…shit happens!

Η Φόρτσουν Μοχάμετ, 21 ετών, σομαλικής καταγωγής, ήρθε στην Ελλάδα το περασμένο καλοκαίρι σε κατάσταση προχωρημένης εγκυμοσύνης.

Τη συνέλαβαν στη Μυτιλήνη και, αφού παρέμεινε στο κέντρο κράτησης για περιορισμένο χρονικό διάστημα, οι αρμόδιες αρχές την έστειλαν στην Αθήνα και στο Δημόσιο Νοσοκομείο «Έλενα» για να γεννήσει. Το μόνο έγγραφο που της χορηγήθηκε ήταν μια κάρτα προσωρινής παραμονής 6 μηνών, λόγω της εγκυμοσύνης της.

Συνάντησα τη Φόρτσουν τον περασμένο χειμώνα. Έμενε μαζί με άλλες 13 γυναίκες από τη Σομαλία, επίσης με νεογέννητα μωρά, σε ένα μικροσκοπικό δωμάτιο στην ευρύτερη περιοχή της Ομόνοιας σε συνθήκες απόλυτης εξαθλίωσης. Το ζήτημα της άφιξης εγκύων Σομαλών, επί τω πλείστον μικρής ηλικίας, δίχως συζύγους, δεν μπορεί να είναι συμπτωματικό και θα πρέπει να μας απασχολήσει συνολικά. Όσο κι αν προσπάθησα δεν κατόρθωσα να λάβω συγκεκριμένη πληροφορία σχετικά με το τι ήταν αυτό που τις οδηγεί να εγκαταλείπουν τη χώρα τους έγκυες. Ενδεχομένως ο μοναδικός φορέας που θα μπορούσε να διαγνώσει τα αίτια θα ήταν το Κέντρο Αποκατάστασης Θυμάτων Βασανιστηρίου, το οποίο όμως έχει κλείσει ελλείψει κονδυλίων. 

Με τη βοήθεια δικηγόρων ζητήσαμε την αρωγή της πολιτείας, ώστε οι γυναίκες αυτές να προχωρήσουν σε αίτημα ασύλου με συνοπτικές διαδικασίες. Αλλά και το κράτος, παρά τις αλλεπάλληλες κρούσεις, δεν θέλησε να στηρίξει τις γυναίκες αυτές παίρνοντας το αίτημά τους για άσυλο μέσω νομικού εκπροσώπου. Οι μήνες περνούσαν και η μόνη βοήθεια που είχαν ήταν από απλούς πολίτες που προθυμοποιούνταν να προσφέρουν στις γυναίκες αυτές τρόφιμα, κρέμες για τα μωρά και ρούχα. Η ενημέρωση είχε γίνει από σχετική ανάρτηση στο ιστολόγιό μου (https://afroditealsalech.blogspot.com/2009/03/blog-post_05.html) και η ανταπόκριση ήταν συγκινητική.

Κάποια στιγμή με ειδοποίησαν ότι οι Σομαλές γυναίκες εγκατέλειψαν την Ελλάδα, στην προσπάθειά τους να αναζητήσουν κάποια άλλη ευρωπαϊκή χώρα που θα δεχόταν να τις φροντίσει. Η Φόρτσουν όμως δεν έφυγε. Είχε μείνει πάλι έγκυος. Τη συνάντησα. Δεν ήθελε να προχωρήσει σε πρόωρη διακοπή της κύησης. Η απόφασή της ήταν σεβαστή.

Την περασμένη εβδομάδα, την Κυριακή των εκλογών (4 Οκτώβρη), με ενημέρωσαν πως η Φόρτσουν γέννησε στο «Έλενα» στις 28 Σεπτέμβρη, αλλά δεν της έδιναν το νεογέννητο παιδί της επειδή δεν έχει να πληρώσει τα νοσήλια.

Την επομένη, επισκέφτηκα το νοσοκομείο, αρκετά επιφυλακτική ως προς την πληροφορία, καθώς γνώριζα από προηγούμενα περιστατικά ότι το συγκεκριμένο νοσοκομείο έχει περιθάλψει πολλές φορές έγκυες μετανάστριες.

Το νεογέννητο βρίσκονταν στο νεογνολογικό τμήμα. Έξω από την είσοδο του τμήματος βρίσκονταν και η Φόρτσουν. Συζητώντας με το διευθυντή του τμήματος κ. Παπαγαρουφάλη, πληροφορήθηκα ότι το νεογέννητο λαμβάνει καθημερινά εξιτήριο από την 1η Οκτώβρη. Μάλιστα εξέφρασε και την ενόχληση του τμήματος για το γεγονός ότι η μητέρα δεν παίρνει το μωρό. Προς επίρρωση αυτού μου έδειξαν και το σχετικό έγγραφο. Το εξιτήριο αυτό πράγματι η μητέρα το έπαιρνε κάθε ημέρα, το προσκόμιζε στο λογιστήριο, αλλά το επέστρεφε καθώς το λογιστήριο δεν της παρείχε το απαραίτητο έγγραφο για την παράδοση του νεογνού. Η απάντηση βρίσκονταν στην πίσω πλευρά του εγγράφου: ΜΗΤΕΡΑ 308,15, ΠΑΙΔΙ 672,04, ΣΥΝΟΛΟ 980,19 ευρώ – τα νοσήλια.

