Δύο εκλογικές αναμετρήσεις, δύο αποτελέσματα και ένα συμπέρασμα. Μετά το choc therapy που επέβαλαν το Brexit και η εκλογή του Ντόναλντ Τραμπ, η ευρωπαϊκή πολιτική συμπεριφορά επανέρχεται σε μία κανονικότητα. Η Βρετανία περνά μέσα από τη δική της συλλογική ψυχοθεραπεία καταδεικνύοντας πως τα δημοψηφίσματα ποτέ δεν ήταν και ποτέ δεν θα είναι ο καταλληλότερος τρόπος για την ενίσχυση της δημοκρατίας και κυρίως για την αποτελεσματική άσκηση πολιτικής. Ποτέ το άσπρο - μαύρο δεν διευκόλυνε καταστάσεις και δεν εκτόνωσε τις εμπλοκές. Αντιθέτως, τα δημοψηφίσματα ως εργαλείο επιβολής στιγμιαίως (ή εκμετάλλευσης) του συλλογικού θυμικού, περισσότερο ενέπλεξαν τα πράγματα δημιουργώντας μάλιστα τετελεσμένα που ακυρώνονται μόλις περάσει η περίοδος της θυμικής έξαρσης. Τελικά τα κοινοβούλια και οι εθνοσυνελεύσεις, με την καταγραφή των απόψεων και των συσχετισμών που συνεπάγεται η λειτουργία τους, αποδεικνύονται μέχρι στιγμής τα καταλληλότερα και αποτελεσματικότερα εργαλεία για την εύρυθμη λειτουργία των δημοκρατικών θεσμών καθώς και για την εκτόνωση των στιγμιαίων κρίσεων θυμικού. Άλλωστε στις Δημοκρατίες ένας νόμος καταργείται με έναν άλλο νόμο. Στα δημοψηφίσματα τα πράγματα περιπλέκονται.
H Βρετανία κατάφερε σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα να στείλει στον κάλαθο των αχρήστων της Ιστορίας, σε αυτή τη φάση, τον λαϊκισμό της ιδιότυπης ακροδεξιάς ρητορικής του Φάραντζ και των οπαδών του που δημιούργησαν, χειρίστηκαν και τελικά μεταχειρίστηκαν τη λεγόμενη λαϊκή οργή οδηγώντας τη χώρα εκτός ΕΕ. Ο λαϊκισμός βεβαίως θα επανεμφανιστεί κάποια άλλη στιγμή, όπως συμβαίνει στην ιστορία, με άλλα χαρακτηριστικά και διαφορετική ρητορική και πολιτικά άλλοθι. Προς το παρόν ηττήθηκε κατά κράτος και δεν κατάφερε ούτε να εκπροσωπηθεί καν στη νέα Βουλή. Μέχρι νεωτέρας. Βεβαίως και στη χώρα του Κρόμγουελ υπάρχουν καρικατούρες. Όπως αυτή των Βορειο-Ιρλανδών ψεκασμένων που η Τερέζα Μέι μέσα στην απόγνωσή της ανασύρει από τον πάτο του πολιτικού βαρελιού προκειμένου να διασφαλίσει μία παράταση στο προσωπικό της δράμα. Μπροστά σε αυτούς τους 10 προτεστάντες από το Όλστερ της Βορείου Ιρλανδίας οι δικοί μας οι «Καμμένοι» φαντάζουν αγγελούδια. Αλλά αυτή η ιστορία μάλλον ανήκει στη σφαίρα της πολιτικής επιθεώρησης παρά σε μία συντεταγμένη πολιτική ανάλυση. Είναι και κρίμα να χαραμίζει κανείς νοήματα και λέξεις για τέτοια ψεκασμένα απόβλητα της βρετανικής πολιτικής ζωής που εκφράζουν ό,τι πιο παρωχημένο, βάναυσα αντιδημοκρατικό και ανόητο. Είναι όμως οι φυσικοί σύμμαχοι της σημερινής πρωθυπουργού της Βρετανίας. Τόσο ξέπεσε.
