Τι κάνω μετά την αξιολόγηση - Επτά γράμματα

«Μετά την αξιολόγηση δεν υπάρχουν δικαιολογίες» είπε ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας. Η κυβέρνηση πρέπει να εφαρμόσει όσα συμφώνησε, αποδεικνύοντας ταυτόχρονα τη διαφορά της από οποιαδήποτε άλλο κυβερνητικό σχήμα θα αναλάμβανε να διεκπεραιώσει μια τέτοια συμφωνία. 

Ο δε ΣΥΡΙΖΑ, έχοντας και με το τελευταίο βαρύ πακέτο μέτρων δοκιμάσει άγρια τα όρια των πεποιθήσεων της αριστεράς, θα πρέπει να υλοποιήσει το μνημόνιο (με τα πρόσωπα που μπορούν να το πράξουν), παράγοντας την ίδια στιγμή έργο με προοδευτικό πρόσημο. 

Έχει προσεχώς να αντιμετωπίσει τις παθογένειες στο εσωτερικό του κόμματός του, βάζοντας παράλληλα τέλος στην υποτίμηση της κομματικής λειτουργίας μπροστά στην ύπαρξη της κυβέρνησης. Επιπλέον θα κληθεί να θέσει τις βάσεις της διεύρυνσης και των συμμαχιών του και να ανακτήσει την επιρροή του στην εκλογική βάση.  Ένα σταυρόλεξο πράγματι για δυνατούς λύτες.

Το χειρότερο σενάριο; Ο ΣΥΡΙΖΑ έχει εφαρμόσει και στο παρελθόν κάτι σχετικό, αφού ενώ ήταν κυβέρνηση έκανε ακόμη αντιπολίτευση. Το καταστροφικό λοιπόν θα είναι, με το πρόσχημα της διαρκούς επικαιροποίησης της συμφωνίας, προς ικανοποίηση ενός ακροατηρίου, αντί της διακυβέρνησης να προτιμήσει τη συνέχεια των διαπραγματεύσεων, γενικώς και αορίστως. 

Η μάχη της Βουλής 

Με την κοινοβουλευτική ομάδα της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝΕΛ μπετόν, θα ψηφιστεί ως φαίνεται την Πέμπτη στην Ολομέλεια της Βουλής το πολυνομοσχέδιο με το πακέτο μέτρων και αντίμετρων που συμφωνήθηκαν ανάμεσα στην κυβέρνηση και τους δανειστές. 

Προηγείται τη Δευτέρα 15/5 το EuroWorking, που έχει αναλάβει,  με σχετικές αναφορές και στο θέμα της ελάφρυνσης του χρέους, να προετοιμάσει τις τεχνικές λεπτομέρειες για το Eurogroup στις 22 Μαΐου, ενώ από το μεσημέρι της Δευτέρας, αρχίζει η επεξεργασία του νομοσχεδίου στις Επιτροπές Οικονομικών Υποθέσεων, Παραγωγής και Εμπορίου, Κοινωνικών Υποθέσεων και Δικαιοσύνης. Οι επιτροπές  θα ολοκληρώσουν το έργο τους την Τρίτη 16/6, ενώ θα συνεδριάζουν ταυτόχρονα, καθώς το πολυνομοσχέδιο κατατέθηκε με το χαρακτήρα του επείγοντος.

Η συζήτηση στις επιτροπές, αν και θα διεξαχθεί σε πολεμικό κλίμα,  θα είναι πολιτικού χαρακτήρα και αξίας, καθώς τα προαπαιτούμενα, όντας συμφωνημένα με τους εταίρους, δεν επιδέχονται αλλαγές.  

