Ο δεκάλογος του ΣΕΒ για να περάσει η Ελλάδα στην ψηφιακή εποχή

Με «εθνικό στόχο μέχρι το 2021 η Ελλάδα να έχει αναπτύξει μία ισχυρή ψηφιακή βάση», ο πρόεδρος του ΣΕΒ Θεόδωρος Φέσσας παρουσίασε στο Συνέδριο «Ψηφιακή Στρατηγική της Ελλάδας: Ο δρόμος για την Ανάπτυξη», το ψηφιακό όραμα του ΣΕΒ για την Ελλάδα η οποία στον τομέα αυτό βρίσκεται στην 26η θέση στις 28 χώρες-μέλη της ΕΕ.

Ο κ. Φέσσας θέλοντας να απαντήσει στο ερώτημα, γιατί βρισκόμαστε σε τόσο χαμηλή θέση είπε:

«Δημόσια Διοίκηση. Το πρώτο και σημαντικό είναι μια σταθερή, ακομμάτιστη και αποτελεσματική δομή διακυβέρνησης που θα αναλάβει την υλοποίηση ενός φιλόδοξου  σχεδίου ψηφιακού μετασχηματισμού της χώρας. Σήμερα βρισκόμαστε, ίσως για πρώτη φορά, σε μία τόσο ευνοϊκή συγκυρία. Η χώρα διαθέτει Υπουργείο και Γενική Γραμματεία Ψηφιακής Πολιτικής που έχουν εκπονήσει την Εθνική Ψηφιακή Στρατηγική για την επόμενη πενταετία, έναν χρονικό ορίζοντα  που επιτρέπει την χάραξη και την υλοποίηση μίας ρεαλιστικής πολιτικής. Και μόνον η ύπαρξη της στρατηγικής που εκπορεύεται και θα υλοποιηθεί από το αρμόδιο υπουργείο είναι εξαιρετικά σημαντική και την χαιρετίζουμε. Όμως μία στρατηγική πρέπει να ασχολείται με την οικονομία στο σύνολό της.  Και ερωτώ:  Αν δεν εξασφαλίσουμε μία συναίνεση που υπερβαίνει τον πολιτικό κύκλο, πόσες ακόμη φορές θα ξαναβρεθούμε να ξανασχεδιάζουμε τον χάρτη; Αν δεν υπάρχει ενοποίηση μητρώων, και εφαρμογές κορμού για την ηλεκτρονική διακυβέρνηση και την λειτουργία  του κράτους  πώς μπορούμε να εξοικονομήσουμε πόρους και να περιορίσουμε την φοροδιαφυγή και την παραοικονομία; Πώς θα βελτιώσουμε τη διαφάνεια και τη λογοδοσία, μέσω παρακολούθησης κάθε διαδικασίας, όπως για παράδειγμα της αδειοδότησης, και θα αυξήσουμε την εμπιστοσύνη των πολιτών στο κράτος; Πώς θα μειωθεί το διοικητικό κόστος για τις επιχειρήσεις και οι πολίτες θα απολαμβάνουν γρήγορες και αποτελεσματικές δημόσιες υπηρεσίες χωρίς ηλεκτρονική διακυβέρνηση; 

Συνδεσιμότητα-Κόστος. Η ευρυζωνική κάλυψη της χώρας φτάνει στο 99%, όμως η κάλυψη από νέας γενιάς δίκτυα περιορίζεται στο 36% που είναι το μισό από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο.  Ως προς το κόστος, εξακολουθούμε να είμαστε πολύ ακριβότεροι από την Ευρώπη (46% υψηλότερο κόστος από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο). Η υπερφορολόγηση των τηλεπικοινωνιακών υπηρεσιών επιδρά ανασταλτικά στην χρήση του Ίντερνετ από τους πολίτες, δηλαδή δρα ανασταλτικά ως προς τους στόχους της ψηφιακής μας στρατηγικής.

