Το ψέμα της αλήθειας

Η ανάγνωση των ελίτ για το αποτέλεσμα του πρώτου γύρου των γαλλικών προεδρικών εκλογών είναι κάπως απλοϊκή: Ανακούφιση που η Μαρίν Λεπέν δεν παίρνει την Γαλλία και μαζί την Ευρώπη, εφησυχασμός επειδή το ατύχημα αποφεύχθηκε για την ΕΕ και έτσι απομακρύνθηκε ο κίνδυνος ταραχής στις αγορές, μαζί με την προοπτική επανακαθορισμού των βασικών κανόνων της νεοφιλελεύθερης παγκοσμιοποίησης στην ευρωπαϊκή της εκδοχή. 

Οι ευρωπαϊστές που δεν είναι ταυτισμένοι με το 1% ικανοποιήθηκαν με πιο ρομαντικό και αυθεντικό τρόπο: Το κακό δεν συνέβη, ο ακροδεξιός λαϊκισμός ηττήθηκε και αυτό επιτρέπει αισιοδοξία για την αντοχή της δημοκρατίας μας, της ανοιχτής κοινωνίας, του πλουραλισμού, του πολιτισμού μας. 

Η κυρίαρχη επιχειρηματολογία όσων θέλουν τη συνέχεια της ΕΕ, είτε με σοβαρές βελτιώσεις είτε χωρίς, είναι ότι με τις γαλλικές εκλογές επιβεβαιώνεται ότι το κύμα του αντισυστημισμού δεν είναι τόσο ισχυρό ώστε να ανατρέψει την θεμελιακή ισορροπία της ευρωπαϊκής πραγματικότητας. Η ακροδεξιά δεν κατάφερε να κερδίσει ούτε στην Αυστρία ούτε στην Ολλανδία, η “Εναλλακτική για τη Γερμανία” χάνει τη δυναμική της μετά την αλλαγή ηγεσίας και αυτό σημαίνει ότι δεν θα εκδηλωθεί ένας καταστρεπτικός σεισμός που θα γκρέμιζε το ευρωπαϊκό οικοδόμημα. 

Ετσι είναι αλλά δεν είναι μόνο αυτό. Οι γαλλικές εκλογές επιβεβαιώνουν τη νέα διχοτόμηση στον ευρωπαϊκό κόσμο. Η σύγκρουση δεν είναι πια ανάμεσα στην Δεξιά και την Αριστερά στο πλαίσιο του κλασικού ορισμού τους, αλλά μεταξύ εκείνων που έχουν συνθλιβεί και εκείνων που ακόμη τα καταφέρνουν, ενώ όσοι δεν αγγίζονται από την κρίση ή πλουτίζουν μέσα στην κρίση παρακολουθούν σε συνθήκες πολυτέλειας από κάπου μακριά και ψηλά.

Η Λεπέν προσέλκυσε περισσότερο από τον Μακρόν φτωχούς, αμόρφωτους και επαρχιώτες, ενώ στους νέους υπεροχή είχε ο Μελανσόν. 

Σύμφωνα με την e- Le Monde, τον κεντρώο υποψήφιο Εμμανουέλ Μακρόν προτιμούν  μεγάλος αριθμός στελεχών επιχειρήσεων (34%), καθώς κι οι μικρομεσαίοι επαγγελματίες (27%). Στις κατηγορίες αυτές έχει μικρή απήχηση η Μαρίν Λεπέν (13% και 18%), που την ψηφίζουν οι εργάτες (36%),  οι οποίοι προτιμούν τον Μακρόν μόνο κατά 17% Υπέρ του Μακρόν ψήφισε το 32% των πολιτών με υψηλό εισόδημα πάνω από 3.000/μήνα,  όπου η Λεπέν παίρνει μόνο 14%. Στους κάτω από τα 1.250 ευρώ/ μήνα όμως η Λεπέν παίρνει 32%, ενώ ο Μακρόν 12%. Οι πτυχιούχοι επιλέγουν πλειοψηφικά Μακρόν (30%), ενώ η Λεπέν παίρνει το ίδιο ποσοστό στους ψηφοφόρους με μεσαία και χαμηλή μόρφωση (30%).