Οι κυβερνητικοί βουλευτές θα κάνουν λόγο για έναν αναγκαστικό συμβιβασμό και μια συμφωνία δημοσιονομικά αλλά όχι κοινωνικά ουδέτερη, προϊόν των παράλογων απαιτήσεων των δανειστών, κυρίως του ΔΝΤ. Θα  επικαλεστούν την επιμονή του ΔΝΤ για σκληρή επανάληψη μέτρων, που ήδη είχαν ληφθεί και υλοποιηθεί στη βάση της συμφωνίας του Μαΐου 2016, με το επιχείρημα (από το Ταμείο) ότι η κυβέρνηση δεν θα πιάσει τους δημοσιονομικούς στόχους. Στη συνέχεια, παρά την υπεραπόδοση το Ταμείο επέμεινε σε αυτά,  όχι πια ως δημοσιονομικά, αλλά ως μέτρα διαρθρωτικών παρεμβάσεων, π.χ. μείωση του αφορολόγητου με στόχο τη διεύρυνση της φορολογικής βάσης. 

Ως προς την καθυστέρηση της ολοκλήρωσης της αξιολόγησης και τις συνέπειές της στην οικονομία, σημείο αιχμής για την αντιπολίτευση, η κυβέρνηση θα μετατοπίσει την ευθύνη στους δανειστές, τονίζοντας πως ακριβώς η αποσταθεροποίηση της οικονομίας, μέσω της κωλυσιεργίας, ήταν ο μοχλός εκβιασμού των δανειστών προς την κυβέρνηση.

Πεδίο μάχης μεταξύ των κυβερνητικών και των βουλευτών της αντιπολίτευσης θα αποτελέσουν τα αντίμετρα. Οι μεν πρώτοι θα επιχειρήσουν να εκθέσουν την αντιπολίτευση στις κοινωνικές ομάδες που ευνοούνται από αυτά, θυμίζοντας στη ΝΔ το «λάθος» με το «έκτακτο» επίδομα του Δεκεμβρίου του ’16 και στους βουλευτές του Δημοκρατικού κέντρου το «λάθος» τους με τη απλή αναλογική. 

Η αντιπολίτευση από τη μεριά της θα κάνει λόγο για τη μεγαλύτερη κοροϊδία των ελλήνων πολιτών, θα εξηγήσει ότι θεωρεί τα αντίμετρα ενιαίο στοιχείο της συμφωνίας και ότι ως εκ τούτου θα τα καταψηφίσει ως πολιτική στάση. Προσπαθώντας δε να αποδομήσει το «επικοινωνιακό εύρημα» των αντίμετρων, θα εστιάσει την κριτικής της στο ότι, ενώ τα μέτρα παίρνονται άμεσα και θα τα υποστούν οι πολίτες, τα αντίμετρα αφορούν στο μέλλον και θα παρθούν εάν το πλεόνασμα ξεπεράσει το 3,5%.

Επιπλέον θα τονίσουν ότι είναι άγνωστο ποια και αν θα παρθούν, αφού θα πρέπει για όλα να υπάρχει η έγκριση του ΔΝΤ. Θα θυμίσουν μάλιστα την επιστολή μετανοίας του Τσακαλώτου μετά το έκτακτο επίδομα. Τέλος η αντιπολίτευση θα επιμείνει στο κόστος της καθυστέρησης, στον όρο 4ο μνημόνιο, ενώ θα αναδείξει έναν προς ένα  τα σκληρά μέτρα που περιλαμβάνει το νέο πακέτο. Σε κάθε περίπτωση, αν δεν υπάρξουν αιφνιδιασμοί, η Βουλή θα υπερψηφίσει το νέο βαρύ πακέτο μέτρων που ξεπερνά τα 4,5 δις. Στη συνέχεια θα ακολουθήσει το Eurogroup στις 22 Μαΐου όπου θα επικυρωθεί το τεχνικό μέρος της συμφωνίας, οπότε θα δοθεί το πράσινο φως για την εκταμίευση της δόσης των 7 δις.