Ενημέρωση-Εκπαίδευση-Εμπιστοσύνη. Το 30% των πολιτών της χώρας δεν έχει χρησιμοποιήσει ποτέ το Ίντερνετ,  ποσοστό διπλάσιο του ευρωπαϊκού μέσου όρου. Η χρήση του Ίντερνετ παραμένει πολύ περιορισμένη για κάθε είδους ηλεκτρονική συναλλαγή ή αγορά, παρόλο που η χρήση του για ενημέρωση και ψυχαγωγία ξεπερνά τον ευρωπαϊκό μέσο όρο. Τι δείχνει αυτό; Κυρίως έλλειψη εμπιστοσύνης για συναλλαγές στο διαδίκτυο. Χρειάζονται λοιπόν άμεσα τόσο ενημέρωση, όσο και μέτρα για την ασφάλεια του Διαδικτύου, τα οποία θα αυξήσουν την εμπιστοσύνη των πολιτών.

Αλλά και στον τομέα της εκπαίδευσης,  πόσα βήματα πρέπει να γίνουν! Αν έχουμε όραμα πρέπει να το επικοινωνήσουμε: να ενημερώσουμε τους νέους για τις  σημαντικές επαγγελματικές  ευκαιρίες που υπάρχουν ή θα δημιουργήσει η ψηφιακή οικονομία. Θα θέλαμε η ανάπτυξη ψηφιακών δεξιοτήτων να παρέχεται σε όλα τα επίπεδα της εκπαίδευσης και σε όλες τις σχολές, θετικής αλλά και θεωρητικής κατεύθυνσης.  Διότι αυτό που απαιτείται δεν είναι η στενή γνώση πληροφορικής, αλλά η παροχή κατάλληλων συνδυασμών γνώσεων και δεξιοτήτων για κάθε επάγγελμα. Και αυτό δεν συμβαίνει σήμερα στην ελληνική εκπαίδευση.

Επιχειρήσεις. Τα τελευταία χρόνια έχουν σημειωθεί κάποια βήματα προόδου με την εισαγωγή ψηφιακών εργαλείων στις επιχειρήσεις και ο αριθμός των επιχειρήσεων  που χρησιμοποιούν  συστήματα διαχείρισης επιχειρησιακών πόρων (τα ERP) ή ακόμη και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης είναι κοντά στον ευρωπαϊκό μέσο όρο, Ωστόσο οι ελληνικές επιχειρήσεις υστερούν σημαντικά σε θέματα όπως  χρήση ηλεκτρονικής τιμολόγησης, RFID και υπηρεσιών cloud. Το πιο βασικό όμως στοιχείο, το οποίο αντιμετωπίζουν, ήδη, οι ελληνικές επιχειρήσεις είναι ο αποδιοργανωτικός χαρακτήρας της ψηφιακής εποχής, το διαβόητο disruption. Νέες υπηρεσίες εμφανίζονται και τα επιχειρηματικά μοντέλα αλλάζουν ριζικά, απειλώντας παραδοσιακούς κλάδους και επιχειρήσεις κάθε μεγέθους που δεν καταφέρνουν να «ξανα‑εφεύρουν» τον εαυτό τους. Αν δεν εφαρμόσουν ένα πρόγραμμα ψηφιακού μετασχηματισμού τους, εαν δεν αναθεωρήσουν εκ βάθρων τον επιχειρηματικό τους σχεδιασμό, πολλές επιχειρήσεις μπορεί σύντομα να πάψουν να υπάρχουν.  Πόσες από αυτές άραγε το έχουν συνειδητοποιήσει;».

Πόσο κρίσιμη είναι αυτή η ανάγκη;

Σε ένα άλλο ερώτημα που δίνει απάντηση είναι: Πόσο κρίσιμη είναι αυτή η ανάγκη:

«Σήμερα, η συνολική συνεισφορά του “ψηφιακού”, στην ελληνική οικονομία δεν ξεπερνά το 16,3% του ΑΕΠ  τη στιγμή που ο μέσος για την Ευρώπη είναι 25%, σύμφωνα με στοιχεία της μελέτης της Accenture. Ζούμε και εργαζόμαστε στην Ευρώπη,  η ψηφιακή ενοποίηση της οποίας θα συνεισφέρει 415 δισ. ευρώ ετησίως στην ευρωπαϊκή οικονομία και θα δημιουργήσει εκατοντάδες χιλιάδες νέες θέσεις εργασίας, σύμφωνα με εκτιμήσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Ενδεικτικά αναφέρω κάποιους αριθμούς που ποσοτικοποιούν την ανάγκη ψηφιακής μετάβασης της Ευρώπης:

• 90% των θέσεων εργασίας πολύ σύντομα θα απαιτούν ψηφιακές δεξιότητες.
• 52% των διασυνοριακών αγορών δεν υλοποιούνται λόγω  του γεωγραφικού αποκλεισμού προϊόντων και  υπηρεσιών.
• 11 δισ. ευρώ εκτιμάται να είναι η εξοικονόμηση για τους καταναλωτές μέσω του ηλεκτρονικού εμπορίου.