Ως προς τη συντηρητική δεξιά η οποία στήριξε, ελαφρά τη καρδία, το εγχείρημα του Brexit με βασικό μοχλό τον Μπόρις Τζόνσον, πλήρωσε το τίμημα. Η παραδοσιακή εκλογική πελατεία των Εργατικών που ψήφισαν μαζικά και συντεταγμένα υπέρ του Brexit στη Βόρειο Αγγλία, επανήλθε, συντεταγμένα και πάλι, διότι έτσι λειτουργούν οι Βρετανοί, στην αγκαλιά του Labor, καταδικάζοντας την Τερέζα Μέι σε μία ταπεινωτική προσωπική ήττα. Η ολική επαναφορά των Εργατικών είχε να συμβεί από την εποχή του Τόνι Μπλερ. Συνέβη ωστόσο. Στη Βρετανία θα διεξαχθούν εκ νέου πρόωρες εκλογές. Πιθανώς και εντός του 2017. Η πολιτική αστάθεια θα συνεχιστεί. Οι Συντηρητικοί θα εκδιώξουν κάποια στιγμή τη μάνα Τερέζα τους. Οι σκληροπυρηνικοί αντιευρωπαϊστές του Μπόρις Τζόνσον θα παλέψουν με τους παραδοσιακούς και θα αναδείξουν νέα ηγεσία. Το Brexit ωστόσο θα παραμείνει. Μια ιστορική τιμωρία που θα υπενθυμίζει πως ο λαϊκισμός πληρώνεται σε σκληρό νόμισμα και πολύ ακριβά. Ο μέσος βρετανός πολίτης θα το αισθάνεται για πολύ καιρό, ως καταναλωτής, ως τουρίστας, ως εργαζόμενος, ως ενεργός πολίτης, ως επιστήμονας. Η Ευρώπη παραμένει το μεγαλύτερο πολιτικο-οικονομικό project της μεταπολεμικής περιόδου της ευρωπαϊκής ιστορίας. Είναι πολύ μεγάλο project για να πεθάνει.
Λίγα μίλια νοτιότερα, στην ηπειρωτική Γαλλία, οι πολίτες επιβεβαίωναν πως κάτι το διαφορετικό συμβαίνει στη δική τους κοινωνία. Μετά από μία μακρά περίοδο ομφαλοσκόπησης και πολιτικής μιζέριας, οι ψηφοφόροι έστειλαν στον κάλαθο των αχρήστων με μία μονοκοντυλιά τις δύο παραδοσιακές πολιτικές δυνάμεις της χώρας. Τους σοσιαλιστές οι οποίοι με το χειρότερο τρόπο έκλεισαν τον κύκλο του Epinay, καταρρέοντας, και τους κληρονόμους του μετα-Γκωλισμού, αυτού του συντηρητικού συνονθυλεύματος που μονοπώλησε με διάφορες εκδοχές τη γαλλική Κεντροδεξιά από το 1958 και μετά. Οι Γάλλοι, που λειτουργούν ενίοτε ανατρεπτικά και αποτρεπτικά, ανέδειξαν το νέο ηγεμόνα τους. Λέγεται Μακρόν και τον προίκισαν, ως γνήσια τέκνα του Καρτέσιου, με μία τερατώδη πλειοψηφία στη Βουλή. Ο Μακρόν δεν διαθέτει πλέον ούτε άλλοθι ούτε χώρο που να επιτρέπει την αποτυχία. Οι πολίτες τού έδωσαν τα πάντα, εργαλεία, μέσα και δυνατότητες ώστε να υλοποιήσει τις δεσμεύσεις του. Δεσμεύσεις για συνταγματικές αλλαγές, για αλλαγές στην ΕΕ και μείωση της ισχύος της κοινοτικής γραφειοκρατίας, αλλαγές στην πολιτική συμπεριφορά, πάταξη του νεποτισμού, μεταρρυθμίσεις στο πολιτικό σύστημα, στην Οικονομία, στην Παιδεία, ενίσχυση της Έρευνας, αλλαγές στη Δημόσια Υγεία, προσαρμογή των εργασιακών σχέσεων, αποτελεσματική πολιτική σε θέματα ασφάλειας, τρομοκρατίας κ.λπ. Η ατζέντα είναι τόσο μεγάλη όσο η ατζέντα του προκατόχου του ήταν απελπιστικά πτωχή. Ευτυχώς για τον Μακρόν συγκρίνεται προς το παρόν με τον Ολάντ. Όχι για πολύ, ωστόσο. Πολύ σύντομα θα ζυγιστεί, θα μετρηθεί και θα περάσει από το μαγνητικό τομογράφο της κοινωνίας. Πολύ σύντομα. Με την πρώτη κρίση.