 

Το χρέος

Στη συνέχεια, το επόμενο Eurogroup θα είναι αφιερωμένο στην ελάφρυνση του χρέους, ζήτημα στο οποίο οι δανειστές φαίνεται να βρίσκονται πλέον ένα βήμα πιο κοντά. Η κυβέρνηση, ψηφίζοντας τα νέα μέτρα, ικανοποιώντας όπως αναφέραμε όλες τις απαιτήσεις των δανειστών, πετάει το μπαλάκι της ελάφρυνσης του χρέους στη Γερμανία και στο Ταμείο, το οποίο εμμένει στην απόφασή του να αποχωρήσει από το ελληνικό πρόγραμμα αν δεν υπάρξει γενναία ελάφρυνση του χρέους, τέτοια ώστε αυτό να κρίνεται βιώσιμο.

Στο Μπάρι, στο πλαίσιο του Washington Group, ΔΝΤ και Γερμανία έδειξαν να βρίσκονται πια αρκετά κοντά ως προς την ανάγκη διευθέτησης του ελληνικού χρέους, με βασικό σενάριο την επιμήκυνση της αποπληρωμής του (ακόμη και σε 20 χρόνια).

Το ΔΝΤ ωστόσο επιμένει σε μείωση των στόχων για το πρωτογενές πλεόνασμα μετά το τέλος του προγράμματος, ενώ ο επικεφαλής του ευρωπαϊκού προγράμματος του ΔΝΤ, Π. Τόμσεν,  υπενθύμισε ότι αυτό που έχει συμφωνηθεί με τους Ευρωπαίους εταίρους από πέρυσι τον Μάιο, είναι πως τα μέτρα για την ελάφρυνση του χρέους θα οριστούν επ’ ακριβώς και θα εφαρμοστούν με τη λήξη του προγράμματος το 2018 και όχι προηγουμένως.

Αν στο Eurogroup του Ιουνίου υπάρξει σύγκλιση (όλες οι ενδείξεις κατατείνουν ότι θα υπάρξει συμφωνία ΔΝΤ Βερολίνου για την ελάφρυνση του ελληνικού χρέους) και έστω μια περιγραφή της μεσοπρόθεσμης διαχείρισής του, ανοίγει ο δρόμος  για την ένταξη της χώρας στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης. Ακολουθεί μια περίοδος διαδικασιών, όπου το ΔΝΤ θα κληθεί να αποφασίσει οριστικά για τη βιωσιμότητα του χρέους, με βάση την περιγραφή των μεσοπρόθεσμων μέτρων. Αν εξασφαλιστεί η συναίνεσή του, η χώρα είναι σε θέση να κάνει έστω και μια δοκιμαστική έξοδο στις αγορές, πιθανόν τον Ιούλιο. Σύμφωνα με τη Wall Street Jornal, η ΕΚΤ θα μπορούσε να αρχίσει τις αγορές ελληνικών ομολόγων από τον Ιούλιου του 2017.

Δημιουργείται δηλαδή ένα στοιχειώδες  πλαίσιο μέσα στο οποίο η χώρα μπορεί να κινηθεί, με τον ίδιο τον πρωθυπουργό ωστόσο να έχει δηλώσει χαρακτηριστικά ότι «Ο κύκλος της ύφεσης και της αβεβαιότητας δεν θα κλείσει επειδή κλείνει η αξιολόγηση».

Η καυτή πατάτα

Και αν όλα πάνε καλά και δεν υπάρξουν ανατροπές, η κυβέρνηση έχει στα χέρια της μια ακόμη πιο καυτή πατάτα. Πρέπει πια να κυβερνήσει. 

«Μετά την αξιολόγηση δεν υπάρχουν δικαιολογίες» είπε ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας. Η κυβέρνηση πρέπει να εφαρμόσει όσα συμφώνησε. Ο Αλέξης Τσίπρας θα επιδιώξει να αλλάξει το κλίμα, ώστε το φθινόπωρο να φανούν τα πρώτα ενθαρρυντικά σημάδια ουσιαστικής ανάκαμψης σε όλους τους τομείς της οικονομικής δραστηριότητας.

