Συνέντευξη: Ναπολέων Μαραβέγιας

Πρόεδρος του ΤΕΙ Ιονίων Νήσων, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Αθηνών αλλά και πρώην υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης & Τροφίμων στην πλέον βραχύβια Βουλή στη μεταπολεμική ιστορία της χώρας. Ο Ναπολέων Μαραβέγιας διορίστηκε επί υπηρεσιακής κυβέρνησης Πικραμμένου. Ένας μήνας στο υπουργείο είναι αρκετός για να σχηματίσει κανείς μια πλήρη εικόνα για την αγροτική πολιτική στην Ελλάδα. Να διαπιστώσει, δηλαδή, ότι δεν υπάρχει σχέδιο εθνικής αγροτικής πολιτικής.

«Το κρισιμότερο και σημαντικότερο ζήτημα στο Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης είναι ότι δεν έχουμε καταφέρει ως χώρα να έχουμε δημιουργήσει ένα εθνικό σχέδιο – μια στρατηγική για την αγροτική μας ανάπτυξη. Κάτι που ισχύει βέβαια και σε άλλους τομείς. Ένα σχέδιο με προτεραιότητες και ιεραρχήσεις. Είμαστε μια μικρή χώρα και δεν μπορούμε να τα κάνουμε όλα. Πρέπει να βάλουμε προτεραιότητες.

Να σκεφτούμε τι ακριβώς θέλουμε από την ελληνική γεωργία και από τους Έλληνες αγρότες. Λείπει και πρέπει να γίνει άμεσα μια εθνική συζήτηση μ’ όλους τους εμπλεκόμενους φορείς. Πριν από αρκετά χρόνια, ως υπεύθυνος στο Ίδρυμα Αγροτικής Έρευνας, μου είχε αναθέσει ο τότε υπουργός Γεωργίας Γεώργιος Δρυς να οργανώσω μια τέτοια δημόσια συζήτηση. Την οργανώσαμε και καταλήξαμε σε ορισμένα συμπεράσματα, τα οποία κυκλοφόρησαν σ’ ένα τεύχος (εκδ. ΠΑΠΑΖΗΣΗ) με τίτλο: “Η Στρατηγική για Αγροτική Ανάπτυξη της Ελλάδας”. Ουδείς τα έχει χρησιμοποιήσει. Θα μου πεις: “Δεν το περίμενες, κ. Μαραβέγια;”.

Το περίμενα, διότι δεν είναι η πρώτη ούτε η τελευταία έκθεση που δεν είχε απήχηση (βλέπε: έκθεση Βαρβαρέσου το 1953, Σπράου το 1997 κ.λπ.). Ως υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης των 40 ημερών συγκρότησα μια επιτροπή εθνικής αγροτικής πολιτικής με καθηγητές από όλα τα πανεπιστήμια της χώρας για να συνέρχονται τακτικά και σε συνεργασία με τους υπόλοιπους φορείς του αγροτικού κόσμου, ώστε να προχωρήσουμε στην εκπόνηση ενός τέτοιου σχεδίου. Δεν ξέρω τι έχει γίνει από τότε».

Ποια είναι θέση του Έλληνα αγρότη στην παγκοσμιοποιημένη αγορά;

«Ήδη επωφελείται. Έχουν υψηλότερες τιμές από αυτές που θα είχαν αν δεν υπήρχε αυξημένη ζήτηση, όπως στα δημητριακά για παράδειγμα. Οι Έλληνες παραγωγοί επωφελούνται από την παγκοσμιοποίηση. Στα επόμενα χρόνια, όμως, αυτό μπορεί να ανατραπεί. Γι’ αυτό πρέπει να προχωρήσουμε στον εκσυγχρονισμό όλων των εκμεταλλεύσεων, κυρίως όσον αφορά το διαχειριστικό σκέλος. Νομίζω ότι οι Έλληνες αγρότες έχουν την τεχνογνωσία, είναι ικανοί στον τρόπο παραγωγής, αλλά αυτό που τους λείπει είναι η καλή, η σωστή διαχείριση των εκμεταλλεύσεων. Η επιμόρφωση και η κατάρτιση έχουν δυστυχώς σχεδόν απαξιωθεί από το σύστημα των γεωργικών εφαρμογών».

