Το τοτέμ του ασύλου

Η διαμαρτυρία των 471 φοιτητών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης θέτει για μια ακόμη φορά το ζήτημα της παραβατικότητας στο χώρο του πανεπιστημίου. Οι φοιτητές αναφέρονται στα φαινόμενα βίας, πορνείας, διακίνησης ναρκωτικών και στην ανεξέλεγκτη λειτουργία συμμοριών. Όλα αυτά τα αδιανόητα έχουν ενταχθεί στην καθημερινότητα του ιδρύματος.

Όταν ζητήθηκε από τον υπουργό Παιδείας να σχολιάσει τη διαμαρτυρία των φοιτητών (ΣΚΑΙ 20/6/2017) απάντησε: «Στα πανεπιστήμια αυτά τα θέματα λύνονται από μέσα, αν υπάρχει ένα ρωμαλέο φοιτητικό κίνημα και σύλλογος καθηγητών. Αν κάποιοι καλοθελητές θέλουν να το παρουσιάσουν ως κανόνα, τι να πω. Ποτέ δεν έχει φέρει λύση η αντιμετώπιση με αστυνομικούς τρόπους».

Για να λύσουν οι φοιτητές μόνοι τους το πρόβλημα θα πρέπει να συγκροτήσουν ομάδες πολιτοφυλακής και να ασκούν αστυνομικά καθήκοντα και αυτοδικώντας να υποκαταστήσουν την αστυνομία. Για να μη μπει η αστυνομία στα πανεπιστήμια, ο υπουργός προτείνει στις οικογένειες –που φορολογούνται για να λειτουργούν οι μηχανισμοί τήρησης της νομιμότητας– να γίνουν τα παιδιά τους μέρος του προβλήματος της βίας και της ανομίας. Τέτοιες σπουδές ονειρεύεται ο υπουργός.

Τα φαινόμενα που καταγγέλλουν οι φοιτητές του Αριστοτελείου δεν είναι αποκλειστικότητα του πανεπιστημίου τους. Στο Πολυτεχνείο της Αθήνας υπάρχουν αίθουσες οι οποίες βρίσκονται για δεκαετίες υπό κατάληψη. Συχνά δημοσιεύονται πληροφορίες ότι οι χώροι αυτοί χρησιμοποιούνται για την κατασκευή βομβών μολότοφ που εκτοξεύονται σε επιθέσεις και σε εμπρησμούς τρόλεϊ. Ένας πανεπιστημιακός χώρος έχει ιδιωτικοποιηθεί και χρησιμοποιείται για να καταστρέφονται δημόσια αγαθά.

Από τον νόμο Διαμαντoπούλου, που ισχύει από το 2011, έχουν καταργηθεί οι περιορισμοί που υπήρχαν για την επέμβαση της αστυνομίας στους χώρους των ΑΕΙ. Μέχρι τότε το πανεπιστημιακό άσυλο έθετε προϋποθέσεις για την επιβολή της τάξης στα πανεπιστήμια, υποτίθεται για να προστατευτεί η διακίνηση των ιδεών. Σε μια Δημοκρατία η διακίνηση των ιδεών είναι ελεύθερη παντού. Αντίθετα, σε ένα δικτατορικό καθεστώς που έχει καταλυθεί το Σύνταγμα, το άσυλο καταργείται και δεν προστατεύει τίποτε.

Στην πραγματικότητα το άσυλο δεν μπόρεσε να εξασφαλίσει τις συνταγματικές ελευθερίες στα ΑΕΙ, όταν ομάδες διέλυαν με τη βία εκδηλώσεις επειδή δεν τους άρεσαν οι απόψεις που αναπτύσσονταν σε αυτές. Από την άλλη το άσυλο εμφανίστηκε σαν η κόκκινη γραμμή των δημοκρατικών κατακτήσεων από ορισμένες παρατάξεις φοιτητών και διδασκόντων. Έτσι οι πανεπιστημιακές αρχές δεν καλούσαν την αστυνομία όταν συνέβαιναν περιστατικά βίας και παράνομες πράξεις.

Το εντυπωσιακό είναι ότι αυτή η στάση συνεχίστηκε και μετά τον νόμο Διαμαντοπούλου και την κατάργηση του ασύλου, το οποίο έχει πάρει τον χαρακτήρα ενός τοτέμ. Ορισμένοι το λατρεύουν πιστεύοντας στις μαγικές του ιδιότητες –που διαψεύδονται από την πραγματικότητα– και κανείς δεν πρέπει να το αγγίξει.

Οι νέες προτάσεις του Υπουργείου Παιδείας αρχικά προέβλεπαν την επαναφορά του ασύλου με τη λειτουργία επιτροπής από εκπροσώπους των καθηγητών, των εργαζομένων στο ίδρυμα και των φοιτητών. Η επιτροπή αυτή θα συνεδρίαζε για να αποφασίσει για την κλήση της αστυνομίας. Στη συνέχεια το υπουργείο εξαίρεσε τα κακουργήματα και πλημμελήματα από το άσυλο και άφησε μόνο τα πταίσματα στην αρμοδιότητα της επιτροπής. Το υπουργείο έχει ανάγκη από μία επιτροπή για να περιπλέκεται η κατάσταση και για να έχουν ένα γραφειοκρατικό άλλοθι οι πρυτάνεις όταν δειλιάζουν να αντιπαρατεθούν με τις βίαιες ομάδες και τις συμμορίες.

Εκείνοι που συνεχώς διατυπώνουν την πίστη τους στο δημόσιο πανεπιστήμιο είναι οι ίδιοι που αδιαφορούν για τα φαινόμενα υποβάθμισης και διάλυσής του. Λένε ότι τα δημόσια ΑΕΙ απειλούνται από την ίδρυση ιδιωτικών ιδρυμάτων, ενώ είναι ευχαριστημένοι με πανεπιστήμια που έχουν μετατραπεί σε γκέτο ανομίας και εγκληματικότητας. Δεν ενδιαφέρονται να εκπληρώνουν τα πανεπιστήμια τον σκοπό τους, αλλά για να επιβιώνουν ιδεοληψίες και να προωθούνται ιδιοτελή πολιτικά, συντεχνιακά και προσωπικά συμφέροντα. Γι’ αυτό η διάλυση τους βολεύει.

Η κατάσταση με τη βία και την ανομία στα πανεπιστήμια συγκροτεί μια ακόμη θλιβερή ελληνική εξαίρεση από όσα ισχύουν σε όλο τον κόσμο, ανεπτυγμένο και μη.