρανα ότι η διαπραγματευτική στρατηγική του περνούσε από το να πείσει τους Ευρωπαίους ότι ήταν πρόθυμος να χτυπήσει το χέρι του στο τραπέζι της διαπραγμάτευσης και να πει «Αρκετά! Εγώ φεύγω».
Πίστευε ότι τη στιγμή που θα γινόταν πιστευτό ότι αποκλείεται να υποχωρούσαμε, οι Ευρωπαίοι αμέσως θα υποχωρούσαν και θα ακολουθούσαν το μεγαλόπνοο σχέδιό του για την Ελλάδα. Ήξερε όμως ότι δεν αρκούσε απλώς η απειλή της επιμονής στις θέσεις μας. Έπρεπε συστηματικά να λέει όχι στις προτάσεις των Ευρωπαίων, να αρνείται να διαπραγματευτεί επί της ουσίας και να προσπαθεί να αναπλαισιώσει τη διαπραγμάτευση. Βήμα-βήμα έχτιζε την απειλή του με την επιστροφή στην ύφεση, την άνοδο της ανεργίας, την προκήρυξη του δημοψηφίσματος, την εξαΰλωση της αξίας των τραπεζών, την επιβολή κεφαλαιακών ελέγχων, την καταρράκωση της αξιοπιστίας της χώρας μας. Όσο δεν υποχωρούσαν οι Ευρωπαίοι, η στρατηγική του ίσως επέτασσε ακόμη και την εφαρμογή του Σχεδίου Χ, του παράλληλου συστήματος πληρωμών, τουλάχιστον στα πρώτα βήματά του, ώστε να πειστούν οριστικά οι Ευρωπαίοι ότι η Ελλάδα δεν θα έκανε πίσω. Αν ακόμη και τότε αρνούνταν να υποχωρήσουν, τι να κάνουμε. Θα πηγαίναμε στη δραχμή. Ο Γιάνης Βαρουφάκης φαίνεται κατά καιρούς να βλέπει και μια θετική πλευρά σε μια τέτοια κατάληξη γιατί θα γραφόταν στην Ιστορία μια ένδοξη σελίδα αντίστασης του ίδιου και του ελληνικού λαού.
Σήμερα κακίζει τον Αλέξη Τσίπρα που υποχώρησε μετά το δημοψήφισμα και δεν ενεργοποίησε το Σχέδιο Χ. Το Σχέδιο Χ, όμως, δεν θα έπρεπε να κατασκευαστεί ποτέ ως μια ρεαλιστική προοπτική για τη χώρα. Το Σχέδιο Χ έπρεπε να υπάρξει, κυρίως, για να μας δείξει πόσο αδύναμοι είμαστε στο τραπέζι της διαπραγμάτευσης και πόσο νωρίς έπρεπε να είχαμε εργαστεί για τη συμφωνία, δηλαδή από την πρώτη στιγμή της ανάληψης της πρωθυπουργίας από τον Αλέξη Τσίπρα. Η ύπαρξη του σχεδίου αυτή καθεαυτή, λοιπόν, δεν είναι μεμπτή. Μεμπτή, κατακριτέα και ενδεχομένως διερευνητέα από τα δικαστήρια είναι η διαπραγματευτική στρατηγική που οδήγησε τη χώρα μας κοντά στην εφαρμογή του Σχεδίου Χ μέσω της αλλοπρόσαλλης απόρριψης όλων των θέσεων των εταίρων μας και της συστηματικής προσπάθειας να δείξουμε ότι δεν θα υποχωρούσαμε όσο και να καταστρεφόταν η οικονομία μας.
Με άλλα λόγια, το Σχέδιο Χ έπρεπε να υπάρχει, όπως πρέπει πάντα να υπάρχουν εναλλακτικά σχέδια για την περίπτωση που θα καταρρεύσει μια διαπραγμάτευση, ώστε να ξέρουμε τι ζητάμε και τι μπορούμε να πετύχουμε εντός της διαπραγμάτευσης. Είναι, όμως, τελείως διαφορετικό το να έχεις ένα σχέδιο για ακραίες καταστάσεις από το να οδηγείς συστηματικά σε αυτές. Ο Γιάνης Βαρουφάκης και ο Αλέξης Τσίπρας δεν κατηγορούνται ότι είχαν εναλλακτικό σχέδιο για την κατάρρευση των διαπραγματεύσεων. Κατηγορούνται ότι οδήγησαν επίτηδες τη χώρα στο σημείο της κατάρρευσης. Ο ένας εκ των δύο το μετάνιωσε, ο έτερος συνεχίζει να προκαλεί με τη στάση του.
4°