Πού είναι το μέλλον της αγροτικής παραγωγής; Στην ποσότητα ή στην ποιότητα;

«Η ελληνική γεωργία δεν μπορεί να παράγει μεγάλες ποσότητες σε κανένα από τα προϊόντα της. Ούτε στα κρασιά ούτε στα λάδια ούτε ακόμα στα καλαμπόκια. Και εκ των πραγμάτων είναι μια ακριβή γεωργία, διότι έχουμε μεγάλο πρόβλημα από τα μεγέθη των εκμεταλλεύσεων, τον κατακερματισμό. Άρα, αυτό που μένει είναι η έμφαση στην ποιότητα. Εύκολο να το λες, δύσκολο να το κάνεις. Για να υπάρχει ποιότητα χρειάζεται κατάρτιση, εκπαίδευση, καθοδήγηση. Αυτό λείπει από την ελληνική γεωργία. Οι αγρότες μας είναι αβοήθητοι και αφημένοι στη μοίρα τους. Σε άλλες γεωργίες, π.χ. στη Γαλλία, οι αγρότες είναι πλήρως πλαισιωμένοι από ένα σύστημα γεωργικών συμβουλών, εφαρμογών. Στην Ελλάδα δεν υπάρχει. Δεν νοείται στροφή προς την ποιότητα χωρίς γνώσεις από τον αγρότη. Δυστυχώς το σύστημα της συμβουλευτικής υποστήριξης των αγροτών έχει απαξιωθεί, έχει διαλυθεί. Παλαιότερα οι γεωπόνοι στους αγρούς ήταν όπως ο δάσκαλος στα χωριά. Τα τελευταία χρόνια οι γεωπόνοι (λόγω του συστήματος) έχουν εκτραπεί από το ρόλο τους. Έχουν γίνει οι διαχειριστές των αγροτικών επιδοτήσεων προς τους αγρότες. Εκεί, εκ των πραγμάτων προκύπτουν και άλλου είδους συναλλαγές, οι οποίες δεν τιμούν ούτε τους αγρότες ούτε τους γεωπόνους».

Πώς μπορεί να αντιμετωπιστεί η υπερπαραγωγή της αγροτικής καλλιέργειας;

«Με ένα ισχυρό σύστημα καθοδήγησης, το οποίο θα οδηγούσε τους αγρότες και προς άλλα προϊόντα, προς άλλες ποικιλίες και καλλιέργειες. Δυστυχώς, πολλές φορές οι αγρότες παραμένουν σε μια ποικιλία, σ’ ένα προϊόν – τα πορτοκάλια, για παράδειγμα. Σε περιόδους που η φύση βοηθάει να παράγονται περισσότερα έχουμε το φαινόμενο της υπερπαραγωγής και δεν ξέρουμε τι να τα κάνουμε, ένα σύνηθες φαινόμενο. Επιπλέον, τα τελευταία χρόνια δεν υπάρχει σύστημα συνεργασίας των αγροτών με τους μεταποιητές, με τους συσκευαστές, διότι έχει καταστραφεί για πολλούς και διάφορους λόγους η έννοια του συνεταιρισμού. Ωστόσο, πάνω από όλα είναι η εκπαίδευση των αγροτών. Μόνο έτσι θα αντιμετωπίσουν τα προβλήματα που τίθενται καθημερινά, δηλαδή της διαχείρισης, της εμπορίας και της παραγωγής ποιοτικών προϊόντων».

Βλέπετε να διαμορφώνεται μια νέα γενιά αγροτών;

«Βεβαίως, αυτοί μας δείχνουν το δρόμο. Όλοι όσοι ήταν απόφοιτοι από γεωπονικές σχολές ή από σχολές των τεχνολογικών ιδρυμάτων και ασχολούταν με τη γεωργία έχουν τεράστιες επιτυχίες και το βλέπουμε σήμερα. Η γνώση στη γεωργία παίζει καθοριστικό ρόλο. Αυτό είναι το κρισιμότερο ζήτημα».