Για ένα απελευθερωμένο δημόσιο πανεπιστήμιο

Ως ακαδημαϊκός δάσκαλος, έχω υποχρέωση να τοποθετηθώ ξεκάθαρα στο πρόσφατο νομοσχέδιο Γαβρόγλου για τα Πανεπιστήμια, γιατί θεωρώ ότι πρόκειται για την κορύφωση της πιο οπισθοδρομικής, της πιο αντιδραστικής προσπάθειας της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ να δημιουργήσει καθεστώς και να οδηγήσει σε απόλυτη παρακμή τα ελληνικά Πανεπιστήμια, με ανυπολόγιστες κοινωνικές και οικονομικές  συνέπειες για το μέλλον της χώρας..

Μετά από 2 χρόνια προσχηματικού διαλόγου για την Παιδεία, μετά από 2 χρόνια συνεχούς απαξίωσης του Πανεπιστημίου με αποσπασματικές διατάξεις (ποιος μπορεί να ξεχάσει τη διάταξη για την κλειστή διαδικασία καθηγητοποίησης μόνιμων υπαλλήλων που ακυρώθηκε με νέα διάταξη λίγες μέρες αργότερα, με ωμή ομολογία για το ανεφάρμοστό της), έχουμε τώρα την τελική πρόταση της κυβέρνησης.

Πρόκειται για προϊόν καθαρά ιδεολογικών αγκυλώσεων, που γυρνά τα Πανεπιστήμια πολλά χρόνια πίσω, σε πρακτικές και παθογένειες που πιστεύαμε ότι τις είχαμε ξεπεράσει. Μια πρόταση βάναυσου κομματισμού κι εσωστρέφειας, αναξιοκρατίας και γραφειοκρατίας, μια πρόταση που ακυρώνει τον αναπτυξιακό ρόλο των Πανεπιστημίων.

Θέλω να είμαι πολύ σαφής: Οι 15.000  δάσκαλοι κι ερευνητές των ελληνικών ΑΕΙ/ΑΤΕΙ, οι δεκάδες χιλιάδες μεταπτυχιακοί φοιτητές και υποψήφιοι διδάκτορες, καθώς και οι εκατοντάδες χιλιάδες προπτυχιακοί φοιτητές, αποτελούν την πιο σπουδαία πηγή δημιουργίας εθνικού πλούτου, την πιο μεγάλη δεξαμενή ώθησης της εθνικής ανάπτυξης.

Η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ δεν έχει καταλάβει ότι στα ελληνικά Πανεπιστήμια κι ερευνητικά κέντρα βρίσκεται το κλειδί για την ανάπτυξη, η μεγάλη ευκαιρία για ένα παραγωγικό αύριο, η βάση για την έξοδο από την κρίση. Το Πανεπιστήμιο σε όλες τις χώρες ήταν και είναι η κινητήρια δύναμη για την ανάπτυξη σε βάθος χρόνου.

Ακόμη και στο θέμα του ασύλου συγχέουν τις ποινικά κολάσιμες πράξεις και την υποχρέωση για αυτεπάγγελτη δίωξη κάθε παράνομης δραστηριότητας, με την ελεύθερη διακίνηση ιδεών κι έκφρασης.

Η πρόσφατη μελέτη της Τράπεζας της Ελλάδος για την Ανώτατη Εκπαίδευση, κατέδειξε ότι η ανάδειξη της Ελλάδας σε Διεθνές Κέντρο Ανώτατης Εκπαίδευσης μπορεί να αποδώσει πολλαπλά οφέλη στην ελληνική οικονομία. Η άμεση επίδραση από την προσέλκυση ξένων φοιτητών και ο ταυτόχρονος περιορισμός των εκροών Ελλήνων φοιτητών, θα προσελκύσει πόρους της τάξης των 1,8 δις € ετησίως. Η αναβάθμιση της Ανώτατης Εκπαίδευσης μπορεί να μετασχηματίσει την Ελλάδα σε οικονομία έντασης γνώσης, αυξάνοντας σημαντικά το ρυθμό ανάπτυξης (έως και 2% ετησίως). Οι συνέργειες αυτής της μεγάλης μεταρρύθμισης μ’ ένα νέο, καινοτομικό, εξωστρεφή επιχειρηματικό τομέα, εκτιμάται ότι μπορούν να συμβάλουν στην ετήσια αύξηση του ΑΕΠ κατά 50 δις € σε ορίζοντα δεκαετίας.

