Η ενηλικίωση της Μεταπολίτευσης (1985-1994)

Θυμάμαι τη νύχτα των εκλογών του 1989 οπαδοί της ΝΔ είχαν μπουκάρει με τζιπ στις τ.ο. του Πασόκ στην Πάτρα και τα είχαν κάνει σμπαράλια. Στην κεντρική πλατεία έπαιζαν χαλαρά μπουνοκλωτσίδια μεταξύ των θερμόαιμων των 2 κομμάτων. Μια περσόνα της εποχής στην ανάλυση των αποτελεσμάτων στην ΕΡΤ θεωρούσε ότι το 39% των Ελλήνων που ψήφισαν Παπανδρέου ήταν ψυχοπαθείς. Οι μισοί Έλληνες φώναζαν τους άλλους μισούς ως κλέφτες και Κοσκωτάδες, και αυτοί ως συνωμότες. Έστω και έτσι η κοινωνική έκρηξη ήταν ελεγχόμενη, η πόλωση οριζόμενη στα προβλεπόμενα ακραία σημεία που άντεχε η εποχή. Εξαίρεση στα λόγια, οι οπαδοί της 17Ν (υπήρχαν αρκετοί) που φάνταζαν τους εαυτούς τους ως μυθικούς επαναστάτες, μέχρι που ξενέρωσαν μετά την αποκάλυψη των ηρώων τους ως κλεφτοκοτάδες της διπλανής πόρτας. Και εξαίρεση η δολοφονική ομάδα Καλαμπόκα και λοιπών νεολαίων της ΝΔ στην Πάτρα. 

Στη φωτό είναι το πρωτοσέλιδο της «Πρώτης» του Καλογρίτσα το 1989. Το σημαντικό είναι στην άκρη πάνω αριστερά, και απαντά στο πώς διογκώθηκε το δημόσιο χρέος. Η εφημερίδα γλεντάει «17 χιλιάδες έκτακτοι των Δήμων μονιμοποιούνται». Η συγκυβέρνηση ΝΔ - Συνασπισμού της Αριστεράς και της Προόδου πανηγυρίζει από τη μία για την παραπομπή Παπανδρέου με μάρτυρες τα πάμπερς, και πανηγυρίζει από την άλλη γιατί αρχίζουν να στήνουν το δικό τους πελατειακό κράτος με τη μονιμοποίηση των εκτάκτων. Οι ψήφοι των συμβασιούχων έβγαιναν από το ψηφοθηρικό καλάθι του Πασόκ, για να μπουν σε αυτό της συμμαχικής κυβέρνησης. Τα δικά μας παιδιά. Πιο μετά επί οικουμενικής ο Φλωράκης χτύπαγε το χέρι στο τραπέζι ότι τη δουλειά με τον ΟΤΕ θα την πάρει «ο γιος του Πέτρου», και έτσι η Ιntracom έμπαινε στις δημόσιες προμήθειες. Το ξεχαρβάλωμα, το χρέος, οι μίζες, οι εθνικοί εργολάβοι, τα ταραγμένα χρόνια, η εφηβεία της μεταπολίτευσης, ο Ντέταρι στο Δημαρχείο Πειραιά, μεταγραφή Κοσκωτά από τα κλεμμένα, η ελεύθερη ραδιοφωνία και το ραδιογωνιόμετρο, οι Τρύπες και οι Panx Romana ανατρεπτικοί ήχοι, στο cinema ο «Mελισσοκόμος», παραδίπλα οι βιντεοταινίες του κιλού.  