Να γίνει μια «πολιτική επίθεση» σύμφωνα με την απόφαση της Κεντρικής Επιτροπής του ΣΥΡΙΖΑ για την οποία προϋποθέσεις είναι η  σοβαρή δουλειά, ο προγραμματισμός, ο αποτελεσματικός συντονισμός και οι ορθές ιεραρχήσεις, λένε συνεργάτες του πρωθυπουργού.

Κάτι τέτοιο όμως δεν μπορεί να επιτευχθεί αν δεν υπάρξει ανακάτεμα της τράπουλας σε σχέση με τα πρόσωπα. Αν όχι σαρωτικός ανασχηματισμός, δεν αποκλείονται το προσεχές διάστημα  πρωτοβουλίες για αλλαγές στο κυβερνητικό σχήμα. Τουλάχιστον στα κρίσιμα παραγωγικά υπουργεία, ώστε να τοποθετηθούν πρόσωπα που θα «τρέξουν» τις μεταρρυθμίσεις, οι οποίες είναι απαραίτητη προϋπόθεση για να αλλάξει το κλίμα στην οικονομία και στην αγορά.

Η επιτυχία ενός τέτοιου εγχειρήματος είναι βέβαιο ότι θα κριθεί, σε περίπτωση που ο πρωθυπουργός αποφασίσει να προχωρήσει σε αλλαγές προσώπων, στο εάν θα υποχωρήσει στους μηχανισμούς, διατηρώντας τις ισορροπίες, ή θα αξιοποιήσει νέα στελέχη από τη δεξαμενή του ΣΥΡΙΖΑ, αλλά και στελέχη εκτός της κυβερνητικής συμπαράταξης, όχι μόνο γιατί οι δυνάμεις της κυβέρνησης ποιοτικά και ποσοτικά πιθανόν να μην επαρκούν, αλλά γιατί αργά ή γρήγορα θα πρέπει ο κορμός της κυβέρνησης, ο ΣΥΡΙΖΑ δλδ, να αντιμετωπίσει το θέμα της διεύρυνσης και των συμμαχιών του.

Ήδη ο Νίκος Φίλης ανοιχτά, αλλά και πολλά στελέχη και μέλη του κόμματος, κάνουν λόγο για ένα άνοιγμα στο χώρο της σοσιαλδημοκρατίας για μετεκλογική βεβαίως συνεργασία. Ο άλλος μεγάλος πονοκέφαλος για τον πρωθυπουργό θα είναι η στροφή προς τα αριστερά. Οι κυβερνητικές επιλογές στηρίχτηκαν από το σύνολο του κόμματος ως αναγκαστικές και αποτέλεσμα εκβιασμού, αλλά από δω και πέρα οι πιέσεις, προκειμένου να εφαρμοστούν πολιτικές, σε θεσμικό τουλάχιστον επίπεδο, με τη σφραγίδα του ΣΥΡΙΖΑ,  θα είναι ασφυκτικές. Πολιτικές που όχι μόνο δεν μπορούν να εφαρμοστούν, αλλά ούτε καν να μπουν στο τραπέζι, με δεδομένο το βαρίδι του «χρήσιμου εταίρου» Καμμένου. 

Και τέλος η ηγεσία του κόμματος της αριστεράς  θα έχει προσεχώς να αντιμετωπίσει το ίδιο το κόμμα, που στήριξε μεν την κυβερνητική πολιτική,  αλλά από δω και πέρα διεκδικεί το χώρο του, τη συμμετοχή του στη λήψη των αποφάσεων, το οξυγόνο του, καθώς δεν είναι διατεθειμένο απλώς να ενσωματώνει τους κυβερνητικούς χειρισμούς.Όλα αυτά ενώ ο ΣΥΡΙΖΑ όχι μόνο πρέπει να σταματήσει την αιμορραγία των ποσοστών του, αλλά και να επιχειρήσει τη διεύρυνση της εκλογικής του βάσης.

Πράγματι πρόκειται για δύσκολο σταυρόλεξο και για πολύ δυνατούς λύτες.