Σε αντίθεση με την κοινή λογική, τη διεθνή πραγματικότητα και τις ορατές ανάγκες της κοινωνίας, η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ και ο αρμόδιος Υπουργός, αποφασίζουν να βουλιάξουν τα Ιδρύματα Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης. Τα εγκλωβίζουν, δεσμεύουν τα χρήματά τους από Ερευνητικά Προγράμματα για να καλύψουν τρέχουσες δαπάνες του κράτους, νομιμοποιούν τη μικροπολιτική με την εκλογή Πρυτάνεων και Αντιπρυτάνεων σε χωριστά ψηφοδέλτια. Για να δώσουν πλασματικά καλύτερη εικόνα στα δημόσια οικονομικά, ενέταξαν τους Ειδικούς Λογαριασμούς Ερευνών (ΕΛΚΕ) στη γενική κυβέρνηση, αδιαφορώντας αν έτσι στραγγαλίζουν τη λειτουργία τους και μη αντιλαμβανόμενοι ότι οι πόροι που τώρα επιχειρούν να λεηλατήσουν, πολύ απλά αύριο δεν θα υπάρχουν γιατί τους έπνιξαν. Είναι βέβαιο πως οι λογικές ΣΥΡΙΖΑ θα ηττηθούν σε κάθε εκλογική διαδικασία εντός Πανεπιστημίου, και γι’ αυτό προσπαθούν απεγνωσμένα να κρατηθούν από καθεστωτικές αντιλήψεις αδιαφορώντας για το χάος που θα προκαλέσουν.

Η πρότασή μου, η πρότασή μας, είναι μία: Απελευθερωμένο Δημόσιο Πανεπιστήμιο. Κυρίως απελευθερωμένο από τα δεσμά της εκάστοτε πολιτικής και διοικητικής εξουσίας του Υπουργείου Παιδείας. Δημόσιο Πανεπιστήμιο που δεν φοβάται τον ανταγωνισμό ούτε από τα αλλοδαπά, ούτε από τα ιδιωτικά μη κερδοσκοπικά. Δημόσιο Πανεπιστήμιο, κορυφαίο μοχλό στήριξης του Νέου Παραγωγικού Μοντέλου της χώρας. Ανεξάρτητα από την ύπαρξη μη κρατικών και ιδιωτικών Πανεπιστημίων, το Δημόσιο Πανεπιστήμιο είναι ο πυρήνας της Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης σε όλες τις ευρωπαϊκές και όχι μόνο χώρες. Ένα Δημόσιο Πανεπιστήμιο της Αυτονομίας, της Αξιολόγησης, της Δημόσιας Λογοδοσίας, της Επιχειρηματικής Αξιοποίησης των δικών του ερευνητικών αποτελεσμάτων. Ένα Πανεπιστήμιο που προωθεί ξενόγλωσσα προπτυχιακά και μεταπτυχιακά προγράμματα με δίδακτρα, που υποστηρίζει νεοφυείς επιχειρήσεις των φοιτητών και αποφοίτων του (π.χ. παραχωρώντας χώρους, ή εργαστήρια για τη δωρεάν φιλοξενία νεοφυών επιχειρήσεων), που έχει ζωντανή αλληλεπίδραση και αλληλοτροφοδότηση από και με τον ιδιωτικό τομέα, από και με την Αυτοδιοίκηση.