Η απάντηση στο «Τσοβόλα δώσ’ τα όλα» ήταν το «100 χιλ. νέες θέσεις εργασίας το χρόνο». Λαϊκισμός στο λαϊκισμό. Τα ίδια ψέματα με άλλα λόγια. Στις πρώτη εκλογική αναμέτρησή τους το 1985 η απάντηση στα «φτηνά αυτοκίνητα με φτηνά δάνεια» όπως υποσχόταν η ΝΔ, ήταν το «καλύτερα παπάκι παρά τον Μητσοτάκη». Αμφότεροι οι 2 πολιτικοί αντίπαλοι πλειοδοτούσαν σε υποσχέσεις παροχών. Το 1985 ο Κουρής έπαιζε πρωτοσέλιδο λάσπης μια φωτογραφία του Μητσοτάκη με γερμανούς αξιωματικούς στην Κατοχή. Το 1989 σχεδόν όλες οι εφημερίδες έκαναν πρωτοσέλιδα τις γυμνές φωτογραφίες της Λιάνη, ψυχολογικός βιασμός στην πρώτη σελίδα, η «ηθική» μας δεν σήκωνε τα γκομενικά του Ανδρέα, η ηθική του πατρίς-θρησκεία-οικογένεια κρυφά τράβαγε μλκ στο γυμνό σώμα της αεροσυνοδού. Ο Τράγκας και ο Κακαουνάκης ακούγονταν δυνατά και χυδαία από τα ραδιοφωνάκια στις αυλές, οι αριστεροί του Συνασπισμού μετά τη συγκυβέρνηση με ΝΔ ντρέπονταν και άλλαζαν κουβέντα, άλλαζαν πιστεύω, άλλαζαν ψήφο. Οι κολλάδες και πασοκοσυνδικάλες κατέβαζαν τα παντελόνια των οδηγών στην ιδιωτικοποίηση των αστικών λεωφορείων, η Πειραϊκή Πατραϊκή τελούσε υπό κατάληψη των εργαζομένων να τους τρέφει το κράτος, και ο Μάνος την πρώτη ημέρα της υπουργίας του αύξανε τρελά τους φόρους στη βενζίνη για να χρηματοδοτεί το μεγάλο πελατειακό κράτος. Αντί για μείωση δαπανών, αύξηση φόρων. Το χρέος ήταν σε δραχμές, αλλά εσωτερικό, Μητσοτάκης και Παπανδρέου θαρραλέα επικυρώνουν τη συνθήκη του Μάαστριχτ και την πορεία προς την ΟΝΕ, αλλά στα οικονομικά ο πληθωρισμός έτρεχε στο 20+%, τα επιτόκια στο 20+% και τα ελλείμματα διψήφια. Η ΝΔ έλπιζε να δει τον Παπανδρέου στο εδώλιο του κατηγορούμενου και στη φυλακή, ο Συνασπισμός έλπιζε να μαζέψει τις ψήφους του. Ο Καραμανλής έλεγε στον «ψηλό» έναν πρωθυπουργό δεν τον στέλνεις χωρίς στοιχεία στο δικαστήριο, αλλά εκείνος τα είχε στυλώσει και επέμενε. Ο Κόκκινος, απογοητευμένος από την εξέλιξη της δίκης και τις αρλούμπες Κοσκωτά, ανακοινώνει την απόφαση της αθώωσης Παπανδρέου. Η δίκη live, το πρώτο ελληνικό reality. Προεκλογικά Κύρκος, Μητσοτάκης, Φλωράκης, Στεφανόπουλος ζητούσαν απλή και άδολη αναλογική, ο διαπλεκόμενος Κουτσόγιωργας τους έφερε ένα νόμο κοντά σε αυτό που ζητούσαν, μετά στη ΝΔ μιλούσαν για καλπονοθευτικό νόμο που της στέρησε την αυτοδυναμία! 

Ήμασταν μάγκες, παίζαμε βαριά κομπολόγια με τα λεφτά της ΕΟΚ, καπνίζαμε Sante και Malboro, και «ήμασταν πάντοτε παικτάρες μα δεν αλλάζαμε μπαλιές» τραγουδούσαν οι Φατμέ, και στις πλατείες κάναμε λαϊκά δικαστήρια για τη Γιουγκοσλαβία, θεωρώντας ότι αν είχαμε ασκήσει βέτο οι Κροάτες και οι Σλοβένοι θα συνέχιζαν να ζουν υπό το ζυγό των Σέρβων αδελφών! Η Γιουγκοσλαβία να έμενε ενωμένη επειδή έτσι γουστάραμε! Μετά υπερήφανοι «διαμοιράζαμε» τη FYROM αγκαλιά με το σφαγέα Μιλόσεβιτς. Στα πράγματα έμπαινε η γενιά να τα γμσ όλα, να πάρω bmw, να πάρω γιοτ, να πάω ψαρού, να πάρω κινητό, να διορίσω τα παιδιά, να χτίσω αυθαίρετο πάνω στο κύμα, να πάρω φέρετρο με στερεοφωνικό. Και οι πολιτικοί το ίδιο θνητοί σαν εμάς με τα ελαττώματά τους. Ο ένας είχε ολόκληρο αρχαιολογικό μουσείο στο σπίτι του, ο άλλος έχτισε ένα «κωλόσπιτο» που δεν μπορούσε να δικαιολογήσει οικονομικά. Το ίδιο λαϊκιστές, το ίδιο γενναίοι και ριζοσπάστες, με τα πολλά καλά τους και τα πολλά κακά τους. Ο ένας μπόρεσε και το έδειξε με την επιστροφή του το ’93 με το ΑΣΕΠ και την οικονομική πολιτική, ο άλλος δεν πρόλαβε, δεν τον σήκωνε η λαϊκή βάση, δεν τον σήκωνε και το κόμμα του, τον έφαγαν οι δικοί του βουλευτές.  

