Η μεγάλη ουτοπία

Τις μέρες αυτές, το λογισμικό του Facebook ανακοινώνει με προσωπικά μηνύματα στους χρήστες του ένα χαρμόσυνο νέο. Η διαδικτυακή του κοινότητα έχει πλέον ξεπεράσει τα δύο δισεκατομμύρια μέλη. Ακόμα και αν αφαιρέσει κανείς τα ψεύτικα προφίλ, ο αριθμός προκαλεί ίλιγγο. Αν ήταν χώρα, θα διέθετε μεγαλύτερο πληθυσμό από την Κίνα, τις ΗΠΑ και την Ινδονησία μαζί.

Είμαι και εγώ ένας από τους κατοίκους αυτής της χώρας. Για να μου δείξει την ευγνωμοσύνη του το Facebook μου ετοίμασε και ένα βιντεάκι. Μερικές τυχαίες φωτογραφίες παρέα με κοντινούς ή παντελώς άσχετους ανθρώπους, συν μια ασπρόμαυρη από τη βρεφική μου ηλικία, συνοδευόμενες από μια ελαφρώς μπιτάτη αλλά απροσδιόριστα νοσταλγική μουσική. Παράλληλα, με ενημέρωσε πως έχω πει εβδομήντα πέντε φορές «τέλειο», πατώντας το σχετικό σύμβολο, πράγμα «που είναι πολύ ωραίο».   

Οι υποκοινότητες που έχω δημιουργήσει συνεχίζουν να εξελίσσονται. Σαν παράδειγμα μου ανέφερε μια ομάδα που ίδρυσα το μακρινό 2010 (σ.σ. το είχα ξεχάσει) η οποία αριθμεί κιόλας 6 μέλη. Εντάξει, αποτυχημένη η επιλογή του, αλλά αν ήθελα μπορούσα να αναπροσαρμόσω τα επιμέρους στοιχεία του βίντεο και να βάλω ό,τι έκανα κέφι. Μην ξεχνάμε πως η κατασκευή μιας περσόνας που θα μας βγάζει ασπροπρόσωπους, είναι το βασικό ζητούμενο στα σόσιαλ μίντια.

Φυσικά, ο κάθε χρήστης έχει το δικό του βιντεάκι. Άλλοι το επεξεργάζονται και το κοινοποιούν στον τοίχο τους και άλλοι το αγνοούν. Κάτι ανάλογο κάνουμε με τα έθιμα και τις παραδόσεις. Άλλοι τις τηρούμε (τρώμε μπακαλιάρο του Ευαγγελισμού και αρνί το Πάσχα) και άλλοι τις σνομπάρουμε. Άπαντες, όμως, αυτοπροσδιοριζόμαστε και βρίσκουμε το στίγμα μας μέσα από αυτές. 

Όπως κάθε έθνος, έτσι και το Facebook έχει τη γλώσσα του. Είναι μια διάλεκτος πλούσια και ζωντανή, η οποία διαρκώς εξελίσσεται. Φράσεις που ήταν πέρσι στη μόδα, σήμερα θεωρούνται παρωχημένες. Την ίδια στιγμή, τα διάφορα χαρακτηριστικά αυτής της γλώσσας (το συντακτικό, η οικονομία, τα διάφορα σουσούμια) επηρεάζουν τον τρόπο με τον οποίο μιλούμε, γράφουμε και επικοινωνούμε στην εκτός ψηφιακού κόσμου καθημερινότητά μας.

Ακόμα και αν κρατηθείς μακριά από αυτή τη χώρα, δεν μπορείς να ξεφύγεις από τον αχό της που συνεχίζει να ακούγεται στο ησυχαστήριό σου μέσα από τις κουβέντες των φίλων και των γνωστών, οι οποίες συχνά ξεκινούν από ένα στάτους ή ένα σχόλιο σε κάποιον φεϊσμπουκικό τοίχο. Βρίσκεται παντού, επηρεάζει ακόμα και την παγκόσμια ιστορία. Σ’ έναν κόσμο δίχως σόσιαλ μίντια θα ήταν εξαιρετικά απίθανο ένας τύπος σαν τον Τραμπ να γίνει πρόεδρος των ΗΠΑ.

Σύμφωνα με μια έρευνα του 2016, οι χρήστες ξοδεύουν κατά μέσο όρο στο Facebook (προσοχή, μόνο στο Facebook, όχι και στις υπόλοιπες πλατφόρμες) μία ώρα κάθε μέρα. Μονάχα η τηλεόραση και οι ταινίες καταπίνουν μεγαλύτερο κομμάτι από την πίτα του ελεύθερου χρόνου μας (2,8 ώρες). Στο διάβασμα ένας Αμερικανός αφιερώνει κάπου 19 λεπτά (ένας Έλληνας σίγουρα πολύ λιγότερα). Στον αθλητισμό 16 λεπτά, στις διάφορες κοινωνικές εκδηλώσεις μόλις τέσσερα. Για το σεξ ας το αφήσουμε καλύτερα. Ας μην ξύνουμε πληγές.

Πέρα από όλα τα άλλα, ο χρόνος αυτός είναι χρήμα. Κυρίως όμως είναι εξουσία. Διόλου τυχαία, ο Μαρκ Ζάκερμπεργκ μιλά περισσότερο σαν πολιτικός παρά σαν επιχειρηματίας. Προ μηνών, μάλιστα, πρότεινε να καθιερωθεί ένας παγκόσμιος βασικός μισθός, ώστε «όλοι να έχουν ένα προστατευτικό μαξιλάρι και να μπορούν να δοκιμάζουν νέες ιδέες».

Ας το σκεφτούμε λίγο: Σ’ έναν κόσμο όπου κυριαρχούν ο κυνισμός, η βία και η ανισότητα, όπου υπάρχουν πρόσφυγες, πεινασμένοι, εξαθλιωμένοι, όπου ο φόβος ενός πυρηνικού πολέμου έχει κάνει ξανά την εμφάνισή του, κάποιος οραματίζεται μια σύγχρονη Λαπούτα. Μια παγκόσμια κοινότητα, όπου όμοια με την φανταστική χώρα του Σουίφτ οι κάτοικοι θα φιλοσοφούν και θα ανταλλάσουν ιδέες, έχοντας λύσει το πρόβλημα της επιβίωσης. Ένα πλανητικό Facebook, δηλαδή.

Δεν ακούγεται άσχημο. Προσωπικά θα πατούσα αμέσως like.