Η αξιολόγηση όλων των Προγραμμάτων Μεταπτυχιακών Σπουδών (ΠΜΣ) από την Αρχή Διασφάλισης της Ποιότητας στην Ανώτατη Εκπαίδευση (ΑΔΙΠ), η ολοκληρωμένη και αναλυτική τεκμηρίωση των οικονομικών τους και των διδάκτρων, όπου αυτά θεωρούνται αναγκαία, η οικονομική επιβράβευση και όχι η τιμωρία για τους διδάσκοντες που καταβάλλουν επιπλέον προσπάθεια, και ασφαλώς η θεσμοθέτηση υψηλού αριθμού υποτροφιών για τους οικονομικά ασθενέστερους, αποτελούν αυτονόητες προϋποθέσεις  για ένα νέο ποιοτικό άλμα των μεταπτυχιακών προγραμμάτων.

Οι μελοντικές δυνατότητες ανάπτυξης των ΑΕΙ εκτιμήθηκαν και σε πρόσφατη μελέτη του ΙΟΒΕ που καταλήγει «Οι δημοσιονομικοί περιορισμοί που αντιμετωπίζει μακροπρόθεσμα το ελληνικό κράτος, καθιστούν απαραίτητη  τη διεύρυνση των πηγών χρηματοδότησης  των ΑΕΙ από πηγές εκτός Δημοσίου. Η προσέλκυση πόρων από πηγές άλλες από τον κρατικό προϋπολογισμό, αποτελεί σημαντική πρόκληση, όχι μόνο για τη βελτίωση της ποιότητας των παρεχόμενων εκπαιδευτικών κι ερευνητικών υπηρεσιών των ΑΕΙ, αλλά και για τη συγκράτηση του προσωπικού τους, τον περιορισμό της μετανάστευσης επιστημονικού προσωπικού και την περαιτέρω απώλεια εγκεφάλων».

Είναι απόλυτα καθαρό κι αυτονόητο, ότι οι εναλλακτικές δυνατότητες χρηματοδότησης των ελληνικών ΑΕΙ είναι η διεθνοποίηση των προγραμμάτων σπουδών και η προσέλκυση φοιτητών από άλλες χώρες, η αποφασιστική επιχειρηματική αξιοποίηση των ερευνητικών αποτελεσμάτων και καινοτομιών στη δημιουργία νέων προϊόντων και υπηρεσιών, η αξιοποίηση των τεχνολογιών πληροφορικής κι επικοινωνιών στην ηλεκτρονική μάθηση και τα ανοιχτά διαδικτυακά μαθήματα, και ασφαλώς η επέκταση των προγραμμάτων Δια Βίου Μάθησης στα ΑΕΙ.

Στην ίδια λογική εντάσσεται και η αξιοποίηση με σύγχρονους χρηματοοικονομικούς τρόπους της κινητής και (κυρίως) ακίνητης περιουσίας των Ιδρυμάτων, με δραστική μεταρρύθμιση του καθεστώτος των κληροδοτημάτων, ώστε να επιτρέπεται η ταχύτερη αξιοποίησή τους.

Ένα τέτοιο Πανεπιστήμιο αποτελεί παράγοντα εξόδου από την κρίση, μετατρέπει το brain drain σε brain gain και προσελκύει το ανθρώπινο δυναμικό μας εντός κι εκτός Ελλάδας.

Το εκτρωματικό νομοσχέδιο των ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ πρέπει να αποσυρθεί και να κατατεθεί νέο,  μόνο μετά από ουσιαστικό και όχι προσχηματικό διάλογο με την πανεπιστημιακή κοινότητα και τους παραγωγικούς φορείς της χώρας. Στη νέα μορφή του πρέπει να προστεθεί και η συμβολική φράση που αφαιρέθηκε «Αποστολή των ΑΕΙ είναι να συμβάλλουν στην οικοδόμηση του Ευρωπαϊκού Χώρου Ανώτατης Εκπαίδευσης». Έστω και αν σε κάποιους δεν αρέσει, εμείς είμαστε Ευρωπαίοι.