Η διευθύντρια του λογιστηρίου κ. Καραχάλιου μάς διαβεβαίωσε ότι σε καμία περίπτωση δεν εκβιάζουν τη μητέρα παρακρατώντας το μωρό. Απλώς, «επειδή δεν έχει χαρτιά η μητέρα δεν την καλύπτει το ταμείο πρόνοιας και προσπαθεί το νοσοκομείο να εκμαιεύσει τα χρήματα. Θα το έπαιρνε το παιδί». Φυσικά η εμφάνισή μας ήταν αρκετή ώστε να κινηθούν άμεσα οι διαδικασίες και η Φόρτσουν να φύγει από το νοσοκομείο μαζί με το νεογέννητο μωρό της εντός λίγων λεπτών.                 

Σε καμία περίπτωση δεν επιρρίπτονται ευθύνες στους εργαζόμενους του νοσοκομείου «Έλενα». Σε καμία περίπτωση δεν μπορούμε να υιοθετήσουμε την άποψη ότι το νοσοκομείο συνειδητά εκβίαζε τη μάνα παρακρατώντας το νεογέννητο. Δυστυχώς όμως το περιστατικό αυτό έχει πολλές ομοιότητες με στυγνό εκβιασμό, που με προϋποθέσεις θα μπορούσε να είναι και ποινικά κολάσιμος. Στην πραγματικότητα, όμως, οι ευθύνες βαρύνουν αποκλειστικά το κράτος. Το συμβάν δεν είναι άλλο από συνέπεια της έλλειψης πολιτικής ασύλου και προνοιακών δομών.

Σύμφωνα με το νόμο 3386/2005 τα νοσοκομεία δύνανται να παρέχουν υπηρεσίες σε υπηκόους τρίτων χωρών, μη νόμιμα διαμενόντων στην επικράτεια, εφόσον εισάγονται εκτάκτως για νοσηλεία, δίχως υποχρέωση ενημέρωσης των αστυνομικών αρχών. Ο τοκετός εντάσσεται στην κατηγορία των έκτακτων περιστατικών. Επιπροσθέτως, σύμφωνα με το άρθρο 24 παρ. 1 της Διεθνούς Σύμβασης για τα Δικαιώματα του Παιδιού, τα συμβαλλόμενα κράτη δεσμεύονται να παίρνουν τα κατάλληλα μέτρα για «να εξασφαλίζουν στις μητέρες κατάλληλη περίθαλψη πριν και μετά από τον τοκετό».

Ως εδώ καλά. Αυτό όμως που δεν έχει ρυθμιστεί από το ελληνικό κράτος είναι ο φορέας που θα καλύπτει τα νοσήλια. Το ταμείο απόρων αφορά μόνο τους μετανάστες με κάρτα παραμονής και τους αιτούντες άσυλο. Από τη στιγμή που δεν υπάρχουν προνοιακές δομές για παρόμοια περιστατικά, το κράτος ωθεί το νοσοκομείο στην παρανομία.

Ο εκάστοτε υπάλληλος αυτοβούλως ή σε ad hoc συνεννόηση με το νοσοκομείο είτε θα προσφύγει σε μια πολιτική ανυπακοή απέναντι σε ένα κακό κράτος και δεν θα απαιτήσει τα νοσήλια, είτε θα συμμορφωθεί στο νόμο του κράτους και δεν θα επιτρέψει στη μητέρα να πάρει το παιδί εάν δεν πληρώσει τα νοσήλια, γενόμενος άθελά του συνεργός σε ένα στυγνό εκβιασμό. Πρόκειται για μια ηθική παγίδα, για τους ίδιους τους πολίτες, μεθοδικά σχεδιασμένη από το κράτος.

Φεύγοντας από το νοσοκομείο μια νοσηλεύτρια με ευχαρίστησε για τη βοήθειά μου, αν και, όπως είπε, «ψύλλοι στα άχυρα, ξέρεις πόσα παιδιά τα παρατάνε εδώ οι γονείς τους γιατί δεν έχουν να πληρώσουν;».

Ελπίζουμε ότι η νέα υπουργός Υγείας, ξεπερνώντας τις αγκυλώσεις του παρελθόντος, θα επιληφθεί του θέματος άμεσα διότι… shit happens!

Υ.Σ. Η Εθνική Επιτροπή για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου έχει εκπονήσει σχετική έκθεση (www.nchr.gr/category.php?category_id=136&page=2).