Υπάρχουν λοιπόν σημαντικά οφέλη, αν όμως δεν κάνουμε κάτι, η Ελλάδα δεν θα πάρει το μερίδιο που της αντιστοιχεί από αυτά».

Πώς θα φτάσουμε στην ψηφιακή Ελλάδα;

«Πώς θα φτάσουμε στην ψηφιακή Ελλάδα;» αναρωτήθηκε για να τονίσει ότι αυτό θα γίνει σε έναν ορίζοντα 10-15 ετών: «Το όραμά μας είναι, με συντεταγμένη στρατηγική, αποτελεσματική διακυβέρνηση και άφθονη προσπάθεια  σε βάθος 10-15 ετών να ανήκουμε στις ψηφιακά ώριμες χώρες της Ευρώπης.

Γιατί όμως ο ΣΕΒ καταθέτει την δική του στρατηγική πρόταση για την Ψηφιακή Ελλάδα;

• Διότι προτείνει ένα αποτελεσματικό σύστημα διακυβέρνησης της υλοποίησης, το οποίο πρέπει να διατρέχει το σύνολο της κυβέρνησης και της διοίκησης και το οποίο να λειτουργεί με συνεκτικό τρόπο
• Διότι πιστεύει στην σύμπραξη του ιδιωτικού με τον δημόσιο τομέα για την αποτελεσματικότερη παροχή υπηρεσιών και τον ψηφιακό μετασχηματισμό των επιχειρήσεων
• Διότι προτείνει φιλόδοξους και μετρήσιμους στόχους, πέρα από έργα για την απορρόφηση των κοινοτικών κονδυλίων.

Το ψηφιακό όραμα του ΣΕΒ

Σε αυτό τον νέο ψηφιακό κόσμο, που τώρα σχηματίζεται, θέλουμε την Ελλάδα να  λειτουργεί ισότιμα ανάμεσα στις άλλες χώρες της Ευρώπης. Θέλουμε η χώρα να παράγει πλούτο γρηγορότερα και ασφαλέστερα από ότι αν δούλευε με το μοντέλο “business as usual”. Θέλουμε οι ψηφιακές τεχνολογίες να μπουν τόσο ενεργά σε χρήση ώστε αυτό που τώρα φαντάζει un-usual να γίνει το νέο business as usual. Θέλουμε μία Ελλάδα όπου:

• Το ψηφιακό έλλειμμα θα έχει καλυφθεί, και η ψηφιακή οικονομία θα συνεισφέρει υπολογίσιμα στην αύξηση του ΑΕΠ.
• Η φοροδιαφυγή και η παραοικονομία θα έχουν μειωθεί, και τα φορολογικά βάρη θα κατανέμονται δίκαια χάρη στα ψηφιακά εργαλεία συναλλαγών, τιμολόγησης και διασταύρωσης στοιχείων.
• Η ηλεκτρονική διακυβέρνηση θα επεκταθεί σε όλο στο κράτος, και θα εξυπηρετεί αποτελεσματικά και γρήγορα πολίτες και επιχειρήσεις.
• Η Ελλάδα θα γίνει κόμβος καινοτομίας στην ανάλυση δεδομένων μεγάλου όγκου για τις ανάγκες του τουρισμού, της υγείας, της ενέργειας, των έξυπνων πόλεων, αξιοποιώντας τα συγκριτικά της πλεονεκτήματα και το εξαιρετικής ποιότητας έμψυχο υλικό που διαθέτει.