Με άλλα λόγια, (και) οι γαλλικές εκλογές έχουν (και) ταξικό περιεχόμενο. 

Επομένως, ο λαϊκισμός δεν συνδέεται μόνο με τη γοητεία που ασκεί η δημαγωγία στο επιρρεπές στην κολακεία πλήθος αλλά και με τα αδιέξοδά του. Δεν μπορεί να αναλυθεί μόνο στη βάση των χαρακτηριστικών συγκεκριμένων πολιτικών και κομμάτων ούτε να αποδοθεί απλώς στον καιροσκοπισμό του ηγέτη και στην ανοησία/ευπιστία του ακροατηρίου του. 

Οι ψηφοφόροι της Λεπέν δεν είναι μόνο εθνικιστές και ρατσιστές, είναι επίσης αυτοί που δυσκολεύονται να τα βγάλουν πέρα, που βρίσκονται στο περιθώριο των μειωμένων δικαιωμάτων γιατί δεν έχουν αξιοπρεπές εισόδημα. Είναι στην ίδια όχθη με ψηφοφόρους του Τραμπ και του Brexit, όλων των αντισυστημικών επιλογών για να το πούμε με τους όρους του συστήματος. 

Η Λεπέν θρέφεται από τον ελιτίστικο δογματισμό των αντιπάλων της που αρνούνται να αναγνωρίσουν την κοινωνική διάσταση της πολιτικής της δύναμης. 

Η μία αλήθεια είναι ότι οι ευρωπαϊστές παλεύουν με τους λαϊκιστές και οι εκσυγχρονιστές με τους οπισθοδρομικούς, η άλλη αλήθεια είναι ότι οι πάνω παλεύουν με τους κάτω για να μην μικρύνει το χάσμα και να μην περιοριστεί η κοινωνική αδικία. 

Η μία αλήθεια είναι ότι τσαρλατάνοι και τυχοδιώκτες χτίζουν καριέρα εκμεταλλευόμενοι τον πόνο του λαού, η άλλη αλήθεια είναι ότι τους καταγγέλλουν όσοι προκαλούν τον πόνο του λαού στηρίζοντας και ενισχύοντας τις οικονομικές ανισότητες. 

Δεν θα μπορείς να γιατρευτείς δωρεάν, ούτε να εξασφαλίσεις στο παιδί σου τα βασικά, θα χάνεις τη δουλειά σου, θα μειώνεται ο μισθός σου και η σύνταξή σου, θα γερνάς μέσα στο άγχος και την απόγνωση, θα είσαι ο Ντάνιελ Μπλέικ, αλλά δεν θα υποκύπτεις στους ακραίους ούτε θα ακολουθείς τους αντιευρωπαϊστές, γιατί τότε θα είσαι ένας ελεεινός υποστηρικτής του ειδεχθούς λαϊκισμού. Ακροδεξιός, ακροαριστερός, ανορθολογιστής, ηλίθιος, αυτοκαταστροφικός, μισαλλόδοξος, ίσως και παρανοϊκός. 

Αυτό είναι το ψέμα της αλήθειας των άλλων, που σου λένε να συμφιλιωθείς με τη δυστυχία σου και να απολαύσουν ανενόχλητοι τη δική τους ευτυχία. Η αλήθεια του δικού σου ψέματος είναι ότι απλά δεν αντέχεις να συνεχίσεις έτσι, ψάχνεις κάπου να πιαστείς, να κρατηθείς, ό,τι βρίσκεις είναι σαθρό και τελικά πέφτεις ακούγοντας να σε βρίζουν οι δικαιωμένοι του αντιλαϊκισμού.