Ο Μητσοτάκης είχε κάνει αρκετές τολμηρές πολιτικές πράξεις, ας τον θυμόμαστε για αυτές, και για όχι για εκείνες που δεν έκανε. Στο σκοπιανό-μακεδονικό δεν τόλμησε. Ούτε στην «πρόταση Πινέιρο» ούτε στην «πρόταση Βανς και Οόυεν», η οποία δεν είχε γίνει αποδεκτή ούτε από τους Σκοπιανούς-Μακεδόνες. Μητσοτάκης και Γκλιγκόροφ είχαν προφορικά συμφωνήσει ότι θα την συζητήσουν, αλλά δεν μπορούσαν να την περάσουν από τα κοινοβούλιά τους, έτσι πρώτη την απέρριψε η Ελλάδα και χρεώθηκε το ναυάγιο. Η FYROM την απέρριψε 2 ημέρες μετά. Οι ευθύνες του Μητσοτάκη είναι μεγάλες γιατί από τη μία ο δικός του υπουργός Εξωτερικών μεγαλέξανδρος Σαμαράς συζητούσε με Μιλόσεβιτς για κοινά σύνορα και προωθούσε για μήνες την αδιάλλακτη στάση και αυτός δεν τον σχόλαγε, και γιατί ο ίδιος ο Μητσοτάκης δεν τόλμησε να καταθέσει τη συμβιβαστική πρόταση στους βουλευτές του, και έχασε πολύτιμο χρόνο σε καθυστερήσεις και αντιφατικές θέσεις, και ενώ είχε στείλει και τον έμπιστο του Γρυλλάκη σε μια περίεργη αποστολή δωροδοκίας στα Σκόπια όπως αποκάλυψε αργότερα ο Γκλιγκόροφ, που καλύτερα να την ξεχάσουμε. Όταν στα μέσα 2013 οι διαπραγματευτικές ομάδες συμφώνησαν στο «Νόβα Μακεντονια» ο Μητσοτάκης (που τότε είχε αναλάβει και υπουργός Εξωτερικών) πήρε τηλ. τον κ. Κωφό και του είπε «Μάζεψέ τα και γύρνα πίσω». Είκοσι βουλευτές της ΝΔ τον απειλούσαν με άρση της εμπιστοσύνης για τον ΟΤΕ και τη σύνθετη ονομασία. 

Στην πολιτική οι πράξεις μετράνε, όχι τα λόγια. Αν το δούμε κυνικά, και ο Τσίπρας στα λόγια δεν συμφωνεί με τα μνημόνια αλλά στην πράξη τα υπογράφει και παίρνει και τα μέτρα, έτσι και ο Μητσοτάκης στα λόγια φέρεται να διαφωνούσε αλλά στην πράξη αυτός απέρριψε την πρόταση.

Δεν υπήρξαν άγιοι, δεν υπήρξαν σωτήρες, υπήρξαν πολιτικοί με τα καλά τους και τα κακά τους, με τα συμφέροντα τους και τις αγκυλώσεις τους. Όσοι διοικητές οργανισμών, από την Bentley με σοφέρ επί ΝΔ, βρέθηκαν το 1981 με Vespa στα αζήτητα να παράγουν μύθους αποκλειστικά για πράσινα ελλείμματα και πράσινους διορισμούς, αλλά ήταν και οι δύο τους που μοίραζαν χρήμα, και οι δύο τους μοίραζαν θέσεις και καρέκλες. Ίδια γενιά, ίδια χούγια, ίδιες προσδοκίες, διαφορετικοί δρόμοι και καταλήξεις. Τους πολιτικούς τους κάνουν μεγάλους οι πράξεις τους, όχι οι κολακείες των ΜΜΕ και οι αποστειρωμένες αναμνήσεις. Η ιστορία έχει θέση και αξιολόγηση και για τους δύο τους. Πολιτική δεν κάνεις μόνο από την κυβέρνηση, κάνεις και από την αντιπολίτευση. Και οι δύο έκαναν λιγότερα και από όσα υποσχέθηκαν και από όσα μπορούσαν και όφειλαν να κάνουν. Οι υποτιθέμενοι διάδοχοι των σκιών τους, Τσίπρας και Κυριάκος, απλά φαντάζουν ως φάρσα. Αντίστοιχα οι πολίτες πρέπει να πάψουμε να είμαστε οι χαλαροί αιώνιοι έφηβοι της μεταπολίτευσης, με αυτοκριτική και εμπιστοσύνη να διεκδικήσουμε την αλήθεια, να λύσουμε τα μυαλά μας από τις αγκυλώσεις μας, και να πάρουμε τη χώρα στην πλάτη μας για να τα αλλάξουμε όλα.