Σημαντικότερο ωστόσο ήταν το άλλο επίτευγμα των γάλλων ψηφοφόρων. Ότι φιλοδώρησαν με ένα 14% τη Μαρίν Λεπέν και το Εθνικό της Μέτωπο. Ένα ποσοστό που επαναφέρει τη γαλλική Ακροδεξιά σε «ομαλά» επίπεδα, όσο ομαλό μπορεί να είναι ένα οποιοδήποτε ποσοστό της Ακροδεξιάς. Αυτό το «φιλοδώρημα» αναγκάζει τους παράγοντες του Εθνικού Μετώπου σε μία αναγκαία διαδικασία η οποία πιθανώς να καταλήξει σε συλλογική ψυχοθεραπεία απεξάρτησης από την οικογένεια Λεπέν συνολικά. Όχι πως έχει ιδιαίτερη σημασία το ποιος ηγείται της γαλλικής Ακροδεξιάς, αλλά είναι και θέμα συλλογικής αισθητικής. Αυτή η ιστορία της οικογενειακής φασιστικής παράδοσης των Λεπέν από τον πόλεμο της Αλγερίας μέχρι σήμερα φτάνει στα όρια της πολιτικής καρικατούρας.
Η Βρετανία και η Γαλλία την εβδομάδα που πέρασε φρέναραν σε ένα μεγάλο ποσοστό την πλημμυρίδα της λαϊκιστικής ρητορικής με εμφανή ακροδεξιά διάθεση που την τελευταία περίοδο επιχειρούσε να καταστεί ηγεμονική πολιτική έκφραση συνολικά στον ευρωπαϊκό χώρο. Πρόκειται για ένα πρώτο θετικό βήμα. Ακολουθεί η Ιταλία όπου οι ψηφοφόροι δείχνουν να στρέφουν τα νώτα τους στο δικό τους τον Μπουφόνο, τον Μπέπε Γκρίλο, σε ένα πρώτο επίπεδο στις περιφερειακές αναμετρήσεις. Δείγματα ενίσχυσης της επιρροής του Ρέντσι είναι καλοδεχούμενα στο Παρίσι και γιατί όχι και στο Βερολίνο της Μέρκελ. Αργότερα έρχεται η σειρά της Γερμανίας. Αν περιοριστεί και εκεί η εκλογική επιρροή των λεγόμενων Εναλλακτικών τότε η ευρωπαϊκή μηχανή θα προσλάβει νέα πολιτικά χαρακτηριστικά. Στη διαδικασία αυτή δύο θα είναι οι ηττημένοι στον πολύπλοκο κόσμο μας. Ή μάλλον δύο ρητορικές θα υποστούν σοβαρό πλήγμα. Του Ντόναλντ Τραμπ και του Βλαντιμίρ Πούτιν που εμφανίζονται τόσο διαφορετικές αλλά είναι τόσο συγγενικές.
Πήραμε ανάσες και είναι καιρός οι ευρωπαϊστές να περάσουν στη φάση της αντεπίθεσης. Διότι τελικά το «Μέτωπο Λογικής» κερδίζει έστω και την τελευταία στιγμή, αφού πρώτα ο παραλογισμός επιδείξει τα όρια της γελοιότητάς του. Ο άνθρωπος, τι να κάνουμε, είναι σώφρων μέσα στην παραφροσύνη του.
3°