Κλείνοντας θα ήθελα να επισημάνω ένα δεκάλογο με τους κρίσιμους παράγοντες επιτυχίας:

1. Το εθνικό ψηφιακό όραμα πρέπει να συνενωθεί με την εθνική στρατηγική μεταρρύθμισης και η πολιτική ηγεσία πρέπει να δεσμευτεί για την υλοποίησή του. Ο  πρωθυπουργός πρέπει να έχει, για την εθνική ψηφιακή στρατηγική, έναν κεντρικό ρόλο στην εποπτεία και στην παροχή στρατηγικής κατεύθυνσης.
2. Η ψηφιακή στρατηγική θα πρέπει να υπερβαίνει τον στενό κύκλο ζωής μιας κυβέρνησης. Καλείται να αποτελεί ένα εθνικό σχέδιο με ευρύτερες πολιτικές, οικονομικές και κοινωνικές συναινέσεις.
3. Ο ψηφιακός μετασχηματισμός της Ελλάδας απαιτεί μηχανισμό ισχυρής διακυβέρνησης, που θα παρακολουθεί και  θα διασφαλίζει την υποστήριξη της ψηφιακής στρατηγικής από τα ανώτερα κλιμάκια της κυβέρνησης. Σε αυτό το επίπεδο κρίνουμε απαραίτητη την ενεργό συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα της οικονομίας που διαθέτει πολύτιμη εμπειρία και γνώσεις.
4. Η ανάληψη και απόδοση ευθύνης αποτελεί βασικό στοιχείο για την επιτυχή εφαρμογή της στρατηγικής. Απαιτείται η καθιέρωση ενός δομημένου πλαισίου ανάληψης αρμοδιοτήτων, και καθορισμού επί μέρους στόχων και ελέγχου, το οποίο θα διασφαλίζει την επίτευξη των στρατηγικών στόχων.
5. Ο σχεδιασμός και η εφαρμογή ενός ευνοϊκού ρυθμιστικού και νομοθετικού πλαισίου για ανοιχτά δεδομένα, που θα ρυθμίζει την χρήση τους και παράλληλα θα διασφαλίζει την προστασία της ιδιωτικής ζωής, αποτελεί μία κρίσιμη προϋπόθεση επιτυχίας της Ψηφιακής Στρατηγικής.
6. Η ανάπτυξη σύγχρονων υποδομών σε όλη την επικράτεια της χώρας αποτελεί αναγκαιότητα για τον ψηφιακό μετασχηματισμό της Ελλάδας. Θα εξασφαλίσει αδιάλειπτη συνδεσιμότητα και θα οδηγήσει στην καινοτομία και τη βελτίωση των υπηρεσιών μέσω της αξιοποίησης αναδυόμενων και προηγμένων τεχνολογιών.
7. Η εκπόνηση από την πολιτεία ενός σχεδίου εξωτερικής ανάθεσης ψηφιακών υπηρεσιών στον ιδιωτικό τομέα,  καθώς και έργων που  θα υλοποιηθούν μέσω συμπράξεων δημόσιου και ιδιωτικού τομέα (ΣΔΙΤ), προκειμένου να επιταχύνουμε την ψηφιακοποίηση των υπηρεσιών.
8. Ο βασικός στόχος της ψηφιακής στρατηγικής δεν θα πρέπει να είναι κυρίως η απορρόφηση των εθνικών και κοινοτικών πόρων, όπως συχνά γίνεται μέχρι σήμερα, αλλά η προσεκτική στόχευση σε υποδομές, κλάδους της οικονομίας και υπηρεσίες ηλεκτρονικής διακυβέρνησης που δημιουργούν προστιθέμενη αξία και συμβάλλουν άμεσα στον ψηφιακό μετασχηματισμό της χώρας.
9. Το ψηφιακό είναι ένα πραγματικά διατομεακό θέμα που επηρεάζει όλους τους τομείς πολιτικής. Όταν απαιτείται νέα νομοθεσία ή εκσυγχρονισμός παλαιότερης,  αυτή θα πρέπει να γίνεται «ψηφιακή εξ ορισμού» και να παίρνει υπόψη τον ψηφιακό της αντίκτυπο, ανεξάρτητα από τον τομέα πολιτικής.
10. Τέλος, οι ψηφιακές δεξιότητες αποτελούν το "καύσιμο" για τον ψηφιακό μετασχηματισμό της Ελλάδας. Πρέπει να αναληφθεί στοχευμένη δράση για την ψηφιακή αναβάθμιση και επανεκπαίδευση της ελληνικής κοινωνίας και του εργατικού της δυναμικού ώστε να διασφαλιστεί η ψηφιακή ένταξη των πολιτών στην κοινωνία».